کتاب ناکجاآباد

کتاب ناکجاآباد با عنوان انگلیسی No Man's Land، نوشته هرولد پینتر با ترجمه البرز محرر خوانساری، نمایش‌نامه‌ای است که نشر قطره در سال ۱۴۰۴ آن را منتشر کرده است. این نمایش‌نامه با فضایی رازآلود و دیالوگ‌هایی چندلایه، به بررسی مرزهای حافظه، هویت و واقعیت می‌پردازد. پینتر با سبک خاص خود که بر سکوت، تکرار و ابهام تکیه دارد، جهانی را خلق کرده که در آن شخصیت‌ها میان گذشته و حال، خاطره و فراموشی و حقیقت و خیال سرگردان‌اند. کتاب ناکجاآباد از آثار پیچیده و شخصی پینتر به‌ شمار می‌رود و در کنار نمایش‌نامه‌هایی چون بازگشت به خانه و خیانت، جایگاه ویژه‌ای در کارنامه‌ی او دارد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ناکجاآباد اثر هرولد پینتر

کتاب ناکجاآباد، اثری از هرولد پینتر، نمایش‌نامه‌ای است که در فضایی بسته و محدود روایت می‌شود؛ جایی که چهار مرد با پیشینه‌ها و سنین متفاوت، در خانه‌ای بزرگ در شمال غرب لندن، درگیر گفت‌وگوهایی پرابهام و گاه طنزآمیز می‌شوند. پینتر در این اثر، با بهره‌گیری از عناصر ابزورد و بازی‌های زبانی، مرز میان واقعیت و خیال را به چالش کشیده است. شخصیت‌ها مدام جایگاه و هویت خود را تغییر می‌دهند و حتی نام‌هایشان نیز ثابت نمی‌ماند. فضای نمایش آکنده از حس تهدید، عدم‌قطعیت و گسست هویت است؛ جایی که گذشته‌ی مبهم و خاطرات ناپایدار پیوسته بر اکنون سایه می‌اندازند.

طنز تلخ و مکث‌های ویرانگر بخش جدایی‌ناپذیر روایت‌اند و روابط قدرت، طبقه و جنسیت در لایه‌های زیرین دیالوگ‌ها جریان دارد. کتاب ناکجاآباد، با ساختاری غیرخطی و دیالوگ‌هایی که بیش از آنکه روشنگر باشند، بر ابهام می‌افزایند، تجربه‌ای متفاوت از نمایش‌نامه‌ی معاصر را رقم زده است. هرولد پینتر در این نمایش‌نامه، نه‌تنها به بحران هویت و حافظه می‌پردازد، بلکه با نگاهی انتقادی، مناسبات اجتماعی و طبقاتی انگلستان را نیز به تصویر می‌کشد.

خلاصه کتاب ناکجاآباد

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از نمایش‌نامه را فاش می‌کند!

داستان ناکجاآباد در اتاقی بزرگ و نسبتاً مجلل آغاز می‌شود؛ جایی که هرست، مردی مسن و ثروتمند، میزبان اسپونر، مردی هم‌سن خودش اما با ظاهری فرسوده و زندگی‌ای پر از خاطرات مبهم، است. گفت‌وگوی این‌دو با نوشیدن و مرور خاطرات گذشته، به‌تدریج به بازی قدرت و افشای زخم‌های پنهان زندگی‌شان بدل می‌شود. ورود دو مرد جوان‌تر، فاستر و بریگز، فضای خانه را پیچیده‌تر می‌کند و مرز میان میزبان و مهمان و دوست و غریبه مدام جابه‌جا می‌شود. شخصیت‌ها با روایت‌هایی متناقض از گذشته، هویت خود را بازتعریف می‌کنند و حتی نام‌ها و نقش‌هایشان تغییر می‌کند.

اسپونر تلاش می‌کند در این خانه و نزد هرست جایگاهی برای خود پیدا کند، اما با مقاومت و تردید دیگران روبه‌رو می‌شود. در طول نمایش، خاطرات و واقعیت‌ها در هم می‌آمیزند و هیچ‌چیز قطعی به‌ نظر نمی‌رسد. در نهایت، ناکجاآباد به جایی بدل می‌شود که در آن زمان متوقف شده، گذشته و حال در هم تنیده‌اند و شخصیت‌ها در چرخه‌ای از تکرار، ابهام و بی‌حرکتی گرفتار می‌مانند.

