کتاب در انتظار گودو

کتاب در انتظار گودو با نام اصلی En attendant Godot و عنوان انگلیسی Waiting for Godot، نوشته‌ی ساموئل بکت، از شاهکارهای ماندگار تئاتر ابزورد است که با زبانی بی‌پیرایه، به طرح یکی از عمیق‌ترین پرسش‌های فلسفی انسان معاصر می‌پردازد؛ این‌که آیا در جهان بی‌معنای امروز، امید و معنا هنوز جایگاهی دارد یا نه؟ داستان درباره‌ی دو شخصیت به نام‌های ولادیمیر و استراگون است که در فضایی بی‌زمان و بی‌مکان انتظار مردی به نام گودو را می‌کشند؛ انتظاری که هم خنده‌آور و هم غم‌انگیز است. ترجمه‌ی این اثر توسط مرادحسین عباس‌پور انجام شده و نشر روزگار آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب در انتظار گودو اثر ساموئل بکت

نمایش‌نامه‌ی در انتظار گودو از ساموئل بکت، یکی از مهم‌ترین آثار تئاتر مدرن است که نقطه‌ی عطفی در شکل‌گیری جریان تئاتر ابزورد نیز به‌شمار می‌رود. بکت این نمایش‌نامه را در فاصله‌ی اکتبر ۱۹۴۸ تا ژانویه ۱۹۴۹ به زبان فرانسه نوشت و انتشارات Les Éditions de Minuit آن را در سال ۱۹۵۲ منتشر ساخت.

این نمایش‌نامه در قالب تراژی‌کمدی روایت شده و با بهره‌گیری از کمترین عناصر صحنه‌ای -یک جاده خاکی، یک درخت و دو مرد- مفهومی فلسفی و جهان‌شمول را مطرح می‌کند: چرخه‌ی بی‌پایان انتظار، گذر زمان و پوچی.

نخستین اجرای عمومی این اثر در ۵ ژانویه ۱۹۵۳ در تئاتر بابیلون پاریس به کارگردانی روژه بلن به نمایش درآمد و با استقبال و البته جنجال فراوان روبه‌رو شد. در ادامه خود بکت آن را به انگلیسی ترجمه کرد و نخستین اجرای انگلیسی‌زبان آن در سال ۱۹۵۵ در لندن روی صحنه رفت. استقبال منتقدان بریتانیایی باعث شد که اثر به آمریکا برسد و در ۱۹۵۶ روی صحنه برود، هرچند در اجراهای اولیه، واکنش مخاطبان بسیار متناقض بود؛ برخی شیفته‌ی جهان‌بینی خاص بکت شدند و برخی به‌دلیل دوری از واقعیت، سالن را ترک کردند.

این اثر در زمان خود پاسخی بود به بحران معنا پس از جنگ جهانی دوم و بسیاری از منتقدان، از جمله مارتین اسلین، آن را نماد تئاتر ابزورد دانستند. هرچند بکت شخصاً این عنوان را نپذیرفت، نمایش‌نامه‌ی او به الگویی برای نویسندگان و کارگردانانی همچون هارولد پینتر و تام استوپارد تبدیل شد.

زبان و ساختار این اثر، بسیار درخشان و قابل‌توجه است. دیالوگ‌ها به‌ظاهر ساده‌اند، اما لایه‌های چندگانه‌ای از طنز، فلسفه و نمادگرایی در خود دارند. تکرار جملات و وقایع حس گذر بی‌هدف زمان را القا می‌کند، در حالی که سکوت‌ها و مکث‌ها، حس تعلیق و عدم قطعیت را تقویت می‌نمایند. همین ویژگی‌ها باعث شده در انتظار گودو نه‌تنها اثری ادبی، بلکه تجربه‌ای فکری و حسی باشد که با هر بار اجرا یا مطالعه‌، معنایی تازه می‌آفریند.

