محمد دهقانی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های محمد دهقانی
محمد دهقانی (Mohammad Dehghani) نویسنده، مترجم، منتقد، روزنامه‌نگار و پژوهشگر ادبی است. از او کتاب‌های زیادی منتشر شده که در میان آن‌ها گزینش و شرح تاریخ بلعمی و شاهنامه‌ی ابومنصوری جایگاه ویژه‌ای دارد.
بیوگرافی محمد دهقانی
محمد دهقانی در ۱۳۴۴ در اراک به دنیا آمد. در دانشگاه شهید چمران اهواز لیسانس ادبیات گرفت و برای دوره‌ی فوق‌لیسانس به دانشگاه فردوسی مشهد رفت. در ۱۳۷۷ از رساله‌ی دکتری خود با عنوان «تاریخ نقد ادبی در ایران» به راهنمایی عبدالحسین زرین‌کوب در دانشگاه تهران دفاع کرد. بعد از پایان دوره‌ی تحصیل مدتی در سمنان به تدریس مشغول شد و از آنجا به دانشگاه تهران رفت. به مدت یک سال از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۵ استاد مدعو در دانشگاه پکن بود. پس از بازگشت و در ۱۳۸۶ از دانشگاه تهران اخراج شد. دهقانی را قبل از هر چیز به‌واسطه‌ی ترجمه‌ی کتاب‌های کازانتزاکیس می‌شناسند. همین موضوع دیپلم افتخار انجمن ادبی پارناسوس یونان را به مناسبت ترجمه‌ی آثار او برایش به ارمغان آورد. در ۱۳۹۲ نیز جایزه‌ی بهترین نقد کتاب در حوزه‌ی تاریخ و جغرافیا را از خانه‌ی کتاب ایران دریافت کرد.
کتاب‌های دهقانی به دو بخش ترجمه و تألیف تقسیم می‌شوند و موضوعات آن‌ها طیفی از تاریخ، روان‌شناسی، الهیات و ادبیات هستند.
کتاب‌های تألیفی محمد دهقانی
کتاب «وسوسه عاشقی» (۱۳۷۷) درباره‌ی مفهوم عشق در فرهنگ و ادبیات ایران قبل و بعد از اسلام است.
کتاب «پیشگامان نقد ادبی در ایران» (۱۳۸۰) ماجرا و سیر نقد ادبی در ایران را بررسی کرده است.
«از شهر خدا تا شهر انسان» (۱۳۸۹) به نگرش شاعران و نویسندگان کهن و معاصر به انسان و جهان پرداخته است.
«شهر خدا» به جهان آسمانی یا آرمانی ادبیات کهن و «شهر انسان» به دنیای ادبیات معاصر اشاره می‌کند.
مهم‌ترین بخش تألیف‌های او «مجموعه‌ی تاریخ و ادبیات ایران» است. هر مجلد این مجموعه به یک شاعر و نویسنده‌ی ایرانی اختصاص دارد. در ابتدای کتاب‌ها مقدمه‌ای مفصل درباره‌ی شاعر نوشته و سپس گزیده‌ای از اشعار او را آورده است. این مجموعه که از عصر سامانی آغاز شده، هنوز در ابتدای راه است و قرار است تا قرن هفتم پیش بیاید و چنان‌که گفته‌اند به پنجاه تا هفتاد کتاب خواهد رسید. با تکمیل این مجموعه، گزیده‌ای از شاخص‌ترین شاهکارهای ادبی فارسی همراه با شرح و تفسیری ضروری درباره‌ی هریک در دسترس خواهد بود. روشی که دهقانی در این مجموعه پیش گرفته این است که با نگاهی تاریخی نشان دهد متون ادبی فارسی در چه بستر اجتماعی و تاریخی پدید آمده‌اند؛ یعنی همان‌قدر که شاعران و نویسندگان قدیم ایران مورد توجه قرار گرفته‌اند، به مناسبات اجتماعی و تاریخی زمانه‌شان هم توجه شده است. تاکنون از این مجموعه ۱۴ جلد آماده و منتشر شده است که مربوط به دو دوره‌ی سامانی و غزنوی هستند. کتاب‌هایی که مربوط به دوره‌ی سامانی هستند شامل ترجمه‌ی تفسیر طبری، تاریخ بلعمی، شاهنامه‌ی ابومنصوری، محمد بن زکریای رازی، شاهنامه‌ی فردوسی، رودکی؛ پدر شعر فارسی، کسایی نخستین شاعر نامدار شیعه و دقیقی می‌شود. کتاب‌های مربوط به دوره‌ی غزنوی شامل ابوریحان بیرونی، ابن‌سینا، عنصری، منوچهری، ناصرخسرو و فرخی سیستانی هستند.