چرا باید کتاب ناکجاآباد را بخوانیم؟

کتاب ناکجاآباد با دیالوگ‌هایی چندلایه و فضایی پرابهام، تجربه‌ای متفاوت از نمایش‌نامه‌ ارائه می‌دهد. این اثر با تمرکز بر بحران هویت، حافظه و واقعیت، مخاطب را به تماشای بازی قدرت و روابط انسانی در بستری ابزورد و غیرقابل‌پیش‌بینی دعوت می‌کند. پینتر با استفاده از سکوت‌، مکث و طنز تلخ، موفق شده است فضایی خلق کند که در آن هر جمله و هر سکوت معنایی پنهان دارد. خواندن این کتاب فرصتی برای مواجهه با پرسش‌های بنیادین درباره‌ی حقیقت، خاطره و معنای بودن است؛ پرسش‌هایی که نه‌تنها در متن، بلکه در ذهن خواننده نیز طنین‌انداز می‌شوند. همچنین ترجمه‌ی اثر با توجه به ظرافت‌های زبانی و فرهنگی، امکان درک بهتر فضای اثر را برای مخاطب فارسی‌زبان فراهم کرده است.

خواندن کتاب ناکجاآباد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به تئاتر معاصر، دوستداران آثار ابزورد و کسانی که به موضوعاتی چون بحران هویت، حافظه و روابط انسانی علاقه دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای دانشجویان و پژوهشگران ادبیات نمایشی و کسانی که به تحلیل ساختارهای روایی و دیالوگ‌های چندلایه علاقه‌مندند، انتخاب مناسبی است.

درباره هرولد پینتر

هرولد پینتر نمایش‌نامه‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس، کارگردان و بازیگر بریتانیایی بود. او برنده‌ی جایزه‌ی نوبل است و یکی از تأثیرگذارترین درام‌نویسان مدرن بریتانیا به شمار می‌رود که بیش از ۵۰ سال به نوشتن پرداخت. از شناخته‌شده‌ترین نمایش‌نامه‌های او می‌توان به جشن تولد در سال ۱۹۵۷، بازگشت به خانه در سال ۱۹۶۴ و خیانت در سال ۱۹۷۸ اشاره کرد که هر سه را خودش برای سینما اقتباس کرد. از فیلم‌نامه‌های اقتباسی او می‌توان خدمتکار در سال ۱۹۶۳، میانجی در سال ۱۹۷۱، زن ستوان فرانسوی در سال ۱۹۸۱، محاکمه در سال ۱۹۹۳ و کارآگاه در سال ۲۰۰۷ را نام برد. پینتر همچنین در اجراهای رادیویی، تئاتری، تلویزیونی و سینمایی آثار خودش و دیگران به‌عنوان کارگردان یا بازیگر حضور داشت.

او در ۱۰ اکتبر ۱۹۳۰ در منطقه‌ی هکنی در شرق لندن از پدر و مادری یهودی با اصالت اروپای شرقی زاده شد. پدرش خیاط و مادرش خانه‌دار بود. خانه‌ی خانوادگی پینتر در لندن به گفته‌ی زندگی‌نامه‌نویس رسمی‌اش، مایکل بیلینگتون، ساختمانی آجری، سه‌طبقه و محکم در نزدیکی خیابان پررفت‌و‌آمد لاور کلاپتون بود. در سال‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ پس از بمباران لندن، پینتر از خانه‌شان به کورنوال و سپس به ریدینگ منتقل شد. بیلینگتون می‌نویسد تجربه‌ی دیدن مرگ در دوران بمباران، خاطراتی عمیق از تنهایی، سردرگمی، جدایی و فقدان در ذهن پینتر بر جای گذاشت که بعدها در همه‌ی آثارش تکرار شد.

او بین سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۸ در دبیرستان هکنی داونز تحصیل کرد و در آنجا در بازیگری، شعر و نوشتن استعداد نشان داد. از طریق این مدرسه و باشگاه پسران هکنی، به اهمیت دوستی‌های مردانه پی برد؛ دوستی‌هایی که تا پایان عمر برایش ارزشمند بودند. یکی از تأثیرگذارترین افراد در زندگی او معلم ادبیاتش، جوزف بریرلی، بود که پینتر را در نمایش‌های مدرسه راهنمایی می‌کرد و ساعت‌ها با او درباره‌ی ادبیات گفت‌وگو می‌کرد. به گفته‌ی بیلینگتون، زیر نظر بریرلی، پینتر در درس انگلیسی درخشید، برای مجله‌ی مدرسه نوشت و استعدادش را در بازیگری کشف کرد. او در سال‌های ۱۹۴۷ و ۱۹۴۸ نقش رومئو و مکبث را در نمایش‌هایی به کارگردانی بریرلی ایفا کرد.

