کتاب اساطیر و اساطیرواره ها

کتاب اساطیر و اساطیرواره ها نوشتهٔ سیروس شمیسا است. انتشارات شرکت کتاب هرمس این مجموعه یادداشت را منتشر کرده است.

درباره کتاب اساطیر و اساطیرواره ها

کتاب اساطیر و اساطیرواره ها مجموعهٔ یادداشت‌هایی است مختصر که عمدتاً حاصل تأمّلات سیروس شمیسا در برخی از اساطیر و اساطیرواره‌ها یا شبه‌اساطیر و زمینه‌های نزدیک به آن‌هاست (و لذا اسم کامل آن تأمّلاتی در اساطیر و اساطیرواره است). بدین ترتیب همهٔ مطالب در کتاب حاضر اساطیری نیست، اما به نحوی به دنیای اسرارآمیز اساطیر مربوط یا نزدیک است. نیوسنده در پاک‌نویس یادداشت‌هایی را که تحت یک موضوع قرار می‌گرفت کنار هم آورده، اما ممکن است ادامهٔ یکدیگر نباشد. انگیزه یا محرّک نوشتن این یادداشت‌ها غالباً مسائل روزمره، حوادث، فیلم‌ها، گفت‌وگو با دیگران، خواندن جمله‌ و مطلبی در متون قدیم و جدید و از این قبیل بوده است. نویسنده در مورد درست یا نادرست بودن مطالب به این سخن هرمونتیک‌ها اشاره کرده که بین متن (موضوع) و تأویل و توجیه شبیه به نسبت مشبّه و مشبّهٌ به برقرار است، یعنی حداقل یک وجه شبه و ارتباط (و گاهی بیشتر) دارند. کتاب حاضر در ۲۸ فصل نگاشته شده که عنوان برخی از آن‌ها عبارت است از «اساطیر و ادبیات»، «زنان»، «اساطیر آب»، «اساطیر خورشید»، «چند مفهوم روان‌کاوی»، «زمان و تاریخ»، «سنگ و جواهر و کوه و غار» و «سحر و جادو».

خواندن کتاب اساطیر و اساطیرواره ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که می‌خواهند یادداشت‌‌هایی در باب اساطیر و موضوعات مرتبط با آن بخوانند، پیشنهاد می‌کنیم.

درباره سیروس شمیسا

سیروس شمیسا زادهٔ ۲۹ فروردین ۱۳۲۷ در رشت، استاد ادبیات فارسی و نویسندهٔ پرکار ایرانی است. او که تاکنون بیش از ۴۰ اثر خلق کرده است. شمیسا تحصیلات عالی خود را در دانشگاه شیراز آغاز کرد و چند سالی پزشکی خواند، ولی پس از مدتی تغییر رشته داد و در همان‌جا مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ ادبیات فارسی گرفت. او سپس وارد دورهٔ دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۷ از رسالهٔ خود به راهنمایی دکتر «خانلری» دفاع کرد. شمیسا در سال ۱۳۸۰ یکی از چهره‌های ماندگار ایران لقب گرفت. کتاب‌های او در بسیاری از دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شوند. «جادوی زبان»، «شاه‌نامه‌ها»، «سبک‌شناسی نثر»، «سبک‌شناسی شعر»، «نگاهی تازه به بدیع»، «معانی»، «مکتب‌های ادبی»، «مصطلحات‌الشعرا»، «فرهنگ عروضی» و «فرهنگ تلمیحات» از جمله کتاب‌های منتشرشدهٔ این نویسنده هستند.

بخشی از کتاب اساطیر و اساطیرواره ها

«یک بخش اعظم از فلسفه و دین و کلام و امثال این علوم این است که بر پایهٔ فرض‌هایی - از قبیل این‌که خداوند جهان را با همهٔ جزئیاتش آفریده است - بین دو دنیای معقول و محسوس یا این جهان و آن جهان ارتباط ایجاد می‌کند. یک فرض این است که یک خدا (که معقول است نه محسوس) داریم و از یکی به جز یکی نمی‌زاید (که فقط در مورد خداوند صادق است). حال آن‌که اولاً جهان متکثّر است و ثانیاً محسوس است، پس چگونه بین آن‌ها رابطه ایجاد کنیم؟ لذا نظریاتی چون نظریهٔ عالم خیال، عالم مُثُل، عقول و نفوس عشره و امثال این‌ها مطرح شده است. این مطالب ممکن است به ظاهر دقیق جلوه کنند، اما قابل تحقیق نیستند و باید آن‌ها را در واقع نوعی اسطوره‌پردازی دانست، اسطوره‌پردازی‌های به ظاهر علمی و فلسفی، اساساً مسائلی چون عالم مجردات، عالم مینوی، فروهرها و چه و چه قابل اثبات نیستند.

اما این‌که چرا بشر این همه به این گونه امور علاقه‌مند است گویا به سبب طبیعت خودش است که حس می‌کند یا خیال می‌کند که به جز جسم صاحب روح است و لذا یک پای او در زمین و عالم محسوس و پای دیگرش در آسمان و عالم معقول است. خودآگاه و ناخودآگاه دارد، صاحب هنر و ادبیات است که جنبه‌های خیالی و مابعدالطبیعی دارند. به وسیلهٔ رؤیا و خیال به جهان‌های پنهان ناشناخته‌یی وصل می‌شود. با نیروی خیال و استعداد، آفرینش‌ها و ابداعات شگفت‌آوری می‌کند. با عشقی که به توجیه و تعلیل دارد وارد مسائل فلسفی و دینی می‌شود و با همهٔ این‌ها در مجموع یک جهان دیگر و موجوداتی دیگر ساخته است که نوعاً قابل اثبات و تحقیق نیستند.

امروزه بخشی از این مسائل در علوم جدید چون فیزیک و نجوم و روان‌شناسی و امثال این‌ها مطرح شده است که ظاهر علمی دارند و به درجاتی چون فرضیه و نظریه و تئوری و علم تقسیم می‌شوند، اما آن‌ها هم در بنیاد اساطیری هستند و می‌توان به آن‌ها اساطیر علمی گفت. تاریخ بشر پُر از این گونه اساطیر علمی است که هر یک بعد از مدتی جایگزین دیگری شده است. امروزه متخصصان مغز و اعصاب مفاهیمی چون ناخودآگاه، چاکرا، روح و امثال این‌ها را هم از مقولهٔ افسانه و اساطیر می‌دانند. از میان اساطیر باستانی اساطیری هستند که کلاً فراموش شده‌اند و اساطیری هم هستند که هنوز گاهی فرایاد می‌آیند و کنش دارند. اساطیر علمی هم کم و بیش چنین است.»