خلاصه نمایشنامه در انتظار گودو

در انتظار گودو با صحنه‌ای بسیار ساده آغاز می‌شود: جاده‌ای خاکی، یک تک‌درخت و دو مرد به نام‌های ولادیمیر و استراگون که منتظر فردی به نام گودو هستند و در خلال این انتظار، درباره‌ی طیف گسترده‌ای از موضوعات -از مسائل پیش‌پاافتاده تا پرسش‌های فلسفی درباره‌ی زندگی، امید و گذر زمان- گفت‌وگو می‌کنند. در ادامه، حضور دو شخصیت دیگر به نام‌های پوزو و لاکی بُعد تازه‌ای به داستان می‌دهد و صحنه‌هایی خلق می‌کند که هم طنزآلود و هم تلخ‌اند.

ساختار نمایش در دو پرده با حال‌وهوایی مشابه شکل گرفته که حس چرخه‌ای و بی‌پایان آن‌ها، با تکرار رویدادها و گفت‌وگوها تقویت می‌شود. به‌علاوه، حضور پیام‌رسان که پسربچه‌ای است که هرازگاهی خبرهایی درباره‌ی گودو می‌آورد، عنصر تعلیق را حفظ کرده و فضای انتظار را زنده نگه می‌دارد.

این اثر ماهیتی کاملاً استعاری و فلسفی دارد و بکت آن را با الهام از تجربه‌ی زیسته‌ی خود -از جمله سال‌های جنگ، مهاجرت و تنهایی- و فضای فکری سال‌های پس از جنگ جهانی دوم نگاشته است. به بیان دیگر، ترکیب این تجربه‌ها با اندیشه‌های فلسفی اگزیستانسیالیسم و نگاه طنزآلود به وضعیت بشر، مایه‌ی اصلی شکل‌گیری این اثر شگفت‌انگیز توسط بکت را پدید آورده است.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

این نمایش‌نامه از نمونه‌های کلاسیک تئاتر ابزورد است و سبک مینیمال، دیالوگ‌های معنادار و ساختار تراژی‌کمدی آن، تصویر درستی را از بزنگاه‌های انسانی به خواننده یا شنونده ارائه می‌دهد.

علاوه‌بر این، ترجمه‌ی مرادحسین عباس‌پور از این اثر، در انتقال حس و لحن خاص بکت به مخاطب فارسی‌زبان موفق عمل کرده و نسخه‌ی الکترونیکی آن در طاقچه، تجربه‌ای ساده و در دسترس برای علاقه‌مندان به تئاتر، فلسفه و داستان‌های تأمل‌برانگیز فراهم می‌کند.

دانلود نمایشنامه در انتظار گودو ساموئل بکت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این نمایش‌نامه برای علاقه‌مندان به ادبیات مدرن، فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم، تئاتر تجربی و تکرارهای معناگرایانه مناسب است. بنابراین اگر به تئاتر ابزورد و داستان‌هایی با ساختار متفاوت علاقه‌مندید یا دغدغه‌ی یافتن معنا در دنیای بی‌معنا را دارید، از این اثر لذت خواهید برد.

همچنین، اگر از طرفداران نسخه‌های شنیداری نمایش‌نامه‌ها هستید، کتاب در انتظار گودو صوتی با صدای آرمان سلطان‌زاده و جمعی از گویندگان توسط نشر آوانامه انتشار یافته و در کنار نسخه‌ی الکترونیکی آن در طاقچه در دسترس است.

درباره ساموئل بکت؛ نویسنده در انتظار گودو

ساموئل بارکْلی بکت، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان، نمایش‌نامه‌نویسان و شاعران قرن بیستم است که در ۱۳ آوریل ۱۹۰۶ در دوبلین، پایتخت ایرلند، به دنیا آمد. او مدرک کارشناسی خود را در رشته‌ی ادبیات مدرن و زبان‌های رومی (زبان‌های مشتق‌شده از زبان لاتین عامیانه) از دانشگاه ترینیتی دوبلین دریافت کرد و پس از آن برای تدریس به پاریس رفت؛ شهری که در آن با جیمز جویس آشنا شد و این دوستی تأثیر عمیقی بر مسیر زندگی ادبی‌اش گذاشت.

