کتاب هخامنشیان

کتاب هخامنشیان؛ فرمانروایان جهان باستان نوشتهٔ محسن جعفری است و گروه انتشاراتی ققنوس آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب هخامنشیان

شاهنشاهی هخامنشی (۵۵۹ تا ۳۳۰‌ق.م) جایگاه ویژه‌ای در تاریخ ایران‌زمین دارد، زیرا در این دوره بود که ایرانیان نخستین بار ابرقدرت بی‌رقیب جهان باستان شدند و بر قلمرو پهناوری که مساحتش بیش از هشت برابر ایران کنونی بود فرمانروایی کردند. افزون بر این، باشکوه‌ترین نمونه‌های معماری و زیباترین آثار هنری تاریخ ایران نیز در این دوره به وجود آمدند.

برخی شاهان هخامنشی دستاوردهای نظامی و سیاسی شگفت‌آوری داشتند؛ کوروش کبیر با نبوغ نظامی و سیاسی شگفت‌آورش در کمتر از بیست سال دولت محلی پارسیان را به بزرگ‌ترین قدرت جهان باستان تبدیل کرد و داریوش بزرگ ساختار شاهنشاهی هخامنشی را چنان با دقت و ظرافت ساماندهی کرد که حتی امروز نیز نظم و دقت سازمان اداری دولت هخامنشی مایه شگفتی پژوهشگران است.

با این همه نه جهانگشایی‌های کوروش در تاریخ جهان بی‌مانند است، نه جهانداری داریوش و نه بناهای باشکوه برجای‌مانده از هخامنشیان. فرمانروایان آشوری، بابلی و مصری بناهایی گاه باشکوه‌تر از هخامنشیان ساختند، مغولان در مقایسه با ایرانیان بر قلمرو پهناورتری فرمانروایی کردند و دولت‌های استعمارگر اروپایی سازمان‌های اداری بسا بسامان‌تری از هخامنشیان پدید آوردند, اما آنچه هیچ‌کدام از این دولت‌ها نداشتند و شاهنشاهی هخامنشی داشت روح مداراگرانه‌ای بود که در تاریخ پرآشوب جهان کم‌مانند است.

هخامنشیان به زبان، فرهنگ و باورهای همه مردم قلمروشان احترام می‌گذاشتند و آن‌ها را در اجرای آداب، رسوم و آیین‌های دینی‌شان آزاد می‌گذاشتند. همزمان شاهان هخامنشی با آزاداندیشی شگفت‌آوری از تجربه‌های تمدن‌های پیش از خود به‌ویژه ایلام، ماد و بابل در شیوه فرمانروایی، معماری، هنر و امور دیگر بهره بردند و آن‌ها را با سنت‌های پارسیان درآمیختند و تمدن ویژه‌ای پدید آوردند که می‌توان آن را تمدن هخامنشی نامید؛ تمدنی که شاید نخستین نمونه جهان‌شمول در تاریخ بود.

کتاب هخامنشیان دومین عنوان از «مجموعه تاریخ ایران‌زمین» است. هدف این مجموعه آشنا کردن عموم ایرانیان با تاریخ و تمدن کهن ایران‌زمین است و می‌کوشد پلی باشد بین علاقه‌مندان غیردانشگاهی و کتاب‌های پژوهشی دانشگاهی. در این کتاب با بهره بردن از بهترین و به‌روزترین پژوهش‌های دانشگاهی، گزارشی دقیق و علمی با زبانی روان و غیرتخصصی درباره هخامنشیان به خوانندگان گرامی ارائه می‌شود. در این کتاب نخست تاریخ سیاسی هخامنشیان را بررسی و سپس با مهم‌ترین ویژگی‌ها و آثار تمدنی، فرهنگی، معماری، هنری و غیره در این دوره آشنا می‌شوید. 

