کتاب جامعه مدنی و کرونا

کتاب جامعه مدنی و کرونا؛ تجربه جهانی پژوهش سعید مدنی قهفرخی است و بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب جامعه مدنی و کرونا

اپیدمی‌ها جامعهٔ مدنی را بی‌نصیب نمی‌گذارند. همه‌گیری ویروس کرونا، جامعهٔ مدنی را در اغلب جوامع با چالش‌های اساسی مواجه و فعالیت آن‌ها را مختل کرد. قرنطینه و اقدمات مربوط به فاصله‌گذاری فیزیکیْ سببِ محبوس‌‌‌شدن مردم در خانه‌هایشان شد و امکان ملاقات، سازمان‌دهی، و دفاع را دشوار کرد. بسیاری از سازمان‌های جامعهٔ مدنی وادار شدند فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده را تعلیق کنند؛ دیگران نیز در حال تقلا برای انتقال کارهایشان در بستر آنلاین‌ بودند. امر نگران‌کنندهٔ دیگر این بود که رهبران مستبد در برخی کشورها، با تضعیف نظارت و توان، اِعمال سانسور و گسترش نظارت دولتی، از این بحران در جهت تنگ‌کردن حلقهٔ سیاسی‌شان علیه جامعهٔ مدنی نیز سوءاستفاده کردند؛ آن هم در زمانی که سازمان‌های جامعهٔ مدنی کمتر امکان دفاع از خود را داشتند. چنین اقداماتی تهدید عظیمی برای کنشگری مدنی محسوب می‌شد. در بسیاری از کشورها، قوانین محدودکننده، حتی پیش از شروع بحران، جامعهٔ مدنی را تحت فشار قرار داده بود. دنیاگیری، پوششی بی‌دردسر برای دولت‌ها فراهم کرد تا موازنهٔ قدرت را بیشتر به‌نفع خودشان متمایل کنند.

اگر چه این تصویر نگران‌کننده بود، اما بحران همه‌گیری‌ها از جمله کرونا صورت‌های جدیدی از بسیج مدنی را هم پدید آورد. کنشگران جامعهٔ مدنی در بسیاری کشورها، اعم از مردم‌سالار و غیرمردم‌سالار، قابلیت خود را در چالش با دنیاگیری به اشکال مختلف نشان دادند. آن‌ها خلأهای دولت‌ها را پر کردند تا خدمات ضروری برسانند، اطلاعات دربارهٔ ویروس منتشر کنند و از گروه‌های در حاشیه و آسیب دیده محافظت کنند. در برخی مناطق، این مؤسسات با ارائه خدمات و فعالیت عمومی برای حمایت از جماعت‌های محلیِ نیازمند به کمک اقتصادی مشارکت کنند. همچنین ائتلاف‌هایی تازه برای پاسخ خواستن از دولت‌های خاطی یا سرسخت ایجاد کردند.

کتاب جامعه مدنی و کرونا ماحصل پژوهشی است تحت عنوان: «بررسی تجارب سازمان‌های اجتماعی جامعهٔ مدنی در مقابله با بحران همه‌گیری کرونا ویروس‌ها در سطح جهان» که با حمایت مؤسسهٔ نیکوکاری دکتر مجتبی معین انجام شد. هدف کلی پژوهش عبارت بود از: «شناخت تجارب، چالش‌ها و راهکارهای سازمان‌های جامعهٔ مدنی در مقابله با بیماری‌های همه‌گیر در سطح جهانی».

خواندن کتاب جامعه مدنی و کرونا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران رشتهٔ جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره سعید مدنی قهفرخی

سعید مدنی قهفرخی ۱۴ آذر ۱۳۳۹ به دنیا آمد. او جامعه‌شناس، پژوهشگر ارشد علوم اجتماعی، استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار ایرانی است. او عضو گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران و استاد و عضو گروه پژوهشی رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، سردبیر «فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی» و از بنیان‌گذاران نشریهٔ توقیف شدهٔ ایران فردا است. او در اسفند ۱۳۷۸ همراه با برخی از اعضای شورای فعالان ملی-مذهبی بازداشت شده و به تحمل حبس محکوم شد.

