کتاب تن شاعر

کتاب تن شاعر نوشتهٔ ژاک ل کک و ترجمهٔ کیاسا ناظران است. نشر قطره این کتاب در حوزهٔ تئاتر را منتشر کرده است. این اثر از مجموعهٔ «تئاتر و قلم» است.

درباره کتاب تن شاعر

ژاک ل کک در کتاب تن شاعر (Le Corps Poétique) از بداهه‌سازی، تکنیک‌های حرکتی، زبان‌های جسم و گونه‌های اصلی دراماتیک سخن گفته است. او در ابتدای این کتاب بیان کرده است که از ورزش به تئاتر رسیدمه است. او از ۱۷سالگی، در یک باشگاه ژیمناستیک با خرک و دارحلقه و بارفیکس سر و کله می‌زد. در هیمن زمان بود که کم‌کم با هندسهٔ حرکت آشنا شد و فهمیدوقتی پشتک، وارو یا پیچ می‌زند، شکلی که بدنش در فضا می‌سازد، تا چه میزان انتزاعی و عجیبی است. کم‌کم این احساس عجیب به زندگی روزمره‌ٔ او هم راه پیدا کرد. او بیان کرده است که چیزی که عاشقش بود، شاعرانگی ورزش بود: بازی خورشید با سایهٔ دونده‌ها؛ کوتاه و بلند شدن سایه‌ها؛ حفظ یه ریتم تنفسی موقع دویدن و... . او از همین مسیر به تئاتر کشیده شده است.

خواندن کتاب تن شاعر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران حوزهٔ تئاتر پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تن شاعر

«از تحلیل حرکاتِ بدن آدمیزاد شروع می‌کنم. اول می‌رم سراغ سه حرکت طبیعی که تو بدن همهٔ آدما هست:

۱. حرکت موجی از بالا به پایین ۲. حرکت موجی از پایین به بالا ۳. شکفتن یه بار داشتم تو استادیوم تمرین می‌کردم که فهمیدم حرکت موجی، پایه و اساسِ تمام تلاشای آدمیزاده. یه بار دیگه، تو گرونوبل، روی صحنه بودم که شکفتنُ کشف کردم. و بعدها، زمانی که تازه مدرسه رو تو خیابون بَک راه انداخته بودم، متوجه حرکتِ موجی از پایین به بالا شدم. تو همین حرکت موجی معکوس، معنی کلماتِ درگیری و شخصیتُ کشف کردم. به این ترتیب، سه اصلِ حاکم بر بدن آدمیزادُ کشف کردم. و این سه اصل، همون اصولی‌اَن که بر هر حرکتی حاکمَن. و همین سه اصل، سه سر فصلِ اصلی طرح درسِ مَن تشکیل می‌ده.

اگه به موضوعِ حرکت بدنی، به عنوان یه موضوعِ قائم به ذات نگاه کنیم، متوجه می‌شیم که شکفتن، حرکت موجی و حرکتِ موجی معکوس، سه اصلی‌اَن که بر بازی با ماسک هم حاکمَن. شکفتن، با ماسک خنثا هم‌خانوادَس؛ حرکت موجی، با ماسکای شخصیت‌دار و حرکت موجی معکوس با حرکاتِ ضد ماسک. همین سه حرکت، سه موقعیتِ دراماتیک رو هم تو خودشون جا می‌دن:

۱. بودن با ۲. بودن برای ۳. بودن علیه حرکت موجی، اولین حرکتِ بدنِ انسانه و اولین حرکتِ تمام حرکاته.

حرکت ماهی تو آب موجیه، حرکت مار تو علفزار، چار دست و پا رفتنِ بچه و حتا سر پا واستادن یه آدم بزرگ. اگه از راه رفتن آدما فیلم‌برداری کنین و بعد حرکتِ‌شونُ تحلیل کنین، می‌بینین که در واقع، دارن مرتب تغییر ارتفاع می‌دن. یعنی دارن روی یه موج حرکت می‌کنن. هر موجی، از یه نقطهٔ تکیه‌گاه شروع می‌شه و می‌رسه به یه نقطهٔ پایانی. حرکات موجی، تو تَن آدمیزاد، از یه تکیه‌گاه روی زمین شروع می‌شه، تو بدن پخش می‌شه و می‌آد بالا تا برسه به سر. درست مثِ موقعی که سنگی تو آبِ ساکن میندازین:

امواجی تا بی‌نهایت، پشت سر هم تشکیل می‌شه. همین حرکتِ موجی، تو باسَنِ آدمی که داره راه می‌ره هم وجود داره. باسنه که بقیهٔ بدنُ دنبالِ خودش می‌کشه. و البته در دو جهت: یکی به طرفین و یکی بالا و پایین. حرکت طرفینی باسن، به حرکت کوسه می‌مونه و حرکت بالا ـ پایینش، به حرکت دلفین. حرکتِ موجی، موتورِ تمامِ حرکاتِ بدنِ آدمیزاده. اعم از کشیدن، هل دادن، خود را پس کشیدن و خود را به طرفی انداختن. حرکتِ موجی معکوس هم، عینِ حرکت موجیه. با این تفاوت که در جهتِ عکس اتفاق می‌اُفته. یعنی حرکت به جای پاها، از سر شروع می‌شه. به این شکل که سر، به نقطه‌ای تو فضای اطرافش تکیه می‌ده و اون نقطه، نیرویی رو به سر وارد می‌کنه. این نیرو پخش می‌شه تو کل بدن تا برسه به پاها. تجسم حرکت پرنده، به انجام این حرکت کمک می‌کنه:

یه پرنده، در دور دست، روی شاخهٔ یه درخت نشسته. نگاهش می‌کنم.

از روی شاخه بلند می‌شه، اوج می‌گیره، بعد دوباره فرود می‌آد. می‌شینه روی زمین. من با نگاه دنبالش می‌کنم. دوباره از روی زمین بلند می‌شه، اوج می‌گیره و... تو این تمرین، حرکت از سر شروع می‌شه و کم‌کم منتقل می‌شه به بدن.

حالا حرکتِ ما، یه حرکت خام و ساده نیست. یه حرکت دراماتیکه. حرکت موجی، یه عمل ارادیه که از یه نقطه شروع می‌شه و به یه نقطه ختم می‌شه. در نتیجهٔ همچی عملی، من یا جا به جا می‌شم یا سر جام می‌مونم. حرکت موجی هم همیشه یه جور واکنشِ دراماتیکه. کار درام هم همینه (حالا از هر ژانری که می‌خواد باشه). درام هم تکنیکای لازم برای انجامِ یه عملُ در جهت عکس اجرا می‌کنه.»