در سال‌های جنگ جهانی دوم، بکت در فرانسه ماند و به جنبش مقاومت پیوست؛ تجربه‌ای که نگاه فلسفی و گاه تلخ‌ و شیرین او به زندگی را عمیق‌تر کرد. او به‌سبب همین تلاش‌ها، از دولت فرانسه مدال شجاعت و مدال قدرشناسی دریافت کرد، هرچند خودش این فعالیت‌ها را تنها کارهای پیشاهنگی می‌نامید و چندان بزرگ جلوه نمی‌داد.

سبک نویسندگی بکت را به‌طور کلی می‌توان ابزورد یا پوچ‌انگارانه دانست که شامل کمدی سیاه، نوعی مینیمالیسم و البته بدبینی نسبت به انسان و ارزش‌های او است. شخصیت‌های داستان‌های او غالباً رنج‌کشیده و دارای امیدی واهی هستند و آثارش سفر سخت زندگی انسان را به‌شکل ارزشمندی به تصویر می‌کشد. از دیگر ویژ‌گی‌های بارز بکت می‌توان به توانایی او در نگارش به دو زبان فرانسه و انگلیسی اشاره کرد که آثار او را تا حد زیادی از پیش‌آمدهای رایج در فرایند ترجمه مصون نگه داشته است.

نمایش‌نامه‌ی در انتظار گودو مهم‌ترین نقطه‌ی عطف کارنامه‌ی بکت است، اما آثار برجسته‌ی دیگری مانند پایان بازی، آخرین نوار کراپ و رمان مالوی نیز نقش مهمی در تثبیت جایگاه او به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران تئاتر ابزورد داشته‌اند.

ساموئل بکت در ۲۲ دسامبر ۱۹۸۹ در پاریس درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد، اما آثار و اندیشه‌هایش همچنان برای نویسندگان، کارگردانان و هنرمندان معاصر در سراسر جهان الهام‌بخش است.

نظرات مشهور درباره این کتاب

در انتظار گودو از زمان انتشار تا به امروز توجه نویسندگان، فیلسوفان و منتقدان بسیاری را به خود جلب کرده و هر یک تلاش کرده‌اند معنای تازه‌ای از این نمایش‌نامه ارائه دهند. در میان همه‌ی این دیدگاه‌ها، توصیف ویویان مرسیر، منتقد ایرلندی، یکی از معروف‌ترین تعبیرهای صورت‌گرفته از این نمایش‌نامه به شمار می‌رود. او نوشته است:

… [بکت] موفق به انجام کاری شد که به لحاظ نظری غیرممکن بود -نوشتن نمایشی که در آن هیچ اتفاقی نمی‌افتد، اما همچنان تماشاگران را میخکوب صندلی‌هایشان نگه می‌دارد. از همه جالب‌تر این‌که چون پرده‌ی دوم، بازآفرینیِ ظریف و متفاوتی از پرده‌ی اول است، او نمایشی نوشته است که در آن هیچ اتفاقی نمی‌افتد، آن هم دو بار.

اقتباس‌های نمایشنامه در انتظار گودو

نمایش در انتظار گودو علاوه‎بر اجراهای متعدد در سراسر جهان، الهام‌بخش کارگردانان و هنرمندان بسیاری در ساخت آثارشان بوده است. از برجسته‌ترین اقتباس‌های صورت‌گرفته از این اثر می‌توان به پروژه‌ی سینمایی بکت در فیلم اشاره کرد؛ مجموعه‌ای که تمامی نمایش‌نامه‌های اصلی ساموئل بکت را با همکاری گروهی از کارگردانان سینما و تئاتر به فیلم تبدیل کرد. در این میان، نسخه‌ی تصویری در انتظار گودو به کارگردانی مایکل لینزی-هوگ با بازی بری مک‌گاورن و جانی مورفی یکی از وفادارترین بازآفرینی‌های تصویری این نمایش‌نامه محسوب می‌شود و به‌طور کامل حال‌وهوای ابزورد آن را منتقل می‌کند.

