کتاب سرگذشت ندیمه

کتاب سرگذشت ندیمه (The Handmaid’s Tale) نوشتۀ مارگارت اتوود داستانی ضدآرمان‌شهری است که در سال ۱۹۸۵ منتشر شده. این داستان به سرگذشت ندیمه‌ای به نام «آفرد» می‌پردازد که پس از تغییر ساختار حکومت و انقلابی در ایالات‌ متحده بر او می‌گذرد. این کتاب که به زندگی زنان در دوران یک حکومت تئوکراتیک پرداخته است، برندۀ جوایز بسیاری از جمله آرتور سی. کلارک شده است.

گروه انتشاراتی ققنوس این رمان را با ترجمه سهیل سمی منتشر کرده است. نسخه الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید. برای آشنایی با شیوه‌ی خرید کتاب سرگذشت ندیمه می‌توانید راهنمای خرید و پرداخت آنلاین در بخش سوالات متداول را مطالعه کنید.

درباره کتاب سرگذشت ندیمه اثر مارگارت اتوود

داستان سرگذشت ندیمه که روایت اول‌شخص زنی به نام آفرد را به تصویر کشیده است، در جریان انقلابی در ایالات متحده اتفاق می‌افتد. داستان در شهر کمبریج در ماساچوست ایالات متحدۀ آمریکا اتفاق می‌افتد که پس از ترور رئیس‌جمهور آمریکا و به رگبار بسته شدن همۀ اعضای کنگره ایالات متحده به وسیلۀ مسیحیان بنیادگرا موسوم به «فرزندان یعقوب»، شرایطی انقلابی را ایجاد می‌کنند. از پی این شرایط، قانون اساسی لغو شده و با سانسور شدید اطلاعات ایالات متحدۀ آمریکا را به یک دیکتاتوری نظامی به نام جمهوری «گیلاد» تبدیل می‌کنند. در این حکومت تمامیت‌خواه جدید، مسائلی از تحجر دینی سر باز کرده و حقوق و آزادی‌های مدنی زنان از شهروندان سلب شده و متخلفان مذهبی و یا سیاسی به‌شدت مورد مجازات قرار می‌گیرند.

قوانین و مقرارت مدنی که پیش از ایجاد حکومت جدید وجود داشته، از جمله ازدواج مجدد، طلاق، سقط جنین و... همگی لغو شده و با کسانی که از آن‌ها پیروی نمی‌کنند به‌شدت برخورد می‌شود. این حکومت جدید با تفسیری خاص از متون مقدس عهد عتیق، قوانینی را تنظیم می‌کند که با ایجاد تعصبات اجتماعی و مذهبی ساختار طبقات اجتماعی را از نو طرح‌ریزی می‌کند. در شرایط جدید، زنان شهروندان درجه دو محسوب می‌شوند و تنها مردها هستند که حق مدنی انجام کارهایی را دارند. زنان، به‌نوعی جزو اموال مردان به حساب می‌آیند و برای خانه‌داری، خوش‌خدمتی و بارداری به کار می‌آیند و به جز این موارد در سایر امور نمی‌توانند دخالتی داشته باشند و نه حتی اجازه دارند که به خواندن و نوشتن بپردازند. حتی در دادگاه گفته‌های یک زن مورد قبول واقع نشده و نیاز به یک سند و یا شاهد مرد دارد.

در فضای رعب‌آور و پر جنب‌وجوش گیلاد، سرویس امنیتی مخوفی وجود دارد که بر همۀ اعمال شهروندان نظارت می‌کند و تا هرجا که بتواند در امور خصوصی آن‌ها وارد می‌شود. این سرویس امنیتی حکومت که «چشمان خدا» نام گرفته اجازۀ انجام هرکاری را دارد و هرکسی را که بخواهد دستگیر کرده و مورد شکنجه قرار می‌دهد.

«آفرد» جزو معدود زنانی‌است که در شرایط آب‌وهوایی مسموم ایجادشده، توانایی باروری دارد. او پیش از این جریانات همسر و فرزندی داشت اما از آن‌جایی که همسرش یک بار طلاق گرفته بود، با اجرای قانون لغو طلاق، مجبور به جدایی از یکدیگر شدند. به دلیل اینکه فرزندآوری آفرد ثابت شده بود، او را برای فرمانده طبقۀ حاکمه به‌عنوان «ندیمه» در نظر گرفتند.

زنان در رمان سرگذشت ندیمه در طبقات اجتماعی خود با کدهای رنگی مختلفی که می‌پوشند طبقه‌بندی می‌شوند. همسران فرماندهان (آبی آسمانی)، ندیمه‌ها (قرمز با کلاه‌های سفید بزرگ)، عمه‌ها (مسئولیت آموزش کلفت‌ها را بر عهده داشتند با لباس قهوه‌ای)، مارتاها (زنان مسن‌تر نابارور که کار آشپزی یا خدمتکاری می‌کردند با لباس سبز رنگ)، همسران ارزان (کسانی که با مردان طبقۀ نازل‌تر ازدواج می‌کردند با لباس راه‌راه آبی و قرمز و سبز)، دختران بسیار جوان (که اغلب در ۱۴سالگی ازواج می‌کردند با لباس سفید)، بیوه‌ها (با لباس سیاه).

