کتاب بدن سوگوار

کتاب بدن سوگوار (The Grieving Body) نوشته مری فرانسیس اوکانر، ترجمه میثم همدمی و اثری است که تجربه‌ی سوگ و فقدان را از زاویه‌ای متفاوت بررسی کرده است. این کتاب که توسط نشر نوین منتشر شده، می‌کوشد نشان دهد سوگ نه‌تنها تجربه‌ای روانی، بلکه پدیده‌ای عمیقاً جسمانی است که بدن را نیز درگیر می‌کند. نویسنده با بهره‌گیری از دانش روان‌شناسی، عصب‌شناسی و ایمنی‌شناسی به واکاوی تأثیر فقدان عزیزان بر بدن انسان می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه اندوه و فشار روانی ناشی از سوگ می‌تواند به بروز بیماری‌های جسمی، تغییرات هورمونی و حتی اختلال در عملکرد قلب و دستگاه ایمنی منجر شود. کتاب حاضر با روایت‌های شخصی، پژوهش‌های علمی و مثال‌های ملموس، پلی میان ذهن و بدن در تجربه‌ی سوگ می‌سازد و راهبردهایی برای مواجهه‌ی سالم‌تر با این تجربه ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بدن سوگوار اثر مری فرانسیس اوکانر

کتاب بدن سوگوار (آنچه بدن در لحظه‌های فقدان تجربه می‌کند) به قلم مری فرانسیس اوکانر اثری است که به بررسی ماهیت جسمانی سوگ و تأثیر فقدان بر بدن انسان پرداخته است. این کتاب با رویکردی علمی و تجربیْ سوگ را فراتر از احساس یا واکنش روانی صرف دانسته و آن را پدیده‌ای دیده است که در سطح سلول‌ها، هورمون‌ها و دستگاه‌های مختلف بدن اثر می‌گذارد. نویسنده باتکیه‌بر پژوهش‌های عصب‌شناسی، روان‌شناسی و ایمنی‌شناسیْ ساختار کتاب را به دو بخش تقسیم کرده است. بخش نخست به پیامدهای جسمی و پزشکی سوگ می‌پردازد و بخش دوم به فرایند التیام و بازسازی پس از فقدان. هر فصل از کتاب حول یک پرسش اساسی درباره‌ی تأثیر سوگ بر قلب، دستگاه ایمنی، هورمون‌ها مغز و رفتارهای مقابله‌ای شکل گرفته است.

مری فرانسیس اوکانر با مثال‌های واقعی و روایت‌های شخصی، پیوند میان روابط انسانی و تنظیم عملکرد بدن را نشان و توضیح می‌دهد که چگونه فقدان عزیزان می‌تواند به اختلال در ریتم‌های زیستی، افزایش التهاب، بروز بیماری‌های قلبی و تغییرات شناختی منجر شود. نویسنده در بخش دوم به راهکارهایی برای بازسازی زندگی معنادار پس از فقدان و نقش عادت‌های جدید، تمرکز ذهنی و ارتباط با دیگران در فرایند التیام پرداخته است. کتاب بدن سوگوار با ترکیب دانش علمی و تجربه‌ی زیسته، تصویری جامع از سوگ به‌عنوان تجربه‌ای جسمانی و روانی ارائه داده است.

خلاصه کتاب بدن سوگوار

کتاب با محوریت این ایده شکل گرفته که سوگ نه‌تنها تجربه‌ای روانی، بلکه پدیده‌ای عمیقاً جسمانی است. نویسنده با شرح نمونه‌های علمی و روایت‌های شخصی نشان می‌دهد که فقدان عزیزان چگونه بدن را به واکنش وامی‌دارد؛ از افزایش ضربان قلب و فشار خون گرفته تا تغییرات هورمونی و اختلال در عملکرد دستگاه ایمنی. مری فرانسیس اوکانر توضیح داده که روابط انسانی، به‌ویژه روابط توأم با دلبستگی، نقش تنظیم‌کننده‌ای بر سامانه‌های زیستی بدن دارند و فقدان این روابط می‌تواند به کژتنظیمی، خستگی، بی‌خوابی و بروز بیماری‌های مزمن منجر شود. در بخش نخست کتاب، پیامدهای جسمی سوگ از منظر قلب، دستگاه ایمنی، هورمون‌ها و مغز بررسی شده است. نویسنده با استناد به پژوهش‌های علمی نشان داده که خطر حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی و ابتلا به بیماری‌های عفونی پس از فقدان عزیزان افزایش می‌یابد و شدت واکنش سوگ با میزان دلبستگی به متوفی ارتباط مستقیم دارد. همچنین نظریه‌های دل‌بستگی و رفتار بیمارگونه به‌عنوان چارچوب‌های تبیین‌کننده‌ی واکنش‌های جسمی و روانی سوگ معرفی شده‌اند. در بخش دوم، کتاب به فرایند التیام و بازسازی پس از فقدان می‌پردازد. نویسنده با ارائه‌ی راهبردهایی برای مواجهه با فشار روانی، ساخت عادت‌های سالم و بازگشت به زندگی معنادار، بر اهمیت توجه به پیام‌های بدن و پاسخ شفقت‌آمیز به آن‌ها تأکید کرده است. بدن سوگوار با ترکیب دانش علمی و تجربه‌ی زیسته، سوگ را به‌عنوان تجربه‌ای چندلایه و پیچیده معرفی کرده که نیازمند مراقبت جسمی و روانی است.

