تا ۸۰٪ تخفیف خرید اشتراک ۴۶هزار کتاب | با هم برای کتابخانه‌ها در ۱۰سالگی طاقچه

کتاب مطلق در ذهن ایرانی

نویسنده:آذردخت مفیدی

انتشارات:نشر قطره

دسته‌بندی:

امتیاز:

۴.۰از ۴ رأیخواندن نظرات

۴٫۰

(۴)

خواندن نظرات

معرفی کتاب مطلق در ذهن ایرانی

کتاب مطلق در ذهن ایرانی نوشتهٔ آذردخت مفیدی است و نشر قطره آن را منتشر کرده است. کتاب مطلق در ذهن ایرانی با استفاده از مفاهیم روانشناسی، در تلاش برای تحلیل جامعه و فرهنگ ایرانی است و در حقیقت مسائل روانشناسی را با مشکلات جامعه مورد تطبیق قرار می‌دهد. نویسنده با بومی‌سازی مسائل روانشناسی و قلم ساده و روان خود، مطالعه‌ٔ کتاب را برای خواننده آسان کرده و او را تا انتهای کتاب مشتاق نگه می‌دارد.

درباره کتاب مطلق در ذهن ایرانی

کتاب مطلق در ذهن ایرانی برای نخستین بار در سال ۱۳۸۷ منتشر شد. این کتاب شامل مجموعه مقالاتی است که در طول سال‌ها در روزنامه‌های مختلف کشور به چاپ رسیده و هدف آن را می‌توان بررسی ارکان و اجزای جامعه در فضای روان‌شناختی دانست. کتاب مطلق در ذهن ایرانی تلاش کرده زبان علمی را با زبان عامه مردم تلفیق کند تا مطالعه‌ٔ آن برای افراد غیرمتخصص نیز امکان‌پذیر و لذت‌بخش باشد.

آذردخت مفیدی روانشناس و روانکاو ایرانی است که با گذراندن دوره‌های تخصصی روانکاوی و شخصیت‌شناسی کهن‌الگوها، توانسته در حوزه‌های متعددی همچون روان‌درمانگری و درمان‌گری زوج و خانواده به تخصص برسد. او سال‌های متمادی به تحلیل انسان‌ها پرداخته و اغلب آثارش نیز در حوزه‌ی روانشناسی دسته‌بندی می‌شود. از دیگر کتاب‌های دکتر آذردخت مفیدی می‌توان به یک چکه خورشید، بلوغ دوم؛ بلوغ روانی، حکمت بالغانه زیستن، من در معنای روان‌شناختی و ... اشاره کرد.

خواندن کتاب مطلق در ذهن ایرانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های روان‌شناسی و جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مطلق در ذهن ایرانی

«شاید مهم‌ترین مشخصهٔ یک موجود زنده توانایی‌اش برای رشد کردن است و در این میان رشد انسان را انتهایی نیست. زمانی انسان برهنه در جنگل‌ها پرسه می‌زد و حالا اینجا ایستاده و معلوم نیست که دو هزار سال دیگر کجا باشد و این حاصل رشد اندیشه و عاطفهٔ بشر است. در هر جامعه‌ای هدف رشد است. به همین‌گونه ایرانی می‌خواهد ببالد و رشد کند.

انسان در جامعه در شبکهٔ درهم‌تنیده‌ای از سیستم‌ها قرار می‌گیرد. سیستم خانواده، سیستم‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و سیستم سیاسی و حکومتی. رشد روانی هر فرد روی رشد سیستم اثر می‌گذارد و سیستم‌های مناسب باعث رشد روانی فرد می‌شود. این تعامل چنان تنگاتنگ است که نمی‌توان مشخص کرد کدام علت است و کدام معلول. بنابراین، برای رشد جامعه هم می‌توان روی فرد کار کرد تا با رشد و بلوغ سبب رشد سیستم‌ها و جامعه شود و هم می‌توان روی سیستم عمل کرد تا بستر مناسب رشد برای هر فرد و درنهایت جامعه شود.

در این نوشتار حرکت از سوی سیستم به فرد و تمرکز بر یک نوع سیستم است، سیستم حکومتی. درواقع پاسخ به یک سؤال ساده: «چه سیستم حکومتی‌ای مناسب‌ترین بستر رشد روانی را برای هر ایرانی فراهم می‌کند؟»

برای رسیدن به پاسخ مناسب ابتدا باید رشد روانی را تعریف کرد و سپس چند عنصر تعیین‌کننده در ایجاد یک حکومت مناسب برای ایران مورد بررسی شود و سپس نتیجه‌گیری نهایی حاصل شود.

