کتاب بازیابی مکرر؛ قدرت اسپینوزا از کجا می آید؟

کتاب بازیابی مکرر؛ قدرت اسپینوزا از کجا می آید؟ نوشتهٔ گروه نویسندگان و ترجمهٔ فواد حبیبی و امین کرمی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی ۱۴ جستار فلسفی در باب آرای اسپینوزا.

درباره کتاب بازیابی مکرر؛ قدرت اسپینوزا از کجا می آید؟

کتاب بازیابی مکرر؛ قدرت اسپینوزا از کجا می آید؟ دربردارندهٔ ۱۴ جستار به قلم فیلسوفان معاصر دربارهٔ فلسفۀ «باروخ اسپینوزا»، فیلسوف هلندی سدۀ هفدهم است. این کتاب در سه بخش نگاشته شده که عنوان آن‌ها عبارت است از «طراحی نقشه‌ها»، «استقرار در موضع مناسب» و «نیروها». آثار فیلسوفانی همچون «لویی آلتوسر»، «ژیل دلوز»، «آنتونیو نگری، «پی‌یر ماشری»، «الکساندر ماترون»، «آندره توزل»، «امیلیا جانکوتی»، «وارن مونتاگ» و «هاسانا شارپ» در این کتاب گردآوری شده است. این متن‌ها از بحث دربارۀ تاریخچۀ دریافت‌ها از اسپینوزا از زمان فوت او تا سال‌های آغازین سدۀ حاضر شروع می‌شود و در ادامه به رابطۀ اسپینوزا با ما، زمانۀ حاضر و آینده می‌رسد و سرانجام با تمرکز بر اثر مشهور اسپینوزا، «اخلاق» سعی در ارائۀ شرح‌هایی روشنگر از نیروها، تسلیحات و قدرت اسپینوزا در ساحت متافیزیک دارد.

خواندن کتاب بازیابی مکرر؛ قدرت اسپینوزا از کجا می آید؟ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران فلسفهٔ اسپینوزا پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب بازیابی مکرر؛ قدرت اسپینوزا از کجا می آید؟

«مطابق نظر اسپینوزا، یک نشانه می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد، اما نشانه همواره یک اثر است. اثر پیش از هر چیزی ردّ یک بدن بر بدنی دیگر، وضعیت یک بدن تا بدان‌جایی است که متحمل عمل بدنی دیگر می‌شود. نشانه قسمی تأثیر است، فی‌المثل، اثر خورشید بر بدن ما، که طبیعت بدنِ متأثرشده را «نشان می‌دهد» و طبیعت بدنِ اثرگذار را صرفا «مستور می‌سازد». ما تأثراتمان را از مجرای ایده‌هایی که داریم، [یعنی] احساسات یا ادراکات، احساس گرما و رنگ، ادراک فرم و فاصله، می‌شناسیم (خورشید بر فراز سرمان قرار دارد، قُرصی است طلایی، و دویست فوت از ما فاصله دارد...). جهت سهولت، ما این دست امور را نشانه‌های نردبانی می‌خوانیم، زیرا وضعیت ما را در لحظه‌ای از زمان بیان می‌کنند و بدین‌سان متمایز از نوع دیگری از نشانه هستند. این بدان سبب است که وضعیت حاضر ما همواره قطعه‌ای است از دیرند (durée) ما، و بدین قرار وضعیتِ حاضر افزایش یا کاهش، توسعه یا تحدید وجودمان، را در دیرند نسبت به وضعیت پیشین، هر اندازه هم که نزدیک باشد، تعیین می‌کند. این بدان معنا نیست که ما این دو وضعیت را در قالب عملیاتی انعکاسی مقایسه می‌کنیم، بلکه [قصد ما اشاره به این است که] هر کدام از وضعیت‌های تأثر قسمی «بیشتر» یا «کمتر» را تعریف می‌کند: گرمای خورشید مرا از خود لبریز می‌کند، یا برعکس، سوزاننده بودنش مرا فراری می‌دهد. بنابراین تأثر نه‌تنها اثر آنی یک بدن روی خود من است، بلکه بر دیرند خود من نیز اثری می‌گذارد، قسمی لذت یا اَلم، قسمی شادی یا اندوه. این‌ها گذارها،صیرورت‌ها، صعودها و سقوط‌ها، و تغییرات مستمر قدرتی (puissance) هستند که از یک وضعیت به وضعیتی دیگر عبور می‌کند. ما دیگر آن‌ها را، به‌درستی، نه تأثرات که تأثیرات می‌خوانیم. آن‌ها نشانه‌هایی از افزایش و کاهش هستند، نشانه‌هایی که دیگر بُرداری هستند (از نوع شادی‌ـ اندوه) و نه نشانه‌هایی نردبانی مشابه تأثرات، احساسات یا ادراکات.

در واقع، شمار نشانه‌ها حتی از این هم بیشتر است. نشانه‌های نردبانی چهار نوع اصلی دارند. نخستین نوع، که اثرات فیزیکی حسی یا ادراکی هستند و صرفاً طبیعت علتشان را در بر می‌گیرند، اساساً نشانه‌هایی نشانگر هستند، و نه چیزهایی دیگر بلکه طبیعت خاص خودمان را نشان می‌دهند. در نوع دوم، طبیعتمان، این هستی متناهی‌مان، به‌سادگی برخی از خصیصه‌های گزینشی آن چیزی را حفظ می‌کند که بر آن اثر می‌گذارد (انسان به منزله حیوانی ایستاده، یا حیوانی معقول، یا حیوانی که می‌خندد). این‌ها نشانه‌های انتزاعی هستند. در نوع سوم، نشانه همواره قسمی اثر است، و ما اثر را به مثابه هدف می‌گیریم، یا ایده اثر را به منزله علت (نظر به این‌که خورشید گرمابخش است، ما باور داریم که «به منظور» گرمابخشی به ما ساخته شده؛ نظر به این‌که میوه‌ای تلخ است، بنی‌آدم باور می‌آورد که آن را «نباید» بخورد). این‌ها اثرات اخلاقیاتی یا نشانه‌های الزام‌آور هستند: این میوه را نخورید! زیر آفتاب بروید! نهایتاً آخرین نوع از نشانه‌های نردبانی، اثرات خیالین هستند: احساسات و ادراکات ما را وادار به تصور موجودات فراحسی‌ای می‌کنند که خود علت غایی خویش خواهند بود، و برعکس، ما این موجودات را تصویری بسیار موسع از آن چیزی تخیل می‌کنیم که بر ما اثر می‌گذارد (خدا به منزله خورشیدی نامتناهی، یا در مقام یک پادشاه یا قانون‌گذار). این‌ها نشانه‌های هرمنوتیکی یا تفسیری هستند. پیامبران، که بزرگ‌ترین متخصصان نشانه‌ها هستند، به نحو شگفت‌انگیزی نشانه‌های انتزاعی، الزام‌آور و تفسیری را ترکیب می‌کنند. در این خصوص، فصل مشهوری از رساله الهیاتی‌ـ سیاسی، قدرت امر کمیک را با ژرفای تحلیل آن کنار هم می‌آورد. بدین‌سان،چهار نشانه نردبانی تأثر وجود دارد که می‌توان آن‌ها را شاخص‌های حسّانی، تمثیل‌های منطقی، نمادهای اخلاقی و بت‌های متافیزیکی خواند.»