کتاب تاریخ ادبیات ایران (جلد اول)

چاپ ۳۳ از کتاب تاریخ ادبیات ایران (جلد اول) نوشتهٔ ذبیح الله صفا است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر حاوی خلاصهٔ جلد اول و دوم کتاب «تاریخ ادبیات در ایران» (کتاب کامل) است.

درباره کتاب تاریخ ادبیات ایران (جلد اول)

کتاب تاریخ ادبیات ایران (جلد اول) حاوی خلاصهٔ جلد اول و دوم تاریخ ادبیات در ایران است. موضوع اثر حاضر به قلم ذبیح الله صفا، تاریخ ادبی ایران از آغاز عهد اسلامی تا اوایل قرن هفتم هجری (یعنی تا دوران حملات تاتار و مغول) است. ازآنجاکه کتاب «تاریخ ادبیات در ایران» به‌تفصیل توضیحات خود را ارائه کرده و فقط به کار محققان تاریخ فرهنگ و علوم و ادبیات ایران می‌آید و احتمالاً از حوصلهٔ وقت و اطلاع دانشجویان دانشگاه‌ها و مدارس عالیه بیرون است، نویسنده دست به خلاصه‌کردن آن زده و اثر حاضر را ارائه کرده است. اثر حاضر در بخش اول درمورد وضع سیاسی و اجتماعی و علمی و ادبی ایران از آغاز عهد اسلامی تا پایان قرن سوم هجری سخن گفته و سپس به وضع سیاسی و اجتماعی و علمی و ادبی ایران در قرن چهارم و نیمهٔ اول قرن پنجم هجری و از میانهٔ قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم هجری پرداخته است. چاپ ۳۳ از این اثر به قلم ذبیح الله صفا پیش روی شما است.

خواندن کتاب تاریخ ادبیات ایران (جلد اول) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد تاریخ ادبیات ایران پیشنهاد می‌کنیم.

درباره ذبیح الله صفا

ذبیح الله صفا در ۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۰ در شهمیرزاد از توابع بلوک سنگسر در استان سمنان متولد شد. پدرش «سید علی‌اصغر صفای شهمیرزادی» در شهر بابل بازرگان بود. دورهٔ ابتدایی را در سال ۱۳۰۴ در بابل به پایان رساند؛ سپس راهی تهران شد و در دبیرستان‌های سیروس و دارالفنون مشغول تحصیل شد. در سال ۱۳۱۲ تحصیلات متوسطه را به پایان رساند؛ سپس تحصیلات خود را در دانش‌سرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات ادامه داد و در رشته‌های ادبیات و تعلیم‌وتربیت لیسانس گرفت؛ تا آنکه در سال ۱۳۲۱ با پذیرش رساله‌اش با عنوان «حماسه‌سرایی در ایران» به درجهٔ دکتری نائل شد. او خدمات آموزشی خود را با دبیری ادبیات فارسی در کلاس‌های دورهٔ دوم متوسطه در دبیرستان‌های تهران شروع کرد. از سال ۱۳۲۱ به درجهٔ دانشیاری کرسی تاریخ ادبیات دانشگاه تهران ارتقا یافت و در سال ۱۳۲۷ در همان کرسی استاد شد. در سال ۱۳۴۰ به بالاترین رتبهٔ استادی رسید. طی سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ با سمت استاد مهمان در دانشگاه هامبورگ به تدریس پرداخت. در بازگشت از آلمان به مدیریت گروه زبان و ادبیات فارسی و سپس ریاست دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران انتخاب شد و تا سال ۱۳۴۷ این سمت‌ها را بر عهده داشت. در آن سال پس از تغییرات ناگهانی در نظام اداری و آموزشی دانشگاه و به‌درخواست خود، بازنشسته شد و تدریس خود را به‌صورت افتخاری ادامه داد. در سال ۱۳۴۷ برای بار دوم به آلمان رفت و یک سال دیگر در دانشگاه هامبورگ به تدریس پرداخت. پس از بازگشت به تهران، عنوان استادی ممتاز دانشگاه تهران را یافت و از آن پس در سال‌هایی که در تهران اقامت داشت، به تدریس ادبیات حماسی، غنایی و دراماتیک در دورهٔ دکتری ادبیات فارسی ادامه داد. کتاب «تاریخ ادبیات ایران» یکی از آثار مکتوب او است.