پینتر از ۱۲سالگی شعرگفتن را آغاز کرد و نخستین اشعارش در بهار ۱۹۴۷ در مجله‌ی مدرسه چاپ شد. در سال ۱۹۵۰ نیز چند شعرش در نشریه‌ی پویتری لندن منتشر شد، برخی با نام مستعار هرولد پینتا. او در آکادمی سلطنتی هنرهای دراماتیک تحصیل کرد، اما دوره‌اش را به پایان نرساند. او به‌دلیل امتناع از خدمت سربازی جریمه شد. سپس تحصیلاتش را در مدرسه‌ی مرکزی گفتار و درام ادامه داد و در تئاترهای محلی ایرلند و انگلستان به کار پرداخت.

در سال ۱۹۵۶ با ویوین مرچنت ازدواج کرد و در سال ۱۹۵۸ صاحب پسری به نام دنیل شد. آن دو در سال ۱۹۷۵ از هم جدا شدند و پینتر در سال ۱۹۸۰ با نویسنده‌ی انگلیسی، لیدی آنتونیا فریزر، ازدواج کرد.

نخستین نمایش‌نامه‌اش، اتاق، در سال ۱۹۵۷ روی صحنه رفت. نمایش دومش، جشن تولد، پس از تنها هشت اجرا بسته شد، اما منتقدی به نام هرولد هابسون با شور از آن دفاع کرد. آثار بعدی او مانند ناکجاآباد در سال ۱۹۷۵ و خیانت در سال ۱۹۷۸ به‌عنوان نمایش‌های حافظه شناخته شدند. او در آثار خودش برای رادیو و سینما بازی کرد و نزدیک به ۵۰ اثر را برای صحنه، تئاتر و تلویزیون کارگردانی کرد. پینتر بیش از ۵۰ جایزه و نشان افتخار از جمله جایزه‌ی نوبل ادبیات در سال ۲۰۰۵ و نشان لژیون دونور فرانسه در سال ۲۰۰۷ را دریافت کرد.

او با وجود بیماری سخت پس از تشخیص سرطان مری در دسامبر ۲۰۰۱، تا سال‌های پایانی عمر روی صحنه و در سینما فعال ماند. آخرین نقش او بازی در مونولوگ آخرین نوار کراپ، نوشته‌ی ساموئل بکت، در پنجاهمین سالگرد تئاتر رویال کورت در اکتبر ۲۰۰۶ بود. او در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸ در اثر سرطان کبد درگذشت.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

هرولد پینتر در طول زندگی هنری خود جوایز و افتخارات بسیاری دریافت کرد. او عضو افتخاری انجمن سکولار ملی، عضو انجمن سلطنتی ادبیات و عضو افتخاری انجمن زبان مدرن آمریکا از سال ۱۹۷۰ بود. در سال ۱۹۶۶ عنوان فرمانده‌ی نشان امپراتوری بریتانیا را دریافت کرد و در سال ۲۰۰۲ به عضویت نشان یاران افتخار درآمد، هرچند در سال ۱۹۹۶ از پذیرش عنوان شوالیه خودداری کرده بود. در سال ۱۹۹۵ جایزه‌ی دیوید کوهن را به پاس یک عمر دستاورد ادبی دریافت کرد و یک سال بعد جایزه‌ی ویژه‌ی لارنس الیویه را برای یک عمر فعالیت در تئاتر گرفت. در سال ۱۹۹۷ نیز به‌عنوان عضو افتخاری بفتا برگزیده شد.

در اکتبر ۲۰۰۱، در تورنتو، جایزه‌ی رهبران جهان برای نبوغ خلاق به او اهدا شد و یک هفته برنامه‌ی ادای احترام به او برگزار شد. در سال ۲۰۰۴ جایزه‌ی ویلفرد اوون را برای شعر دریافت کرد، به‌دلیل سهم ماندگارش در ادبیات و به‌ویژه برای مجموعه‌ی شعرش با عنوان جنگ که در سال ۲۰۰۳ منتشر شده بود. در مارس ۲۰۰۶، جایزه‌ی تئاتر اروپا به پاس دستاوردهای مادام‌العمرش در حوزه‌ی درام و تئاتر به او تعلق گرفت. به همین مناسبت، مایکل بیلینگتون کنفرانسی بین‌المللی با نام شور، شعر، سیاست در شهر تورین ایتالیا برگزار کرد که در آن پژوهشگران و منتقدانی از اروپا و آمریکا حضور داشتند.