خواندن کتاب هخامنشیان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

کیفیت کتاب به گونه‌ای است که خواندن آن برای آشنایی عموم ایرانیان با هخامنشیان بسنده است و همزمان برای دوستداران جدی‌تر تاریخ ایران دری به سوی آثار تخصصی‌تر و جهان زیبا و جذاب هخامنشی‌شناسی می‌گشاید.

بخشی از کتاب هخامنشیان

«آغاز زندگی کوروش کبیر، مانند بسیاری از شخصیت‌های تأثیرگذار تاریخ، با قصه و افسانه آمیخته شده است. هرودوت روایتی افسانه‌گونه از آغاز زندگی کوروش دارد که چکیده آن چنین است: آستیاگ شبی خواب دید که از شکم دخترش ماندانا آبی بیرون آمد که به سیلی تبدیل شد و سرتاسر آسیا را فراگرفت. خوابگزاران به او گفتند تعبیر خوابش آن است که دخترش ماندانا فرزندی به دنیا خواهد آورد که تاج‌و‌تخت او را سرنگون و سرتاسر آسیا را تصرف خواهد کرد. آستیاگ برای جلوگیری از چنین رویدادی ماندانا را به همسری کمبوجیه پارسی درآورد, زیرا باور داشت که مادها هرگز زیر بار فرمانبرداری از فردی پارسی نخواهند رفت.

آستیاگ مدتی پس از ازدواج ماندانا بار دیگر خواب دید از شکم دخترش تاکی روییده و بر سرتاسر آسیا سایه افکنده است. شاه ماد هراسان شد و چون فهمید که دخترش باردار است او را به هگمتانه آورد تا نوزاد او را از میان بردارد. ماندانا پسری به دنیا آورد و آستیاگ بی‌درنگ او را به هارپاگ، سردار مورد اعتمادش, سپرد تا وی را بکشد. هارپاگ کودک را به چوپانی سپرد تا او را به کوهستانی ببرد و از میان بردارد. چوپان کودک را با خود برد و چون به خانه رسید فهمید که همسر باردارش کودکی مرده به دنیا آورده است. چوپان به اصرار همسرش کودک را به او سپرد و جنازه دریده‌شده فرزند خود را به هارپاگ نشان داد.

ده سال گذشت و پسر ماندانا در خانه چوپان بزرگ شد, اما نشانه‌های بزرگ‌منشی در او نمایان بود. کوروش روزی در بازی کودکانه شاه شد و فرمان داد پسر یکی از بزرگان ماد را چوب بزنند. بزرگ‌زاده مادی بسیار خشمگین شد و شکایت به آستیاگ برد. کوروش و چوپان را به دربار آستیاگ بردند و در آن‌جا بود که راز برملا شد. آستیاگ بار دیگر خوابگزاران را فراخواند و با آن‌ها مشورت کرد. خوابگزاران گفتند که کوروش در بازی کودکانه شاه شده است و این تعبیر خواب آستیاگ بوده, بنابراین دیگر برای تاج‌و‌تخت او خطری ندارد. این‌گونه بود که کوروش جان به در برد و او را نزد پدر و مادرش در پارس فرستادند, اما آستیاگ انتقام سختی از هارپاگ گرفت و پسر او را به طرز فجیعی کشت (هرودوت ۱۳۸۹، ج ۱، ۱۵۷).

چند نویسنده یونانی دیگر نیز داستان‌های همانندی درباره آغاز کار کوروش کبیر آورده‌اند (برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به پیرنیا ۱۳۹۱، ج ۱، ۲۰۹-۲۳۵) که نشان می‌دهد کوروش سال‌ها پس از درگذشتش به شخصیتی اسطوره‌ای برای ایرانیان تبدیل شده و آوازه داستان‌های رایج درباره او به یونان نیز رسیده بود. آنچه درباره آغاز زندگی کوروش قطعی است آن است که پدرش کمبوجیه پادشاه پارسی و مادرش ماندانا دختر پادشاه ماد بوده است و در حدود سال ۵۵۹‌ق.م جانشین پدر شده است.»