«آفرد» در جریان زندگی‌ و مرور خاطراتش فرازونشیب‌هایی را طی می‌کند، اما رفته‌رفته فرماندهی که برای باروری به او سپرده شده بود، شروع به مراودات خارج از رسوم می‌کند. ملاقات‌های متعددی با او دارد و صحبت و بازی (اسکربل) او را به محل کارش دعوت می‌کند و حتی برای یک مهمانی او را با خود می‌برد که همۀ این‌ها غیرقانونی‌ به حساب می‌آیند. رفته‌رفته ارتباط آن‌ها زیادتر می‌شود و ترس از تبعید شدن به خاطر سرپیچی از قوانین او را آزار می‌دهد. همچنین در جریان ارتباط‌ با ندیمۀ دیگری که با هم به خرید می‌رفتند، متوجه گروهی زیرزمینی می‌شود که در تلاش برای از بین بردن این حکومت‌اند...

پایان کتاب سرگذشت ندیمه

(هشدار: این بخش می‌تواند قسمتی از پایان داستان را فاش کند!)

داستان با پایانی فراداستانی به پایان می‌رسد. در کنفرانس بین‌المللی که حدود دویست سال پس از این ماجراها اتفاق می‌افتد (۲۱۹۵)، محققی گزارش می‌دهد که شرح زندگی آفرد در زمانی که در این داستان شرکت داشته است بر روی نوارهای کاست ضبط شده است.

خرید و دانلود کتاب سرگذشت ندیمه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

از آن‌جایی که فضای داستان سرگذشت ندیمه هم به مسائل و حقوق مدنی زنان پرداخته و هم به‌نوعی در پیوند با ساختارهای متحجرانۀ سنتی در جامعه و امکان بازگشتی خطرناک به آن است، این کتاب می‌تواند جزو کتاب‌هایی که هر زن یا دختری باید بخواند قرار گیرد و برای کسانی مناسب باشد که به دنبال مواجه شدن با جامعۀ دیکتاتوری ضدآرمان‌شهری به همراه جذابیت‌های علمی-تخیلی هستند.

چرا باید رمان سرگذشت ندیمه با ترجمه سهیل سمی را بخوانیم؟

کتاب سرگذشت ندیمه جوایز بسیاری دریافت کرده است و نگاهی که اتوود به موضوعات مربوط به حقوق زنان دارد می‌تواند برای مخاطب مفید واقع شود.

درباره مارگارت اتوود

مارگارت النور اتوود (Margaret Elenor Atwood)، متولد ۱۸ نوامبر ۱۹۳۹، نویسنده، منتقد ادبی، فعال مدنی و فمینیست سرشناس کانادایی است که جوایز متعددی از جمله پرنسس آستوریاس و آرتور سی. کلارک را دریافت کرده است. اتوود در شهر اتاوا در ایالات اونتاریو کانادا به دنیا آمد و به‌سبب حرفۀ پدرش که حشره‌شناسی بود بیشتر کودکی‌اش را در جنگل‌های کبک شمالی سپری کرد، که بعدتر موجب شد تا از این تجربه در کارهایش الهام بگیرد.

او از کودکی عاشق ادبیات و شعر بود و در سال ۱۹۵۷ در کالج ویکتوریای دانشگاه تورنتو تحصیلاتش را آغاز کرد. در سال ۱۹۶۱ مدرک لیسانس خود را در زمینۀ ادبیات انگلیسی، فلسفه و زبان فرانسوی دریافت کرد. در اواخر همان سال بعد از دریافت مدال ای.جی. پرات، تحصیلات عالی خود را در کالج رادکلیف هاروارد ادامه داد. در سال ۱۹۶۹ مدرک ارشد خود را دریافت کرد و به مدت دو سال مطالعات خود را در مقطع دکتری در همان دانشگاه ادامه داد اما نتوانست پایا‌ن‌نامۀ خود، «رمانس متافیزیکی انگلیسی»، را به اتمام برساند.

مارگارت اتوود تاکنون کتاب‌های متعددی به‌صورت رمان، داستان کوتاه و داستان در حوزۀ کودکان به چاپ رسانده است. از رمان‌های او که به فارسی ترجمه‌ شده‌اند می‌توان به «سرگذشت ندیمه»، «عروس فریبکار»، «گریس دیگر»، «آدمکش کور»، «چشم گربه» و غیره اشاره کرد. رویکرد او در داستان‌ها بیشتر ریشه در رئالیسم سنتی دارد و همواره مسئلۀ زنان و فمینیسم و نقش زن در عرصۀ اجتماعی و مقابلۀ او با پدرسالاری سنتی را مطرح می‌کند.

