کتاب جامعه شناسی اعتیاد

کتاب جامعه‌ شناسی اعتیاد؛ از افیون تا کریستال اثری از سعید مدنی قهفرخی است که در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است. این کتاب به بررسی روند تحولات اعتیاد و مصرف مواد در ایران، پس از انقلاب اسلامی می‌پردازد.

درباره کتاب جامعه‌ شناسی اعتیاد

اولین قانون مدون درباره اعتیاد و سوء‌مصرف مواد مخدر در سال ۱۲۸۵، در اولین دوره مجلس شورای ملی تصویب شد. بنابراین اگر قرار باشد نگاهی به مسئله مدیریت سو مصرف مواد در زندگی مردم ایران بیندازیم، می‌توان این سال را به عنوان تاریخ رسمی در نظر گرفت، هرچند نباید فراموش کرد که پیش از آن نیز مصرف مواد در زندگی مردم وجود داشت. از طرف دیگر، ایران شاهد تفاوت‌های مهم بین سیاست‌های مدیریت اعتیاد قبل و پس از انقلاب نیز بوده است. 

سعید مدنی قهفرخی، جامعه‌شناس و پژوهشگر ایرانی در کتاب جامعه شناسی اعتیاد، نگاهی به روند تحولات مصرف مواد در ایران پس از انقلاب اسلامی پرداخته است. او با کمک آمارهای رسمی اعلام شده از سوی سازمان‌های مختلف، نشان می‌دهد الگوی مصرف مواد، از مواد سنتی مانند تریاک و حشیش به مواد صنعتی و شیمیایی، مانند هروئین، کراک و شیشه و همچنین قرص‌های روان‌گردان تغییر کرده است.

خواندن کتاب جامعه شناسی اعتیاد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

کتاب جامعه شناسی اعتیاد کتابی است برای تمام علاقه‌مندان به مطالعات جامعه‌شناسی و تمام فعالان در حوزه مبارزه با مواد مخدر

درباره سعید مدنی قهفرخی 

سعید مدنی قهفرخی، جامعه‌شناس، پژوهشگر ارشد علوم اجتماعی، استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار، ۱۴ آذر ۱۳۳۹ به دنیا آمد. او یکی از اعضای گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران و استاد و عضو گروه پژوهشی رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی است. همچنین به عنوان سردبیر «فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی» فعالیت می‌کند و یکی از بنیان‌گذاران نشریهٔ توقیف شدهٔ ایران فردا است. 

سعید مدنی قهفرخی در اسفند ۱۳۷۸ همراه با برخی از اعضای شورای فعالان ملی مذهبی بازداشت شده و به تحمل حبس محکوم شد.

بخشی از کتاب جامعه‌ شناسی اعتیاد

اختلالات مصرف مواد (substance or drug use disorders)

طبق طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با سلامت (International Classification of Diseases and Related Health Problems) سازمان جهانی بهداشت (ویرایش دهم) اختلال مصرف مواد بر الگوهایی عوارضی دلالت دارد که نتیجۀ مصرف یک ماده به‌رغم تجربۀ مشکلات حاصل از مصرف آن ماده است. براساس تعداد عارضه‌هایی که شناسایی می‌شود، اختلال مصرف مواد ممکن است از خفیف تا شدید باشد(UNODC,۲۰۱۸).

آنچه در راهنمای تشخیص بیماری‌های روانی انجمن روان‌پزشکان امریکا (از DSM-III تا قبل از DSM-۵) اختلال مصرف مواد و اختلال وابستگی به مواد خوانده می‌شد، در DSM-۵ در هم ادغام شده، تحت نام واحد اختلال مصرف مواد (substance use disorder) خوانده شده است. در زیر به‌عنوان نمونه به ملاک‌های تشخیص اختلال مصرف مواد افیونی اشاره می‌شود:

الگوی مشکل‌دار مصرف مواد افیونی که به خلل (impairment) یا رنجی (distress) منجر شود که به لحاظ بالینی مهم باشد و تظاهر آن وجود حداقل ۲ ملاک از ملاک‌های زیر در عرض یک دوره ۱۲ ماهه است‌:

۱. مواد افیونی به مقادیر بیشتر یا به مدتی بیشتر از آنچه فرد قصد داشت، مصرف می‌شوند.

۲. تمایل مداوم یا تلاش‌های ناموفق برای قطع یا کنترل مصرف مواد افیونی وجود دارد.

۳. وقت زیادی برای فعالیت‌های لازم برای کسب مواد افیونی، مصرف آن‌ها، یا بهبود از آثار آن‌ها صرف می‌شود.

۴. ولع۸ یا تمایل یا ویر۹ قوی برای مصرف مواد افیونی وجود دارد.

۵. مصرف مکرر مواد افیونی منجر به ناتوانی از انجام تعهدات مرتبط با نقش‌های اصلی فرد در کار، مدرسه یا خانه شده باشد.

۶. ادامه مصرف ماده افیونی علیرغم مشکلات مداوم یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که از اثرات ماده افیونی ناشی شده یا با آن‌ها تشدید شده باشد.

۷. فعالیت‌های مهم اجتماعی، شغلی، یا تفریحی به علت مصرف مواد افیونی کنار گذاشته شده یا کاهش یافته باشند.

۸. مصرف مکرر ماده افیونی در موقعیت‌هایی که به لحاظ جسمی مخاطره‌آمیز است.

۹. ادامه مصرف ماده افیونی علیرغم علم به مشکلات مداوم یا عودکننده جسمی یا روانی‌ای که احتمالاً از مواد ناشی شده یا با آن‌ها تشدید شده‌اند.

۱۰. تحمل که با یکی از موارد زیر تعریف می‌شود:

الف. نیاز به مقدار هر چه بیشتر از ماده افیونی برای رسیدن به حالت مسمومیت (نشئگی) یا آثار مطلوب؛

ب. کاهش هر چه بیشتر اثرات ماده با ادامه مصرف مقدار قبلی.

۱۱. علائم قطع مصرف که تظاهر آن وجود یکی از موارد زیر است:

الف. نشانگان قطع مصرف مواد افیونی؛

ب. مصرف مواد افیونی (یا ماده مشابه) برای رهایی از علائم قطع مصرف یا اجتناب از آن‌ها.

ملاک‌های شدت در حالت خفیف: عبارت‌است از وجود ۲ یا ۳ علامت، در حالت متوسط وجود ۴ یا ۵ علامت و در حالت شدید وجود حداقل ۶ علامت.