حرکت بشر از کودکی به بزرگ‌سالی است، به بلوغ. درواقع، رشدْ فاصله گرفتن از کودکی و بالغ شدن است. همین مسیر در رشد روانی وجود دارد. یعنی فاصله گرفتن از مشخصه‌های روانی کودک و رسیدن به خصوصیات روانی بالغ. ابتدا به این مشخصه‌ها و خصوصیات بسیار ساده و خلاصه اشاره می‌شود. کودک وابسته است، وابسته به قدرتی بزرگ‌تر از خود. قوام منِ او وابسته به منِ دیگری است. آن دیگری والد است. پس خودمختار و مستقل نیست. کودک نمی‌تواند خودانگیخته عمل کند و مسئولیت بپذیرد. اعمال کودک بر اساس عواطف و غرایز اوست، عواطفی که لزوماً ربطی به واقعیت ندارد. یعنی کودک فاقد منطق و عقل واقعیت‌سنج است. کودک به دلیل وابستگی اعتمادبه‌نفس ندارد. کودک هدفمندی، دوراندیشی، قدرت تصمیم‌گیری مستقل، نظم و ثبات و تداوم ندارد. کودک به دلیل ترس‌های زیادی که از جهان بیرون دارد (به علت ناتوانی در اداره کردن واقعیت‌های بیرون از خودش) تمایل به امنیت مطلق دارد و نمی‌تواند ناامنی را تحمل کند. تمایل شدیدی به آغوش پناه‌دهنده و گهواره دارد.»

نظری برای کتاب ثبت نشده است

بریده‌هایی از کتاب

مشاهده همه (۱۸)

انسان بالغ و پخته نه خود ایده‌آلیزه می‌شود و نه دیگری را ایده‌آلیزه می‌کند. نه طلب نوچه می‌کند و نه خود نوچه می‌شود. نه سلطه‌پذیر است، نه سلطه‌گر. نه تشنهٔ ستایش بیش از حد واقعیت در مورد خودش است، نه ستایشگر افراطی دیگران. بدین معنا نه خود هیتلر می‌شود و نه در دیگری هیتلر را جستجو می‌کند. انسان قوی مغرور است، اما خودخواه و خودشیفته نیست. غرور یک احساس رشدیافته است، ناشی از درک واقعی خویشتن و دوست داشتن و احترام گذاشتن به ویژگی‌های واقعی خود. چنین انسانی نیاز ندارد که برای دریافت قدرت، دیگری را به زیر سلطه بکشاند. خود نیز سلطهٔ کسی را نمی‌پذیرد. زیرا به علت امنیت ناشی از عزت نفس من خویش، نیاز به گرفتن چنین امنیت کاذبی ندارد. در چنین انسانی درواقع من ایده‌آل خودشیفته و کامل و دیکتاتور وجود ندارد.

احسان رضاپور

اولین و مهم‌ترین نیاز روانی بشر اعتماد کردن است: به هستی و هرچه در آن هست. اعتماد، امنیت و قدرت می‌دهد و این هر دو عزت نفس و احساس تسلط بر خود و هستی را در پی می‌آورد. وقتی ما به دیگری اعتماد می‌کنیم، امن می‌شویم و وقتی دیگری به ما اعتماد می‌کند، قدرت می‌گیریم و این دو ره‌آورد اعتماد بر هم اثر افزایش‌دهنده دارد.

احسان رضاپور

حال نگاه دقیق‌تری به جامعهٔ ایران می‌افکنیم. دکارت جملهٔ کلیدی ساده‌ای دارد: «شک می‌کنم، پس هستم.» اما بسیاری از ایرانی‌ها پیرو شعار «شک نمی‌کنم تا باشم» هستند. همیشه درست می‌گویند و حق با آن‌هاست. در هیچ موردی مسئول و مقصر نیستند، چه رسد به آنکه دچار احساس گناه شوند. همیشه علت وقایعی را که بر آن‌ها می‌گذرد بیرون از خود جستجو می‌کنند، از استعمار گرفته تا بچهٔ همسایه. این افراد به این دلیل گمان می‌کنند همیشه درست می‌گویند که من آن‌ها فاقد عزت نفس واقعی است و اگر باور کنند که اشتباه کرده‌اند، فرو می‌ریزند. درواقع، این هستهٔ بزرگ‌منش و خودشیفته گاردی است برای محافظت از یک من شکننده و آسیب‌پذیر. اغلب ایرانی‌ها بدبین و پارانوئید هستند؛ میل به آسیب زدن به دیگران و خصومتِ خود را به دیگران فرافکنی می‌کنند و از آن‌ها می‌ترسند. درنتیجه، اعتماد پدیده‌ای نادر است.

