هرو دوت

هرودوت بین سال‌های ۴۹۰ تا ۴۸۰ پیش از میلاد در هالیکارناسوس از شهرهای یونانیِ شاهنشاهی ایران به دنیا آمد. در همین دوران کشمکش بزرگی بین یونانیان و ایرانیان جریان داشت که هرودوت تاریخ آن را نوشت. او سفرهای بسیار کرد. علاقهٔ فراوانی به گردآوری و بازگویی حکایات داشت. سفر و نگارش را احتمالاً از دورهٔ جوانی آغاز کرد و در شمال تا دریای سیاه، در جنوب تا مصر، در شرق تا صور و شاید حتی بابل و در غرب تا توری در ایتالیا رفت. هرودوت یک یونانی جهان‌میهنی بود و طی این سفرها پایگاهش را بیشتر آتن می‌دانست تا هالیکارناسوس.

موضوع داستان‌هایی که هرودوت گردآوری می‌کرد «اعمال شگرف و شکوهمند یونانیان و بربرها» و هدف او «ثبت آن‌ها و حفظ خاطرهٔ آن‌ها و به‌ویژه گزارش علل جنگ‌های یونانیان با بربرها» بود. هرودوت نخستین تاریخ‌نگار جهان یونانی نبود، اما برتری او را از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که کتاب او تماماً باقی مانده است؛ درحالی‌که از نوشته‌های پیشینیان و معاصران او تقریباً هیچ بر جای نمانده است. به‌گفتهٔ «حسن افشار» تاریخ هرودوت را اگر در بستر جهان بی‌ثبات و پرتلاطمی که او در آن به نگارشش پرداخت ببینیم، دستاورد بزرگی است. در حقیقت با هر معیاری دستاورد بزرگی است. پرسش‌های تاریخی لازم به آن شکل اسلوب‌مندی که دلخواه مورخان امروزی است پرسیده نمی‌شوند و پاسخ نمی‌گیرند. «اعمال شگرف و شکوهمند» گاه به حد نومیدکننده‌ای با «علت‌ها» مخلوط می‌شوند، ولی تا جایی که به جنگ‌ها مربوط می‌شود، بیشتر پرسش‌ها و پاسخ‌ها را در کتاب او می‌یابیم و بیشتر از آن را هم می‌یابیم.

هرودوت در ۵۵ یا ۶۰سالگی چشم از جهان فروبست.