کتاب خلواره

کتاب خلواره (The complete dramatic works) نوشته ساموئل بکت و ترجمه مهدی نوید در سال ۱۴۰۴ توسط نشر چشمه منتشر شده است. این اثر مجموعه‌ای از نمایشنامه‌ها و قطعات رادیویی است که با زبانی موجز به بررسی مفاهیم بنیادین زندگی مانند تنهایی، گذر زمان و جست‌وجوی معنا پرداخته‌اند. نویسنده‌ی نامدارِ این کتاب از دیالوگ‌های کوتاه، سکوت‌های معنادار و فضاسازی صوتی بهره برده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب خلواره اثر ساموئل بکت

کتاب خلواره به قلم ساموئل بکت مجموعه‌ای از نمایشنامه‌ها و قطعات رادیوییِ این نویسنده‌ی نامدار ایرلندی است که با رویکردی تجربی و ساختارشکنانه و در سبک و ساختار ابزورد (absurd) نوشته شده است. این نمایشنامه‌ها با زبانی موجز و فضایی مینیمالیستی، به کاوش درون شخصیت‌ها و موقعیت‌های انسانی می‌پردازند. نویسنده، عناصر صوتی و موسیقایی را با کلام آمیخته و از سکوت، تکرار و مکث به‌عنوان ابزارهایی برای انتقال حس بی‌پایانی، انتظار و بی‌معنایی بهره گرفته است. شخصیت‌ها در این نمایشنامه‌ها اغلب در موقعیت‌هایی ایستا یا تکرارشونده قرار دارند و گفت‌وگوهایشان حول محور خاطرات، روابط خانوادگی، ناکامی‌ها و جست‌وجوی ارتباط شکل می‌گیرد. کتاب خلواره تصویری از جهان ذهنی و عاطفی انسان معاصر ارائه می‌دهد؛ جهانی که در آن مرز میان واقعیت و خیال، حضور و غیاب و کلام و سکوت به‌شدت مبهم و سیال است.

کتاب خلواره با ساختار و سبک ابزورد (absurd) و زبان موجزِ ویژه‌ی این سبک، تجربه‌ی انسان در مواجهه با تنهایی، گذر زمان و جست‌وجوی معنا را به تصویر می‌کشد و مخاطب را به تأمل درباره‌ی ماهیت هستی و زبان دعوت می‌کند. عنوان نمایشنامه‌های این کتاب نوشته‌ی ساموئل بکت به‌ترتیب عبارت است از خلواره (قطعه‌ای برای رادیو)، کاسکاندو (قطعه‌ای رادیویی برای موسیقی و صدا)، کلام و موسیقی (قطعه‌ای برای رادیو)، چرکنویس برای رادیو ۱ و چرکنویس برای رادیو ۲. بخشی به نام حواشی و تعلیقاتْ این کتاب را به پایان رسانده؛ بخشی که از کتابِ The Grove Companion to Samuel Beckett به‌همت C. J. Ackerley و S. E. Gontarski ریشه گرفته و با یاریِ طهورا آیتی در انتهای اثر حاضر گنجانده شده است.

برای نمونه به برخی از نمایشنامه‌ها یا قطعات موجود در این کتاب اشاره شده است:

در قطعه‌ی خلواره، هِنری در کنار ساحل با پدر مرده‌اش و سپس با همسر و دخترش وارد گفت‌وگو می‌شود. این گفت‌وگوها که با سکوت‌ها و مکث‌های طولانی همراهند، حول محور خاطرات، احساس گناه، ناکامی در ارتباط و تلاش برای معنابخشیدن به زندگی می‌چرخند. هنری مدام میان گذشته و حال در نوسان است و صدای دریا، سم اسب و دیگر صداها فضای ذهنی و عاطفی او را شکل می‌دهد. در قطعه‌ی کاسکاندو، صدای راوی و موسیقی به‌صورت موازی پیش می‌روند و اثر، تلاش بی‌پایان برای به‌پایان‌رساندن قصه‌ای را بازگو می‌کند؛ قصه‌ای که هرگز به آرامش و پایان نمی‌رسد و شخصیت اصلی، وُبرن در جست‌وجوی سرپناه و معنا مدام در حرکت است. این قطعه با تکرار، سکوت و ترکیب صدا و موسیقی، حس بی‌پایانی و بی‌قراری را القا می‌کند. در بخشی دیگر به نام کلام و موسیقی، گفت‌وگو میان شخصیت‌ها و ارکستر کوچک، مفاهیمی چون عشق، سال‌خوردگی و تن‌پروری را به چالش می‌کشد. کلام و موسیقی در این قطعه در هم تنیده می‌شوند و پرسش‌هایی درباره‌ی ماهیت عشق، روح و پیری مطرح می‌شود. قطعه‌ی چرکنویس برای رادیو نیز با حضور شخصیت‌هایی چون انیماتور، تندنویس و فاکس به بررسی خاطرات، هویت و مرز میان واقعیت و خیال می‌پردازد. این قطعه با طنز تلخ و دیالوگ‌های کوتاه، فضای سرد و بی‌ثباتی را به تصویر می‌کشد که در آن شخصیت‌ها مدام در جست‌وجوی معنا و ارتباط هستند.

