کتاب از ارسطو تا نیوتن، پیدایش فیزیک نو

کتاب از ارسطو تا نیوتن، پیدایش فیزیک نو نوشتهٔ آی. برنارد کوهن و ترجمهٔ حسین معصومی همدانی است. نشر فرهنگ معاصر این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی در باب مسئلۀ حرکت و به‌ویژه سقوط آزاد اجسام.

درباره کتاب از ارسطو تا نیوتن، پیدایش فیزیک نو

کتاب از ارسطو تا نیوتن، پیدایش فیزیک نو (the birth of a new physics) که هفت فصل دارد، به قلم یک مورخ آمریکایی علم نوشته شده است. گفته شده است که کتاب حاضر از آی. برنارد کوهن، نمونه‌ای است از آنچه در اصطلاح مورخان علم «تاریخ‌نویسی درونی» نامیده شده است. کسانی که به این شیوه به تاریخ علم می‌پردازند، منکر آن نیستند که دانشمندان از شرایط عمومی اجتماعی و اقتصادی و فکری زمان خود متأثر می‌شوند، اما در کنار آن و بیش از آن به این نکته عنایت دارند که علم در سیر تحول خود مسائلی پدید می‌آورد که موضوع کوشش‌ها و پژوهش‌های بعدی دانشمندان می‌شود. موضوع اصلی این کتاب، مسئلۀ حرکت و به‌ویژه سقوط آزاد اجسام است.

خواندن کتاب از ارسطو تا نیوتن، پیدایش فیزیک نو را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران تاریخ علم پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب از ارسطو تا نیوتن، پیدایش فیزیک نو

«از دوران یونانی دانشمندان به‌اصرار گفته‌اند که طبیعتْ ساده است. یکی از عبارات معروف ارسطو این است: «طبیعت کار بیهوده نمی‌کند، کار زائد نمی‌کند»‌. یکی دیگر از صورت‌های بیان این فلسفه که از راهب و عالم انگلیسی قرن چهاردهم، ویلیام اُکامی، به ما رسیده است به «قانون خسَّت» یا «اُستُرهٔ اُکام» معروف است و می‌گوید «نباید بدون ضرورت بر شمار موجودات افزود». شاید این روی‌کرد را بتوان در این جمله خلاصه کرد که «کاری را که با [ابزارهای] کم‌تر می‌توان کرد نباید با [ابزارهای] بیش‌تر کرد». یا چنان که نیوتن در اصول گفته است: «طبیعت کار بی‌فایده نمی‌کند، و در جایی که علّت‌های کم‌تر کافی باشند، علّت‌های بیش‌تر بی‌فایده‌اند». دلیلش این است که «طبیعت ساده است و از عهده‌اش برنمی‌آید که به تجمّلِ علل زائد مشغول شود».

پیش‌تر دیدیم که گالیله، در روی‌کرد خود به مسألهٔ حرکت شتاب‌دار، یک اصل سادگی را مفروض می‌گیرد و نوشته‌های مربوط به علوم فیزیکی جدید سرشار از مثال‌های دیگر است. در واقع فیزیک امروز در مخمصه افتاده است، یا دست کم در وضع ناراحت‌کننده‌ای است، زیرا «ذرّات بنیادی» که به‌تازگی کشف شده‌اند سرسختی می‌کنند و به قبول قانون‌های ساده تن در نمی‌دهند. همین چند دهه پیش، فیزیک‌دانان با رضایت خاطر فرض می‌کردند که پروتون و الکترون تنها «ذرّات بنیادی» اند که برای توضیح اتم لازم دارند. اما امروز «ذرّات بنیادی» یکی پس از دیگری به صف می‌پیوندند و چنین می‌نماید که شاید شمار آن‌ها از شمار عنصرهای شیمیایی کم‌تر نباشد. در برابر این وضع سرگشتگی‌آور، فیزیک‌دان معمولی گاهی بدش نمی‌آید که سخن آلفونسوی حکیم را تکرار کند و از این که از همان اوّل با او مشورت نکرده‌اند اظهار تأسّف کند.»