کتاب شعور قلم

کتاب شعور قلم نوشته رشید کاکاوند اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی تاریخ بیهقی و خالق آن، ابوالفضل بیهقی است. این کتاب به بررسی ابعاد مختلف تاریخ بیهقی، جایگاه ادبی و تاریخی آن و شخصیت نویسنده‌اش پرداخته است. رشید کاکاوند با نگاهی موشکافانه تلاش کرده است تا لایه‌های پنهان و آشکار این متن کلاسیک فارسی را واکاوی کند و اهمیت آن را در ادبیات و تاریخ ایران نشان دهد. نشر ققنوس کتاب حاضر را در سال ۱۳۸۸ منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب شعور قلم اثر رشید کاکاوند

کتاب شعور قلم (درباره‌ی تاریخ بیهقی و خالق آن، همراه با گزیده‌ی تاریخ بیهقی) اثری است که به تحلیل و تفسیر تاریخ بیهقی و شخصیت ابوالفضل بیهقی اختصاص دارد. رشید کاکاوند در این کتاب با رویکردی تحلیلی به‌سراغ یکی از مهم‌ترین متون نثر فارسی رفته و تلاش کرده است تا ویژگی‌های ادبی، تاریخی و اجتماعی آن را برجسته کند. کتاب حاضر ساختاری مقاله‌گونه دارد و در بخش‌هایی به زندگی ابوالفضل بیهقی، جایگاه او در دستگاه غزنویان و فرازونشیب‌های زندگی‌اش پرداخته است. همچنین نویسنده با انتخاب بخش‌هایی از تاریخ بیهقی، نمونه‌هایی از هنر زبانی و روایت‌گری بیهقی را به نمایش می‌گذارد و به تحلیل سبک و شگردهای ادبی او می‌پردازد. دغدغه‌ی اصلی کتاب، نشان‌دادن این نکته است که تاریخ بیهقی فراتر از یک متن تاریخی صرف است و ارزش‌های ادبی و انسانی ویژه‌ای دارد. در کنار تحلیل‌ها به تأثیر بیهقی بر نویسندگان و شاعران معاصر نیز اشاره شده است. این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک فارسی و پژوهشگران تاریخ ادبیات، تصویری تازه و عمیق از تاریخ بیهقی ارائه داده است.

خلاصه کتاب شعور قلم

کتاب با پیشگفتاری آغاز می‌شود که در آن رشید کاکاوند از تجربه‌های شخصی خود در مواجهه با تاریخ بیهقی و تأثیر این متن بر ذهن و ذوقش گفته است. او از دوران دانش‌آموزی تا سال‌های تدریس ادبیات، همواره تاریخ بیهقی را اثری متفاوت و الهام‌بخش دانسته و در این کتاب تلاش کرده تا بخشی از این علاقه و شناخت را به مخاطب منتقل کند. کتاب به زندگی ابوالفضل بیهقی می‌پردازد؛ از تولد او در بیهق (سبزوار قدیم)، تحصیل در نیشابور، ورود به دیوان رسالت غزنویان و نقش او در دستگاه اداری و سیاسی آن دوران. نویسنده با جزئیات به فرازونشیب‌های شغلی و زندگی بیهقی اشاره کرده و نشان داده که چگونه تجربه‌های شخصی و موقعیت‌های حساس سیاسی، بر شکل‌گیری تاریخ بیهقی تأثیر گذاشته‌اند. بخش مهمی از کتاب به تحلیل ویژگی‌های ادبی تاریخ بیهقی اختصاص یافته است. نویسنده تأکید کرده که این اثر صرفاً یک متن تاریخی نیست؛ بلکه به‌واسطه‌ی شگردهای روایی، شخصیت‌پردازی، تعلیق، موسیقی کلام و لایه‌های معنایی پنهان، جایگاهی ویژه در ادبیات فارسی دارد. رشید کاکاوند نمونه‌هایی از روایت‌گری بیهقی، نحوه‌ی بازنمایی سیاست‌بازی‌های دربار غزنویان، شخصیت‌پردازی مسعود غزنوی و دیگر شخصیت‌ها و حضور مردم در متن را بررسی کرده است. در بخش‌هایی از کتاب به هنرهای زبانی بیهقی مانند ایجاز، استفاده از ترکیب‌های خاص، جمله‌های معترضه‌ی طولانی و موسیقی کلام پرداخته شده است. همچنین نویسنده به تأثیر بیهقی بر ادبیات معاصر و شباهت‌هایی میان سبک او و برخی نویسندگان و شاعران جدید اشاره کرده است. در مجموع کتاب شعور قلم تلاشی است برای کشف و معرفی ارزش‌های ادبی و انسانی تاریخ بیهقی و نشان‌دادن جایگاه منحصربه‌فرد این اثر در فرهنگ و ادبیات ایران.