چرا باید کتاب خلواره را بخوانیم؟

کتاب خلواره با ساختار و سبک ابزورد (absurd) و زبان موجزِ ویژه‌ی این سبک و با ترکیب عناصر صوتی، موسیقایی و کلامی، مرز میان شنیدن و خواندن را از میان برمی‌دارد و مخاطب را به دنیایی از سکوت، تکرار و مکث می‌برد. ساموئل بکت در این کتاب، دغدغه‌های وجودی انسان را بدون ارائه‌ی پاسخ‌های قطعی به‌شکلی ملموس و گاه تلخ به تصویر می‌کشد. خواندن این مجموعه نمایشنامه فرصتی است برای مواجهه با پرسش‌های بنیادین درباره‌ی تنهایی، گذر زمان، ناکامی در ارتباط و جست‌وجوی معنا. مطالعه‌ی اثر حاضر برای کسانی که به ادبیات تجربی، ابزوردیسم، نمایشنامه‌های مدرن و کاوش در لایه‌های عمیق روان انسان علاقه دارند، تجربه‌ای تأمل‌برانگیز خواهد بود.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان نمایشنامه‌های مدرن و ابزورد، دوستداران ادبیات و تئاتر تجربی، پژوهشگران حوزه‌ی فلسفه‌ی زبان و کسانی که به تنهایی، معنای زندگی و روابط انسانی می‌اندیشند، پیشنهاد می‌شود.

درباره ساموئل بکت

ساموئل بارکْلی بِکت (Samuel Beckett) در سال ۱۹۰۶ به دنیا آمد و در ۱۹۸۹ میلادی درگذشت. او نمایشنامه‌نویس، رمان‌نویس و شاعر برجسته‌ی ایرلندی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل بوده که به‌عنوان ابزوردنویس شناخته می‌شود و با این ویژگیْ به شهرت جهانی دست یافته است. بکت در سال ۱۹۶۹ به‌دلیل آثارش که فقر معنوی و وضعیت بغرنج و رنج‌آورِ بشر در جهان معاصر را به تصویر می‌کشند، جایزه‌ی نوبل ادبیات را از آن خود کرد. او بدون دغدغه‌ی روایت داستان، به موقعیت انسان تنهای عصر مدرن و انسانی که پیامدهای فجایع جنگ جهانی را پشت سر گذاشته، پرداخته و این وضعیت را هم در زبان و هم در فضای آثارش بازنمایی کرده است. آثار او جسورانه، کمینه‌گرا (Minimalist) و بنابر برخی تفسیرها، نسبت به وضعیت انسان‌ها عمیقاً بدبینانه است؛ هرچند این حس بدبینی اغلب با قریحه‌ی قوی و نیش‌دار طنز او تلطیف می‌شود. ویژگی مهم و منحصربه‌فرد آثار این نویسنده‌ی ایرلندی، زبان خاص اوست که همواره حاوی طنزی تلخ بوده است. دنیای آثار بکت یک دنیای فراواقعی است که انسان‌ها در آن در خلأ گرفتار شده و برای برقراری ارتباط دست به تلاش‌های پوچ و احمقانه می‌زنند. آثار متأخر ساموئل بکت، بن‌مایه‌های مورد نظر او را به‌شکلی رمزگونه و تقلیل‌یافته ارائه کرده است. از جمله آثار مشهور او می‌توان به نمایشنامه‌های در انتظار گودو (۱۹۵۲)، دست آخر (۱۹۵۷)، آخرین نوار کراپ (۱۹۵۸) و رمان‌های مالوی (۱۹۵۱)، مالون می‌میرد (۱۹۵۱) و نام‌ناپذیر (۱۹۵۳) اشاره کرد.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

