کتاب چرخدنده

«چرخدنده» در زمستان ۱۹۴۶ توسط ژان پل‌سارتر، نویسنده، فیلسوف و نمایشنامه‌نویس فرانسوی نوشته شد. این فیلمنامه که البته هیچ به گاه به صورت فیلم ساخته نشد و در آخر در قالب یک نمایش عرضه شد، درباره پدیده انقلاب در کشورهای کمتر توسعه‌یافته است. سارتر در این کتاب می‌گوید، انقلاب در این کشورها، یک دور باطل تکرارشونده و بدون نتیجه است. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: اتاقی بزرگ و خالی، نیمکتی با روکش مخمل، میز کارمند دفتر مابین دو پنجره‌ی بسیار بزرگ. عده‌ای از رجال ـ ملبس به اونیفورم یا لباس شخصی جمعند. یکی از آنها، ماتر، وزیر دادگستری. او مردی است کوتاه قامت و طاس. با صورتی متوحش روی نیمکت نشسته است. دیگران خشک، آرام و کاملا ساکت ایستاده‌اند. صورت‌هایشان نتراشیده و تحت فشار، کت و شلوارها چروکیده. معلوم است شب نخوابیده‌اند. چراغی روشن نیست فقط نور ملایم صبح اتاق را روشن می‌کند. ناگهان رگبار آتش از نزدیک. گلوله‌ای پنجره را می‌شکافد و در سقف می‌نشیند. ریباز، وزیر امور خارجه، بلند قد، سنگین وزن و استخوانی، با سبیلی خشن و نامرتب، آرام به سوی پنجره می‌رود و کوشش می‌کند وضعیت خارج را دریابد. در باز می‌شود، افسری نفس‌زنان وارد می‌شود، همگی به سوی او برمی‌گردند. ماتر از جایش بلند می‌شود. افسر اطلاع می‌دهد: ــ دارند می‌آیند. این آخرین حمله است. چهره‌های رجال مملکتی با دریافت این خبر کوچک‌ترین اثری که بروزدهنده‌ی افکارشان باشد، نشان نمی‌دهد، انگار به یکدیگر شک دارند. ریباز فقط می‌گوید: ــ به اطلاعش می‌رسانم.