کتاب «حدیث خداوندی و بندگی» (۱۳۹۴) حاصل علاقه و حدود بیست سال تأمل و مطالعه‌ی پیوسته در مورد تاریخ بیهقی است. دهقانی اندیشه‌ی بیهقی را برای خود مسئله‌ای می‌دانست و سابقه‌ی تدریس تاریخ بیهقی در دانشگاه به او نشان داده بود که دانشجوها در فهم متن با چه دشواری‌هایی مواجه هستند. او در تألیف حدیث خداوندی و بندگی سعی کرده این مشکلات و موانع را بردارد. این کتاب ضمن معرفی مفصل تاریخ بیهقی، مهم‌ترین جنبه‌های این متن را از حیث تاریخی، ادبی، اجتماعی و روان‌شناختی توضیح داده و ماجراهای مهم تاریخ غزنویان را از نو و بر حسب توالی تاریخی مرتب کرده است تا خوانندگان سررشته‌ی رویدادها و حوادث را گم نکنند. شرح واژه‌ها و جمله‌های دشوار و غامض در حاشیه‌ی صفحات فهم متن را برای خواننده آسان‌تر می‌کند.
کتاب‌های ترجمه‌شده توسط محمد دهقانی
کتاب «تاریخ‌نگاری فارسی» (۱۳۹۱) نوشته‌ی جولی اسکات میثمی درباره‌ی تاریخ‌نگاری فارسی و اهمیت آن در طول تقریباً سه قرن (دهم تا دوازدهم میلادی/ چهارم تا ششم هجری قمری) یعنی دوره‌های سامانیان، غزنویان و سلجوقیان است و کوشش کرده تا علل پیدایش تاریخ‌نگاری فارسی و پیوند آن با تاریخ‌نگاری عربی در ایران پیش از اسلام را مشخص کند.
«به سوی آزادی» (۱۳۹۲) نوشته‌ی نیکوس کازانتزاکیس داستانی تاریخی و اسطوره‌ای درباره‌ی آزادی‌خواهی مردمان شریف و نابودی یک پادشاهی فاسد و تمامیت‌خواه و جایگزینی آن با تمدنی جدید در آتن است.
کتاب «علم و دین» (۱۳۹۴) نوشته‌ی تامس دیکسون درباره‌ی این است که میان علم و دین تعارضی وجود ندارد. آنچه ظاهراً تعارض بین علم و دین پنداشته می‌شود درواقع بازتاب تعارض تاریخی میان کلیسا به‌ویژه کلیسای کاتولیک با علم است که عمدتاً از قرون‌وسطا آغاز شد و در برخی عرصه‌ها تا به امروز هم ادامه یافت.
«تاريخ اجتماعی ايران در عصر آل بويه» (۱۳۹۴) نوشته‌ی روی متحده به شیوه‌ای توصیفی و پدیدارشناسانه ساختار جامعه‌ی آل بویه و پیوندها و روابط اجتماعی آن را واکاوی کرده و دو مفهوم مهم وفاداری و رهبری در دولت و زندگی اجتماعی مردمان ایران و عراق در قرن‌های چهارم و پنجم قمری را توضیح داده و تبیین کرده است.
«دانش خطرناک» (۱۳۹۹) نوشته‌ی رابرت اروین مبانی نظری و تاریخچه‌ی اورینتالیسم یا شرق‌شناسی را بررسی و تلاش کرده با نگاهی غیر ایدئولوژیک به شرق‌شناسی بپردازد.
کتاب «فریدریش نیچه؛ زندگی‌نامه‌ای فلسفی» (۱۴۰۲) نوشته‌ی جولیان یانگ درباره‌ی زندگی نیچه و سیر تکامل مفاهیم اصلی نزد او بود. نوعی امتزاج آثار و احوال.