ساموئل بکت در طول زندگی حرفه‌ای خود افتخارات متعددی کسب کرد که شامل صلیب جنگ (Croix de guerre، فرانسه)، نشان مقاومت (Médaille de la Résistance، فرانسه)، دریافت دکترای افتخاری از کالج ترینیتی دوبلین (۱۹۵۹)، جایزه‌ی ناشران بین‌المللی فورمنتور (International Publishers' Formentor Prize) در سال ۱۹۶۱ (مشترک با خورخه لوئیس بورخس)، انتخاب‌شدن به‌عنوان عضو افتخاری خارجی آکادمی هنر و علوم آمریکا در سال ۱۹۶۸ و دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات در سال ۱۹۶۹ است. ساموئل بکت عنوان سائو (Saoi) از سازمان هنرمندان ایرلند (Aosdána) را نیز دریافت کرد. او چندین‌بار برنده‌ی جایزه‌ی اوبی (Obies) برای نمایش‌های خارج از برادوی شد که شامل جوایز سال ۱۹۵۸ برای نمایشنامه‌ی دست آخر (Endgame)، سال ۱۹۶۰ برای نمایشنامه‌ی آخرین نوار کراپ (Krapp's Last Tape)، سال ۱۹۶۲ برای نمایشنامه‌ی روزهای خوش (Happy Days) و سال ۱۹۶۴ برای نمایشنامه‌ی بازی (Play) است. علاوه‌براین افتخارات، خانه‌ای که بکت در سال ۱۹۳۴ در چلسی لندن در آن زندگی می‌کرد، در سال ۲۰۱۶ نشان پلاک آبی سازمان میراث انگلیسی (English Heritage Blue Plaque) را دریافت کرد.

بخشی از کتاب خلواره

«کلام و موسیقی (قطعه‌ای برای رادیو)

موسیقی: صدای ارکستر کوچکی که به‌آرامی سازهای‌شان را کوک می‌کنند.

کلام: خواهش می‌کنم! (صدای کوک کردن. بلندتر.) خواهش می‌کنم! (صدای کوک کردن به‌تدریج محو می‌شود.) دیگه چه‌قدر این بالا توی تاریکی زندونی باشم؟ (با انزجار.) اون هم با تو! (مکث.) مضمون… (مکث.) مضمون… تن‌پروری. (مکث. تندتند پشت هم، آهسته.) تن‌پروری قوی‌ترین میل نفسانیه و به‌واقع هیچ میلی قوی‌تر از میل به تن‌پروری نیست، در این حالت ذهن از همیشه بیش‌تر تأثیر می‌پذیره و به‌واقع‌ـــ (صدای ناگهانی کوک کردن. بلند، پرتب‌وتاب.) خواهش می‌کنم! (صدای کوک کردن به‌تدریج محو می‌شود. مانند قبل.) در این حالت ذهن از همیشه بیش‌تر تأثیر می‌پذیره و به‌واقع ذهن در هیچ حالت دیگه‌ای جز این این‌قدر تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیره، با میل نفسانیه که ما حرکت روح رو درک می‌کنیم چه به دنبال و چه در حال گریز از لذت یا دردْ واقعی یا خیالیْ لذت یا دردْ لذت یا دردْ واقعی یا خیالی، از میان این‌همه حرکتْ وَ کیه که بتونه از میان این همه حرکت این‌ها رو بشمره و یکی دوتا هم نیستن تن‌پروری شدیدترین میل نفسانیه و به‌واقع روح آدم با هیچ حرکت دیگه‌ای پیش رانده نمی‌شه به اندازهٔ این این این پیش‌وپس با هیچ حرکت دیگه‌ای روح آدم به پیش رانده نمی‌شه پیش وـــ (مکث.) پس. (مکث.) گوش کن! (صدای لخ‌لخِ باشتاب روفرشی از دور.) چه عجب! (لخ‌لخ بلندتر. صدای ناگهانی کوک کردن.) هیس!»