در سال ۲۰۲۱ نیز گروه تئاتر نیو گروپ به رهبری اسکات الیوت اجرای متفاوتی از این نمایش‌نامه را در قالب یک پروژه‌ی آنلاین به نمایش گذاشت. در این اجرا که در دوران همه‌گیری کرونا پخش شد، بازیگرانی چون ایثن هاک و جان لگویزامو نقش‌های اصلی را ایفا کردند. این تجربه نشان داد که متن بکت حتی در فضای مجازی و در قالبی نوآورانه نیز می‌تواند تأثیر عمیق خود را حفظ کند.

جوایز و افتخارات این کتاب و نویسنده‌ی آن

از مهم‌ترین افتخارات در انتظار گودو می‌توان به کسب عنوان مهم‌ترین نمایش‌نامه به زبان انگلیسی در قرن بیستم در نظرسنجی مرکز اجرای ملی لندن اشاره کرد. علاوه‌بر آن، ساموئل بکت نیز در سال ۱۹۶۹ جایزه‌ی نوبل ادبیات را برای مجموعه‌ی آثارش، از جمله این نمایش‌نامه، دریافت کرد.

ترجمه‌های فارسی کتاب در انتظار گودو

علاوه‌بر ترجمه‌ی روان مرادحسین عباس‌پور که توسط نشر روزگار منتشر شده، در انتظار گودو بارها به فارسی برگردانده شده و هر بار خوانشی تازه از جهان مینیمالیستی و پُررَمز‌و‌راز ساموئل بکت ارائه کرده است. در میان ترجمه‌ها، نسخه‌ی نجف دریابندری شهرت بیشتری دارد و نزد اهالی ادبیات و تئاتر به‌عنوان ترجمه‌ی مرجع شناخته می‌شود. همچنین ترجمه‌ی علی‌اکبر علیزاد که توسط نشر بیدگل منتشر شده، با نگاه و زبانی تازه، مخاطبان خاص خود را یافته است. این تنوع در ترجمه‌ها نشان می‌دهد که اثر بکت همچنان زنده و الهام‌بخش است و هر نسل از مترجمان در پی یافتن راهی نو برای بازآفرینی آن هستند. اگر به مقایسه ترجمه‌های مختلف این نمایش علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «مقایسه و معرفی بهترین ترجمه در انتظار گودو» را در وبلاگ طاقچه مطالعه کنید.

بخشی از متن کتاب در انتظار گودو

البته، الحق و الانصاف، خود ما هم همچین تخم دو زرده‌ای برای بشریت نکرده‌ایم. حتی ببر هم که ببر است، وقتی پای کمک به هم‌نوعش به میان می‌آید، یا فی المجلس می‌پرد وسط، یا دم‌اش را می‌گذارد رو کول‌اش می‌رود تو بیشه پی کارش. منتها مسئله این نیست که؛ مسئله این است که که ما این وسط چه‌کاره‌ایم. و دست بر قضا جواب این یک مسئله را خدا را شکر می‌دانیم. خلاصه، تو این هیر و ویری که سگ صاحبش را نمی‌شناسد، لااقل یک چیز روشن است. آن هم این است که ما منتظر مانده‌ایم که یا گودو بیاید.

استراگون: آخ، آره!

ولادیمیر: یا شب بشود برویم پی کارمان. ما به قول و قرار خودمان عمل کرده‌ایم، حالا هرچه می‌خواهد بشود بشود. نمی‌گوییم جزو اولیاالله هستیم نه، ولی به قولی که داده‌ایم عمل کرده‌ایم. انصافا چند نفر سراغ داری که بتوانند یک همچون ادعایی بکنند؟