در اکتبر ۲۰۰۸، مدرسه‌ی مرکزی گفتار و درام لندن اعلام کرد که پینتر ریاست افتخاری آن مؤسسه را پذیرفته است و در مراسم فارغ‌التحصیلی همان سال، مدرک افتخاری به او اعطا کرد. پینتر در یادداشتی گفته بود که در سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۱ در آن مدرسه تحصیل کرده و از حضورش در آنجا لذت برده است. بااین‌حال، به‌دلیل بیماری نتوانست در مراسم شرکت کند. این مدرک بیستمین مدرک افتخاری او بود. ریاست او بر مدرسه کوتاه‌مدت بود، زیرا تنها دو هفته پس از آن مراسم درگذشت.

در سال ۲۰۱۳ دولت صربستان پس از مرگش، نشان سرتنیه را به او اعطا کرد. در ژانویه‌ی ۲۰۰۷، نخست‌وزیر وقت فرانسه، دومینیک دو ویلپن، در مراسمی در سفارت فرانسه در لندن، بالاترین نشان افتخار مدنی فرانسه یعنی لژیون دونور را به پینتر اهدا کرد. دو ویلپن شعر فوتبال آمریکایی او را نمونه‌ای درخشان از بازتاب خشونت و استعمار دانست و گفت این اثر یکی از دقیق‌ترین تصویرها از جنگ است. پینتر نیز در پاسخ از موضع فرانسه در مخالفت با جنگ عراق قدردانی کرد. دو ویلپن سخنانش را با این جمله پایان داد که شاعر کسی است که می‌ایستد و چیزهایی را می‌بیند که دیگران از کنارشان بی‌تفاوت می‌گذرند. شعر به ما می‌آموزد چگونه زندگی کنیم و هرولد پینتر به ما آموخته‌ است چگونه زندگی کنیم. بسیاری از منتقدان، از جمله لارنس پولارد، این جایزه را نشانه‌ی احترام عمیق کشورهای اروپایی، به‌ویژه فرانسه، به پینتر دانستند و او را نمونه‌ی روشنفکر رادیکال سازش‌ناپذیر دانستند.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

انتشارات یکشنبه با عنوان سرزمین بی‌کسان و با ترجمه‌ی محمداسماعیل تاج‌احمدی و انتشارات شب‌خیز با عنوان ناکجا و با ترجمه‌ی یلدا واشقانی فراهانی در سال‌های مختلف این کتاب را منتشر کرده‌اند.

بخشی از کتاب ناکجاآباد

«اسپونر: من دوستدار پروپاقرص هنرم، علی‌الخصوص هنر شعر، و راهنمای جوون‌ها. درِ خونه‌م به‌روی همه بازه. شاعرهای جوون به من مراجعه می‌کنن. اشعارشون رو برام می‌خونن. بنده نظر می‌دم، بهشون قهوه می‌دم، هزینه‌ای هم نمی‌گیرم. خانم‌ها هم پذیرفته می‌شن، که اتفاقاً بعضی‌هاشون شاعرن، بعضی‌هاشون هم نیستن. بعضی از آقایون هم نیستن. بیشتر آقایون نیستن. پنجره‌های بازِ رو به باغ، همسرم که توی یه غروب تابستونی داره توی لیوان‌های باریک و بلند شربت با یخ می‌ریزه، صدای آواز جوون‌ها که بدون همراهی هیچ سازی هرازگاهی بلند می‌شه، بدن‌های جوونی که زیر نور بی‌رمق دم غروب دراز کشیدن و همسرم که توی لباس‌شب بلندش از بین سایه می‌گذره؛ خب چه اشکالی داره؟ منظورم اینه که کی می‌تونه دلیلی برای رد این کارها بیاره؟ چه ایرادی می‌شه گرفت به حرکتی که اساساً به‌منظور حفظ و حمایت از هنر و ازطریق هنر به‌سوی کسب فضیلته؟ 

هرست: از هنر به فضیلت! (گیلاسش را بالا می‌برد.) به‌سلامتی شما!

اسپونر برای اولین‌بار می‌نشیند.»