چرا باید کتاب بدن سوگوار را بخوانیم؟

کتاب بدن سوگوار با رویکردی علمی و انسانیْ تجربه‌ی سوگ را از زاویه‌ای نو بررسی کرده است. این کتاب باتکیه‌بر پژوهش‌های عصب‌شناسی، روان‌شناسی و ایمنی‌شناسی نشان می‌دهد که فقدان عزیزان نه‌تنها روان، بلکه بدن را نیز به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. از ویژگی‌های شاخص این اثر می‌توان به توضیح سازوکارهای جسمانی سوگ، ارائه‌ی مثال‌های ملموس و روایت‌های شخصی و ارائه‌ی راهبردهایی برای مواجهه‌ی سالم‌تر با فشار روانی اشاره کرد. خواننده با مطالعه‌ی این کتاب می‌تواند درک عمیق‌تری از پیوند ذهن و بدن در تجربه‌ی سوگ به دست آورد و راه‌هایی برای مراقبت از خود در دوران فقدان بیابد. همچنین کتاب بدن سوگوار به افزایش آگاهی عمومی درباره‌ی اهمیت مراقبت‌های پزشکی و روانی پس از فقدان کمک می‌کند و می‌تواند دیدگاه افراد را نسبت به سوگ و پیامدهای آن تغییر دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به کسانی پیشنهاد می‌شود که با فقدان عزیزان، سوگ، بیماری‌های مزمن یا فشار روانی شدید مواجهند یا دغدغه‌ی سلامت روان و جسم در دوران سوگواری را دارند. همچنین این اثر به دانشجویان و فعالان حوزه‌ی روان‌شناسی، پزشکی و مددکاری اجتماعی که به‌دنبال درک عمیق‌تر پیوند ذهن و بدن در تجربه‌ی سوگ هستند، توصیه می‌شود.

درباره مری فرانسیس اوکانر

مری فرانسیس اوکانر (Mary-Frances O’Connor) روان‌شناس آمریکایی و استاد روان‌شناسی دانشگاه آریزونا بوده و مدیریت آزمایشگاه سوگ، فقدان و استرس اجتماعی (GLASS) را بر عهده داشته است. حوزه‌ی اصلی پژوهش‌های او بررسی تأثیرات سوگ بر مغز و بدن است. این نویسنده در سال ۱۹۷۳ در بولدرِ کلرادو متولد شد، تحصیلات خود را در دانشگاه نورث‌وسترن آغاز کرد و در سال ۲۰۰۴ دکترای روان‌شناسی بالینی را از دانشگاه آریزونا دریافت کرد. پس از آن دوره‌ی پسادکتری خود را در مرکز روان‌عصب‌ایمنی‌شناسی دانشگاه UCLA گذراند و مدتی نیز به‌عنوان عضو هیئت‌علمی در همان دانشگاه فعالیت داشت تا اینکه در سال ۲۰۱۲ به دانشگاه آریزونا بازگشت. در سال ۲۰۰۳ نخستین پژوهش تصویربرداری fMRI درباره‌ی داغ‌داری را منتشر کرد و بر پایه‌ی یافته‌هایش به این نتیجه رسید که سوگواری نوعی فرایند یادگیری است؛ فرایندی که طی آن مغز باید انتظار همیشگی حضور فرد ازدست‌رفته را با واقعیت غیبت او تطبیق دهد؛ مفهومی که او آن را «فرضیه‌ی رفتن اما ماندگاری» نامیده است. او از چهره‌های برجسته در پژوهش درباره‌ی سوگ طولانی‌مدت به شمار می‌آید و سازوکارهای نوروبیولوژیک، ایمنی و قلبی - عروقی مؤثر بر تفاوت واکنش‌های سوگ را بررسی کرده است. مری فرانسیس اوکانر افزون‌بر نشان‌دادن اینکه داغ‌داری می‌تواند شکافی جدی در سلامت ایجاد کند، در سال ۲۰۲۰ شبکه‌ی بین‌المللی نوروبیولوژی سوگ (NOGIN) را بنیان گذاشت و چندین کنفرانس جهانی را با حمایت اولیه‌ی مؤسسه‌ی ملی سالمندی برگزار کرد. کتاب مغز سوگوار (The Grieving Brain) به قلم او که در سال ۲۰۲۲ میلادی منتشر شده، با استقبال گسترده روبه‌رو شد و در فهرست‌های معتبری ازجمله کتاب‌های برگزیده‌ی اوپرا وینفری برای تسلی‌بخشیدن به دوستان سوگوار قرار گرفت.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

مری فرانسیس اوکانر موفق به دریافت جایزه‌ی پاتریشیا آر. بارچاس از جامعه‌ی فیزیولوژی شده است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