چرا باید کتاب شعور قلم را بخوانیم؟

کتاب شعور قلم اثری است که نه‌تنها به معرفی و تحلیل تاریخ بیهقی می‌پردازد، بلکه با رویکردی خلاقانه و دقیق، لایه‌های پنهان و ارزش‌های ادبی این متن کلاسیک را آشکار می‌کند. خواندن این کتاب فرصتی است برای آشنایی با یکی از مهم‌ترین آثار نثر فارسی و درک بهتر فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در دوره‌ی غزنویان. نویسنده با انتخاب نمونه‌هایی از متن بیهقی و تحلیل سبک و زبان او، نشان داده است که تاریخ بیهقی چگونه فراتر از یک روایت تاریخی، به اثری ادبی و انسانی تبدیل شده است. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر متون کلاسیک و کشف ظرایف ادبی و تاریخی هستند، دستاوردهای ارزشمندی به همراه دارد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن کتاب شعور قلم به دانشجویان و پژوهشگران ادبیات فارسی، علاقه‌مندان به تاریخ ایران، دوستداران متون کلاسیک و کسانی که به تحلیل سبک و زبان آثار ادبی علاقه دارند، پیشنهاد می‌شود.

درباره رشید کاکاوند

رشید کاکاوند زاده‌ی ۱۳۴۶ در نیشابور، دکتر ادبیات فارسی، شاعر، داستان‌نویس، ترانه‌سرا، پژوهشگر ادبیات فارسی، مجری رادیو و تلویزیون و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی بوده است. دوره‌ی کارشناسی ادبیات فارسی را در دانشگاه علامه طباطبایی، کارشناسی‌ارشد را در دانشگاه آزاد کرج و دکترای خود را در رشته‌ی ادبیات فارسی از دانشگاه کردستان در سنندج دریافت کرده و سپس عضو هیئت‌علمی و مدرس دانشگاه آزاد کرج شده است. او به تفأل حافظ و قصه‌گویی شهرت دارد. در سال ۱۳۷۵ به‌صورت اتفاقی وارد رادیو شد و سال‌ها در شیفت شب رادیو پیام گویندگی کرد. از سال ۱۳۸۵ به‌عنوان کارشناس و کارشناس‌مجری در برنامه‌های تلویزیونی مختلفی همچون دو قدم مانده به صبح، دور میز شب، رادیو هفت، صد برگ، هزارویک‌شب، شرح پریشانی، رادیو شب، شب شعر، هزاره‌ی شعر، آنچه خود داشت، آوا نوا و برنامه‌ی شبانگاهی رادیو پیام حضور داشته و در برنامه‌ی تلویزیونی کتاب‌باز نیز به‌عنوان کارشناس فعالیت کرده است. او همچنین در بهار ۱۴۰۳ به‌عنوان راوی در کنسرت - نمایشِ مجنون آن لیلی با کارگردانی پیمان خازنی در تالار حافظ حضور داشت. از آثار مکتوب رشید کاکاوند می‌توان به کتاب شعور قلم: درباره‌ی تاریخ بیهقی و خالق آن (انتشارات ققنوس، ۱۳۸۸) اشاره کرد.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

رشید کاکاوند جوایزی همچون جایزه‌ی ویژه‌ی پاسداشت زبان فارسی را دریافت کرده است. این جایزه به‌دلیل کارشناسی و اجرای برنامه طنز نیشدارو در رادیو فرهنگ، به او اهدا شد.

بخشی از کتاب شعور قلم

«من بازگشتم و کار رفتن ساختم و به نزدیک وی بازگشتم، ملطّفه‌ای به من داد به مهر، بستدم و قصدِ شکارگاه کردم، نزدیک نمازِ شام آن‌جا رسیدم، یافتم سلطان را همه روز شراب خورده و پس به خرگاه رفته و خلوت کرده، ملطّفه نزدیک آغاجی خادم بردم و بدو دادم و جایی فرود آمدم نزدیک سرای پرده. وقتِ سحرگاه فرّاشی آمد و مرا بخواند، برفتم. آغاجی مرا پیش برد، امیر بر تختِ روان بود در خرگاه، خدمت کردم. گفت: «بونصر را بگوی آنچه در بابِ حصیری کرده‌ای سخت صواب است و ما اینک سوی شهر می‌آییم، آنچه فرمودنی آید، بفرماییم.» و آن ملطّفه به من انداخت، بستدم و بازگشتم. امیر نماز بامداد بکرد و روی به شهر آورد و من [به] شتاب‌تر براندم، نزدیک شهر استادم را بدیدم و خواجه بزرگ را، ایستاده خدمت استقبال را با همه سالاران و اعیانِ درگاه. بونصر مرا بدید و چیزی نگفت و من به جای خود بایستادم. و علامت و چترِ سلطان پیش آمد و امیر بر اسب بود و این قوم پیش رفتند. استادم به من رسید، اشارتی کرد سوی من، پیش رفتم، پوشیده گفت: «چه کردی و چه رفت؟» حال بازگفتم، گفت: «بدانستم.» و براندند، و امیر در رسید، و پیاده شدند خدمت را و باز برنشستند و براندند و خواجه بر راستِ امیر بود و بونصر پیش دستِ امیر، و دیگر حشم. بزرگان در پیش‌تر، تا زحمتی نباشد. و امیر با خواجه سخن همی گفت تا نزدیک باغ رسیدند، امیر گفت: «در بابِ این ناخویشتن‌شناس چه کرده آمد؟» خواجه گفت: «خداوند به سعادت فرود آید تا آنچه رفت و می‌باید کرد بنده بر زبانِ بونصر پیغام دهد.» گفت: «نیک آمد.» و براندند.»