کتاب مثل فیلسوف نوشتن

کتاب الکترونیکی «مثل فیلسوف نوشتن» نوشتهٔ ای. پی. مارتینیک با ترجمهٔ فاطمه مینایی و لیلا مینایی در انتشارات شرکت کتاب هرمس چاپ شده است. فلسفی نوشتن صورتهای مختلفی داشته است، از جمله گفت‌وگو (افلاطون، برکلی، هیوم) و نمایشنامه (کامو، مارسل، سارتر) و شعر (لوکرتیوس) و داستان (کامو، جورج الیوت، سارتر). این کتاب به سه دلیل عمده فقط به قالب مقاله خواهد پرداخت:

 اول اینکه مقاله صورت و قالبی است که بیشتر امکان دارد مجبور باشید در آن بنویسید.

 دوم اینکه ساده‌ترین صورتِ نوشتن است.

 سوم اینکه در حال حاضر صورت متعارف نوشتن نزد فیلسوفان حرفه‌ای است.

درباره کتاب مثل فیلسوف نوشتن

این کتاب از ۸ فصل به شرح زیر تشکیل شده است:

در فصل ۱، درباره دو مفهوم نویسنده و مخاطبِ نوشته فلسفی در موقعیت دانشجو و استاد بحث می‌شود. دانشجو و استاد به عنوان نویسنده و مخاطب در موقعیتی تصنعی قرار دارند. برخلاف نویسنده نوعی، دانشجو درباره موضوع کمتر از مخاطب خود می‌داند، هرچند بنا نیست به این امر اذعان کند.

فصل ۲ دوره فشرده مفاهیم بنیادین منطق و شامل اطلاعات مورد نیاز برای فهم فصول بعدی است. کسانی که با منطق آشنایند می‌توانند بسرعت از این فصل بگذرند، اما کسانی که با منطق آشنا نیستند باید آن را آرام و با دقت بخوانند.

فصل ۳ به بحث درباره ساختار مقاله فلسفی اختصاص دارد و قلب کتاب را تشکیل می‌دهد. این توصیه تکراری اما صحیح که مقاله باید ابتدا و میانه و انتها داشته باشد در مورد مقالات فلسفی هم صادق است.

در فصل ۴ مطالبی مرتبط با تألیف پیش‌نویس‌های مقاله آمده و فنون و تکنیکهای مختلف تألیف بررسی شده است. کسی که از نحوه تهیه طرح کلی مقاله و یادداشت‌برداری و بازبینی و تحقیق و پژوهش و غیره اطلاع دارد می‌تواند ناخوانده از این فصل بگذرد.

در فصل ۵ چندین نوع از انواع استدلال که در احتجاج فلسفی به کار می‌رود توضیح داده شده است، ازجمله قیاس ذوحدین و مثال نقض و برهان خلف.

فصل ۶ درباره بعضی نکات اساسی است که در مورد محتوای مقاله باید رعایت کرد.

در فصل ۷ درباره برخی مسائل صوری نوشته بحث می‌شود: انسجام، وضوح، ایجاز و باریک‌بینی.

فصل ۸ به بحث درباره بعضی مشکلات معمول دانشجویان هنگام نوشتن اولین صفحات مقاله اختصاص دارد.

کتاب مثل فیلسوف نوشتن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به منظور آموزش نوشتن مقالات تحقیقی و استدلالی به دانشجویان فلسفه تألیف شده است. اما شاید، با توجه به فقدان منابع کافی در آموزش نگارش مقالات تحقیقی و استدلالی، ترجمه این کتاب به کار طیف وسیع‌تری بیاید و عموم دانشجویان را در بیان منظم‌تر و مستدل‌تر مطالبشان یاری کند.

بخشی از کتاب مثل فیلسوف نوشتن

استدلال خوب چیست؟

در ساده‌ترین حالت، دو نوع استدلال وجود دارد: استدلال بد و استدلال خوب. استدلال خوب استدلالی است کارامد، و استدلال بد استدلالی است ناکارامد. استدلال خوب استدلالی است که راهی معقول را برای رسیدن از مقدمات صادق به نتیجه صادق نشان می‌دهد، البته تا آنجا که موضوع اقتضا می‌کند و اجازه می‌دهد (پیدا کردن این راه در برخی موضوعات راحت‌تر و قطعی‌تر است، مثلا ریاضیات بیشتر از زیبایی‌شناسی این گونه است). خوب بودنِ استدلال به شخص بستگی دارد. آنچه ممکن است شخصی را بحق به نتیجه‌ای برساند ممکن است شخص دیگری را به همان نتیجه نرساند، چون اینها بستگی دارد به باورهای قبلی اشخاص. آنچه فیلسوف یا فیزیکدانِ معاصر استدلال خوب می‌شمرد اغلب همانی نیست که یونانیان باستان، حتی افلاطون یا ارسطو یا بطلمیوس یا اقلیدس، ممکن بود استدلال خوب به حساب آورند. همچنین چه‌بسا استدلال‌های خوبی باشد که یونانیان باستان می‌توانستند آنها را استدلال خوب بدانند و ما نمی‌توانیم. طبعآ برای این موارد مثالی نمی‌توانم بزنم.

«استدلال خوب» مفهومی است شهودی. در این فصل قصد دارم این مفهوم شهودی را با بررسی تعاریف زیر قدم به قدم دقیقتر کنم:

تعریف (۱) استدلالْ زنجیره‌ای (sequence) است از دو یا چند گزاره (proposition) که یکی را نتیجه و بقیه را مقدمات تلقی می‌کنند.

تعریف (۲) استدلال صحیح (sound) استدلالی است که معتبر است و فقط مقدمات صادق دارد.

تعریف (۳) استدلال معتبر (valid) است اگر و فقط اگر ضروری باشد که، در صورت صدق همه مقدمات، نتیجه صادق باشد.

تعریف (۴) استدلال مؤثر (cogent) استدلال صحیحی است که صحت آن به سبب نحوه ارائه ساختار و محتوایش تشخیص داده شود.