jafar hakimelahi

رشد روانی یعنی تغییر و تبدیل سنت فردی (باور عاطفی) از طریقِ باورهای عقلانی در ارتباط با واقعیت فعلی. هر باور عاطفی‌ای که با واقعیت زندگی فرد بزرگ‌سال همخوانی ندارد، باید تغییر کند. پس سنت‌شکنی بنیان رشد است.

احسان رضاپور

اولین عنصر تسهیل‌کنندهٔ رشد برای جامعهٔ ایران از بین بردن فرهنگ پدرسالاری در هر رابطه‌ای از درون خانواده تا حکومت است. ایرانی جایی و زمانی باید بپذیرد که خود عمل کند و خود مسئولیت اعمالش را بپذیرد و با پذیرش احتمال شکست و اشتباه به روش بالغانهٔ آزمون و خطا خود و جامعه‌اش را بسازد و درنهایت هر ایرانی رشدیافته بتواند سلطان وجود خویش شود. درنتیجه، می‌توان گفت ایران نیاز به حکومتی دارد که مطلقاً فرهنگ پدرسالار و پدر ایده‌آلیزه در آن وجود نداشته باشد.

احسان رضاپور

حکومتی برای ایران و ایرانی در این مقطع تاریخی، فرهنگی و رشدی مناسب است که ۱. بر مبنای فرهنگ پدرسالار نباشد ۲. سنتی نباشد ۳. یا فاقد ایدئولوژی به معنای مصطلح آن باشد و یا آمیزه از چند ایدئولوژی مختلف.

احسان رضاپور

در یک انسان سالم نه بخش وجدان اخلاقی سختگیر است و نه بخش غرایز غیرقابل کنترل. مسئلهٔ مهم این است که انسان با بخش وجدان اخلاقی خود همانندسازی می‌کند (identification with the superego)، یعنی مانند وجدان اخلاقی خود می‌شود. درنتیجه، با دیگران همان‌گونه رفتار می‌کند که وجدان اخلاقی خودش با منِ درونش عمل می‌کند، یعنی فردی که وجدان اخلاقی سختگیر در مورد خودش ندارد، با دیگران هم ملایم و منعطف است و پخته عمل می‌کند. سختگیر نیست. بخشنده می‌شود. مدارا می‌کند و بنیان روابطش با دیگران نه بر پایهٔ انتقال ترس و احساس گناه به دیگری، بلکه بر پایهٔ انتقال عاطفه می‌شود، یعنی مهر می‌دهد و مهر می‌گیرد. چنین انسانی سالم و یک بالغ تمام‌عیار است.

احسان رضاپور

کولبرگ (Colberg) مراحل رشد اخلاقی را به چهار دسته تقسیم می‌کند. از نظر وی، ابتدایی‌ترین مرحلهٔ رشد انسان، انجام عمل خیر و کار خوب، برای پرهیز و گریز از مجازات است. در مرحلهٔ دوم انجام کار خوب برای رسیدن به پاداش یا بهشت است. در مرحلهٔ سوم انجام کار خوب جهت پذیرفته شدن در جامعه است و در بالاترین مرحله، انجام کار خوب به جهت عشق به کار خوب است.

احسان رضاپور

انسان سالم از نظر روانکاوی یک اسطوره است و ما انسان‌های به‌ظاهر سالم، درواقع روان‌نژند (neurotic) به حساب می‌آییم انسان‌هایی که لزوماً بیماری (disease) یا اختلال (disorder) خاصی ندارند، بلکه بیشتر مشکل (problem) دارند.

احسان رضاپور

هیتلر حاصل یک تحقیر بود، تحقیر، پیامد شکست و ناکامی. در لایه‌های سطحی روانش، شاید شکست سرزمینش در جنگ جهانی اول که در یک همانندسازی شدید انگار خود او بود، در لایه‌های عمیق‌تر روانش ناکامی و تحقیر و ناامنی شدیدِ سال‌های اول تولدش از او یک خودشیفته (narcissistic) ساخت، آن هم با یک ساختار تمام عیار وجدان اخلاقی آزارگر (Superego Sadistic).

احسان رضاپور

چگونه سکولار (نـ)باشیم؟