بهترین ترجمه فارسی سرگذشت ندیمه

کتاب سرگذشت ندیمه در سال ۱۳۸۲، با ترجمه سهیل سمی از انتشارات ققنوس به چاپ رسید. سهیل سمی که دانش‌آموختۀ رشتۀ زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه‌ علامه‌طباطبایی و دانشگاه تهران است در این زمینه دست به ترجمۀ آثار خوبی از نویسندگانی چون جان بارت، جان آپدایک، نیل دونالد، ساموئل بکت، هنری میلر، فیتز جرالد، سیمون کریچلی، دان ناردو و مارگارت آتوود زده است. به دلیل شهرت مترجم در این زمینه پیشنهاد ما نیز همین ترجمه است، اما با این وجود انتشارات‌ آذرمیدخت نیز با ترجمۀ منیره ژیان این اثر را به چاپ رسانده. همچنین انتشارات جمهوری با ترجمۀ حبیب گوهری‌راد نیز این اثر را در بازار ارائه کرده است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور دربراه سرگذشت ندیمه

روزنامۀ آمریکایی نیویورک تایمز (The New York Times) در مورد این کتاب می‌نویسد: «یک تریلر فشرده، یک مطالعۀ روان‌شناختی، یک بازی با کلمات... یک کتاب غنی و پیچیده».

همچنین روزنامۀ خورشید تورنتو (Toronto Sun) نوشته است: «آتوود از پشت پرده به برخی از تاریک‌ترین، مخفی‌ترین و در عین حال شهوانی‌ترین زوایای ذهن نگاه کرده است و نتیجۀ آن یک داستان هشداردهندۀ جذاب، شگفت‌انگیز و نگران‌کننده شده است».

روزنامۀ واشنگتن پست (The Washington Post) بزرگ‌ترین روزنامه در کلان‌شهر واشینگتن می‌نویسد: «رمانی که برخی از ارتباطات تاریک سیاست و رابطه را به طرز درخشانی روشن می‌کند... رضایت‌بخش، ناراحت‌کننده و متقاعدکننده است».

پابلیشرز ویکلی (Publishers Weekly)، یک مجلۀ خبری تجاری هفتگی در آمریکاست که برای ناشران، کتابداران و کتاب‌فروشان و عوامل ادبی فعالیت می‌کند و در خصوص این اثر از آتوود می‌نویسد: «این کتاب سزاوار جایگاهی افتخارآمیز و بخش داستان‌های هشداردهنده است که وارد حوزۀ فولکور مدرن می‌شود. جایگاهی در کنار و به هیچ وجه نه پایین‌تر از کارهایی مانند دنیای شجاع جدید یا 1984».

روزنامۀ کانادایی گلوب اند میل (The Globe and Mail) که در تورنتو به‌صورت هفتگی حدود یک میلیون خواننده دارد می‌نویسد: «تخیلی، حتی جسور و حس ترس و وحشت را منتقل می‌کند».

اقتباس‌ها از این رمان سرگذشت ندیمه

در ژانر علمی-تخیلی فیلمی به کارگردانی فولکر اشلوندورف (Volker Schlöndorff)، کارگردان آلمانی با همین عنوان «سرگذشت ندیمه» در سال ۱۹۹۰ ساخته و اکران شد.

همچنین اقتباسی دراماتیک از این رمان برای رادیو بی‌بی‌سی ۴ توسط جان دراین (John Dryden)، در سال ۲۰۰۰ انجام شد. در سال ۲۰۰۲ نیز رادیو بی‌بی‌سی به مایکل اوبراین (Michael O’Brien) نیز سفارش داد تا این داستان را اقتباس کند.

همچنین از این اثر اجراهای صحنۀ بسیاری در سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۵ شده است.

بخشی از متن کتاب سرگذشت ندیمه

حال او این‌جا نیست و مدام به این فکر می‌کنم که کجاست. دلم نمی‌خواهد ناگهان با او روبرو شوم. شاید در اتاق نشیمن یک پایش را روی زیرپایی گذاشته و خیاطی می‌کند. التهاب مفاصل دارد. شاید هم برای فرشته‌ها در خطوط مقدم شال‌گردن می‌بافد. باورم نمی‌شود که آن‌ها وافعاً به چنین شال‌گردن‌هایی نیاز داشته باشند. به هر حال شال‌گردن‌هایی که زن فرمانده می‌بافد خیلی کار می‌برند. او به طرح صلیب و ستاره که دغدغه دیگر زنان فرمانده است اهمیتی نمی‌دهد. روی شال‌گردن‌هایش نقش درختان انجیر یا عقاب یا طرح‌های شق و رق انسان می‌اندازد، پسر و دختر، پسر و دختر. شال‌گردن‌هایش مناسب مردهای بالغ نیستند؛ به درد بچه‌ها می‌خورند.

گاهی فکر می‌کنم، این شال‌گردن‌ها را اصلاً برای فرشته‌ها نمی‌فرستند، بلکه می‌شکافند و دوباره کلاف می‌کنند تا چیز دیگری ببافند. شاید کل قضیه برای مشغول کردن زنان فرماندهان باشد، تا احساس کنند هدف دارند. به هر حال به کار زن فرمانده غبطه می‌خورم. داشتن اهداف سهل‌الوصول لذتبخش است.

چرا غبطه مرا می‌خورد؟