- جیمز آر. دوتی، پزشک (MD) و نویسنده: این کتاب راهنمایی ژرف و سرشار از همدلی برای درک این است که سوگ چگونه در بدن بروز می‌یابد و شفا چگونه می‌تواند در سطوح جسمی، عاطفی و معنوی رخ دهد. این کتاب بر پژوهش‌های علمی استوار است، اما لحن قابل‌فهم و همدلانه‌ای دارد که آن را به منبعی ارزشمند هم برای افرادی که سوگ را تجربه می‌کنند و هم برای متخصصانی که از آنان حمایت می‌کنند، بدل می‌سازد. نویسنده با درهم‌آمیختن بینش علمی و توصیه‌های عملی، مسیری به‌سوی التیام ارائه داده که پیچیدگی کامل فرایند سوگواری را به رسمیت می‌شناسد، واقعیت جسمانی فقدان را اعتبار می‌بخشد و درعین‌حال امید به بهبود را عرضه می‌کند.

- مگان دواین، نویسنده: هیچ‌کس بیش از مری فرانسیس اوکانر درمورد سوگ پژوهش نکرده است. کتاب بدن سوگوار اثری عمیقاً انسانی و خردمندانه است که درکی استوار و منطقی از تأثیرات استرس و فقدان بر بدن ما ارائه می‌دهد. نویسنده تنها توضیح نمی‌دهد چه رخ می‌دهد و چرا؛ بلکه راه‌حل‌هایی امیدوارکننده و زیبا برای حمایت از خودمان و جهانمان پیشنهاد می‌کند.

- لیزا کیفاور، مددکار اجتماعی (MSW) و نویسنده: مری فرانسیس اوکانر در کتاب بدن سوگوار به‌طرزی چشمگیر علم جذاب، روایت صمیمانه و قلب بخشنده‌اش را در هم آمیخته تا به ما کمک کند تجربه‌ی عمیقاً انسانیِ زیستن در حال سوگواری را بهتر درک کنیم.

- کلر بیدول اسمیت، درمانگر و نویسنده: نویسنده‌ی این کتاب فرایند سوگواری را چنان روشن می‌کند که کمتر کسی توانسته است. کتاب بدن سوگوار با مهارت، تغییراتی جسمانی را که بدن‌های ما پس از فقدان تجربه می‌کند، توضیح می‌دهد و ابزارهایی را که سخت به آن‌ها نیاز داریم تا از دل تجربه‌ی طاقت‌فرسای سوگ عبور کنیم در اختیارمان می‌گذارد. این کتاب را به همه‌ی مراجعانم توصیه خواهم کرد.

- Library Journal: این اثر انتخابی عالی برای خوانندگانی است که به‌دنبال حمایت در سوگواری هستند.

بخشی از کتاب بدن سوگوار

«اعتراض و نومیدی

جان بالبی با مشاهدهٔ رفتار دل‌بستگی نوزادانی که از مراقبانشان جدا شده بودند و مایرون هوفر با مشاهدهٔ بچه‌موش‌های جداافتاده از مادرشان دو واکنش متمایز به فقدان را شناسایی کردند: اعتراض و ناامیدی ازنظر انرژی و انگیزه سازوکارهایی کاملاً متفاوت دارند. رفتار اعتراضی نوزادان واکنشی انگیزشی برای بازپیوستن به مراقب است. این واکنش شامل جست‌وجو، صدازدن و کوشش برای جلب‌توجه است تا عزیز رفته را دوباره بازگردانند. چنین واکنش‌هایی را در بزرگ‌سالان نیز می‌بینیم. وقتی ناگهان می‌بینیم کودک نوپایمان کنارمان نیست، دچار دل‌شوره و وحشت‌زدگی می‌شویم، این همان واکنش اعتراضی است. حالتی پر از انرژی که به ما انگیزه می‌دهد دنبال کودکمان بگردیم. این انگیزه از مدارهای عصب‌زیستی دل‌بستگی در مغز سرچشمه می‌گیرد که به ما یادآوری می‌کند از عزیزمان جدا افتاده‌ایم.

من اعتراض را این‌گونه توصیف کردم: «وای نه، او رفته؟!» اعتراض یعنی آگاهی از غیبت عزیز و همین آگاهی آن را از ناباوری مطلق متمایز می‌کند. اعتراض یعنی کاملاً به رفتن او واقفید، مانند گم‌شدن کودک در فروشگاه. در مقابل، نومیدی را این‌طور توصیف کردم: «وای نه... او رفته...» نومیدی یعنی کناره‌گیری و تسلیم در برابر واقعیت سهمگین فقدان. اگر اکنون حال‌وهوای نومیدی را تصور کنید، متوجه تخلیهٔ انرژی می‌شوید. اعتراض انرژی‌زاست، اما نومیدی انرژی‌خوار. از نگاه تکاملی اعتراض نیروی لازم برای جست‌وجوی عزیز را فراهم می‌کند، نومیدی کمک می‌کند دست از جست‌وجو برداریم، به‌ویژه وقتی ادامهٔ جست‌وجو خطرناک یا بیهوده است.»