بخشی از کتاب تاریخ ادبیات ایران (جلد اول)

«دوره مورد مطالعه ما یکی از ادوار بسیار مهم و ارزنده ادب پارسی است. زبان و ادبیات پارسی در این دوره بنحو شگفت‌آوری توسعه و رواج یافت. این امر معلول علتهایی است که بعضی از آنها را ذیلا یاد می‌کنیم:

۱. بر اثر مجاهداتی که از اواسط قرن سوم تا اواسط قرن پنجم بوسیله شاعران و نویسندگان کوشا و بزرگ ماوراءالنهر و خراسان و سیستان در شعر و نثر پارسی شده بود، اساس ادب پارسی با استواری تمام نهاده شد، و مقدمات لفظی و معنوی برای بیان مقاصد و مفاهیم مختلف در الفاظ منظوم و منثور برای شاعران و نویسندگان دوره بعد بنحو اتم و اکمل فراهم گشت.

۲. تعدّد امرا و خاندانهای بزرگ و رجال ثروتمند در این دوره وسیله بسیار بزرگی برای فزونی عدد شاعران و نویسندگان بود.

این امرا و خاندانها و رجال، داشتن مردان فاضل و نویسنده و شاعر را در دستگاه خود از جمله لوازم ریاست می‌دانستند و بنابر رسمی که در تمدن اسلامی جریان داشت، هر یک سعی می‌کردند که دستگاه آنان از این حیث بر دستگاههای دیگر برتری داشته باشد و همین امر خود باعث تشویق مردم بتحصیل علم و ادب و تبرز در علوم و ادبیات شده و شاعران و نویسندگان بیشماری پدید آورده بود که احصاء آنان و آثارشان واقعاً دشوارست.

۳. بر اثر فتوحات غزنویان و سلاجقه و لشکرکشیهای آنان زبان پارسی از اقصای ماوراءالنهر تا سواحل مدیترانه و از کناره‌های دجله تا آنسوی رود سند و ناحیه پنجاب را بتدریج در زیر سیطره خود در آورد و این ناحیه بسیار وسیع البته برای پروراندن شاعران و نویسندگان استعداد بیشتری از محیط سابق داشت.

۴. در این دوره بتفصیلی که خواهیم دید مراکز ادبی پارسی فقط منحصر بمشرق ایران نبود بلکه در نواحی دیگری از قبیل عراق و آذربایجان مراکز مهم ادب پارسی تشکیل یافت و وجود همین مراکز جدید خود وسیله ظهور شاعران و نویسندگان بزرگ تازه‌یی شد.

۵. نهضتی که از اوایل قرن پنجم بوسیله علما و متکلمین معتزله و دانشمندانی از قبیل ابوریحان و ابوعلی سینا و شاگردان او در تألیف کتب علمی بزبان پارسی ایجاد شده بود، در این عهد با شدت بیشتری ادامه یافت و این امر باعث ایجاد کتب متعددی در مسائل مختلف علمی بزبان پارسی گردید، و این خود وسیله جدیدی برای توسعه دایره ادب پارسی شد.

۶. از اوایل این دوره شعر و نثر پارسی برای ارشاد مردم در خانقاهها و در آثار صوفیه رسوخ کرد. در تمام مجالس سماع و وعظ و ارشاد و در غالب و نزدیک بتمام کتب عرفانی و منظومهای صوفیانه که در ایران آن عهد بوجود آمد زبان ساده پارسی بنحوی که مورد فهم همگان باشد، بکار رفته است. بدین ترتیب ادب پارسی که تا آن وقت فقط مورد حمایت دستگاههای دولتی بود، در میان عامه مردم راه یافت و آثار دلپذیر عرفا طالبان بسیار یافت و این هم یکی از علل بزرگ توسعه و رواج ادب پارسی گردید.

خلاصه کلام آنکه دوره مطالعه ما از دوره‌های نادر تاریخ ایران برای ترویج زبان و ادب پارسی شمرده می‌شود و از این جهت قابل توجه است.»