کتاب‌های او از این قرار هستند:

مظاهرات سلمیه، گزارش اعتراضات آب در خوزستان، موسسه رحمان 

جامعه مدنی و کرونا، بررسی تجارب سازمان‌های اجتماعی جامعه مدنی در مقابله با کرونا، نشر کتاب پارسه

جامعه‌شناسی روسپی‌گری، بررسی آسیب‌های اجتماعی روسپیگری، نشر کتاب پارسه

وضعیت توسعه انسانی در ایران، نشر کتاب پارسه

جنبش‌های اجتماعی و دموکراتیزاسیون، مجموعه ترجمه مقالاتی دربارهٔ جنبش‌های اجتماعی و دموکراتیزاسیون، روزنه

ضرورت مبارزه با پدیده فقر و نابرابری در ایران، انتشارات آگاه

بررسی آسیب‌های اجتماعی روسپیگری، یادآوران

خشونت علیه کودکان در ایران، آشیان

جماعت‌گرایی و برنامه‌های جماعت محور، یادآوران

اعتیاد در ایران، نشر ثالث

آسیب‌شناسی حقوق کودکان در ایران، میزان

روان‌شناسی و تغییرات اجتماعی به نویسندگی استوارت پیزر و جفری تراورز و ترجمه سعید مدنی، انتشارات دانژه

کودک‌آزاری در ایران، برگرفته از پژوهشی به سفارش یونیسف و وزارت بهداشت در اوایل دهه هشتاد، نشر اکنون

بخشی از کتاب جامعه مدنی و کرونا

«در یک نقطه از جهان، بیماری همه‌گیری رخ داده که به‌نظر می‌رسد کشنده است. مشخص نیست که آیا کشور آسیب‌دیده توان مهار شیوع آن را دارد یا خیر. اولین سؤال این خواهد بود که آیا دولت X باید سطح آماده‌سازی خود را به‌روز کند؟ یک سؤال پیشگیرانه آشکار که وجود دارد این است که آیا می‌توان کاری انجام داد تا از شیوع این بیماری در ایالت فرضی X جلوگیری کرد. با توجه به حمل‌ونقل بین‌المللی عادی مسافر به همراه زمان نهفتگی بیماری‌های عفونی، احتمال ابتلا به این بیماری بسیار زیاد است. وارد «ایالت فرضی X» می‌شویم. اقدامات لازم برای تشخیص سریع افراد آلوده انجام خواهد شد و افراد شناسایی می‌شوند. ترس از بیماری عفونی می‌تواند به بحران جهانی حمل‌ونقل بین‌المللی در مقایسه با ۱۱ سپتامبر یا شیوع سارس منجر شود. بنابراین دولت اقدامات اقتصادی را پیش‌بینی می‌کند.

یکی از نتایج تقریباً قابل پیش‌بینی ترس از یک بیماری عفونی، هجوم شهروندان نگران با علائمی شبیه به علائم بیماری و نزدیک به علائم واقعی است، که خدمات پزشکی را فرسوده می‌کند. در مورد سارس، در هلند و انگلستان به ازای هر ۱۰۰ ظن بیماری «کاذب»، تنها یک مورد واقعی وجود داشت که نیاز به بررسی بیشتر بود. یکی از معضلاتی که مقامات دربارهٔ آن می‌اندیشند، این سؤال است که آیا تلاش برای افزایش آمادگی عمومی برای مدیریت بیماری منجر به افزایش ترس در بین مردم نخواهد شد؟ تحقیقات نشان می‌دهد که «کسب اعتماد به‌نفس عمومی» بخش مهمی در مدیریت این ترس است. از این رو دولت باید اطلاعات روزانه را جمع‌آوری و بررسی کند. اما همچنان سؤالاتی وجود دارد در مورد اینکه دولت دقیقاً چه اقداماتی را انجام دهد؟ و از طریق کدام مجاری این اقدامات انجام شود؟»