کتاب سووشون

کتاب سووشون نام رمانی از سیمین دانشور نویسنده‌ی معاصر ایرانی است. «سووشون» که اولین رمان دانشور است را یکی از مهم‌ترین رمان‌های فارسی خوانده‌اند. داستان این رمان که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد، در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، در شهر شیراز می‌گذرد، با محوریت زری و یوسف زوجی که در آن‌ سال‌های پرهرج‌ومرج با چالش‌هایی بزرگ مواجه می‌شوند.

رمان «سووشون» را انتشارات خوارزمی به چاپ رسانده است.

درباره کتاب سووشون

کتاب سووشون، رمانی محبوب و مهم از یکی از مهم‌ترین رمان‌نویس‌های ایرانی، سیمین دانشور است. رمانی که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد و دانشور با آن وقایع بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ و فضای ویژه و تلخ آن دوران در ایران را به تصویر کشید. زمانی که پس از سقوط رضاشاه و خلأ نسبی قدرت در ایران هرج‌ومرج، نآرامی و نابه‌سامانی تمام کشور را فراگرفت. روایت زنانه و منحصربه‌فرد دانشور از این رمان اثری برجسته ساخت که نظر بسیاری از مخاطبین را به خود جلب کرد و تحسین منتقدان و نویسندگان بزرگ بسیاری را نیز برانگیخت. از کتاب سووشون از آغاز انتشار تا به امروز بیش از پانصدهزار نسخه به فروش رسیده است. سووشون به هفده زبان ازجمله انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، ژاپنی و چینی برگردانده شده است.

شخصیت اصلی رمان «زری» است که زنی تحصیل‌کرده و آگاه است. همسر او «یوسف»، خانی است منصف که در اندیشه‌ی مردم است. انتخاب‌های اخلاقی یوسف زندگی مشترک این زوج را با مشکلاتی بزرگ روبه‌رو می‌کند. زری که فردی محافظه‌کار و در فکر حفظ خانواده‌ی خود است، در پی آن‌چه بر یوسف می‌رود و تلاطمی که جانش را زیروزبر می‌کند، خود نیز کنشگر می‌شود. کنشی برآشوبیده بر خفقانی برساخته‌ی بالانشینان، با همراهی حماقت و ارتجاع زن‌ستیز که همیشه‌ی تاریخ دست در دست هم داشته‌اند. مفاهیمی چون استعمارستیزی و فداکاری در راه آرمان‌ها که در ادبیات موسوم به متعهد آن روزگار وجود دارد، در این رمان ماندگار نیز دیده می‌شود.

خواندن و خرید کتاب سووشون را به چه‌کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب را به دوست‌داران ادبیات داستانی و رمان فارسی به‌خصوص کسانی که به زبان زنانه‌ی سیمین دانشور علاقه دارند، پیشنهاد می‌کنیم.

چرا باید کتاب سووشون را بخوانیم؟

رمان سووشون یکی از مهم‌ترین رمان‌های فارسی است که پس از انتشار در ادبیات داستانی ایران جریان‌ساز شد. خواندنش برای خوانش‌گران و علاقه‌مندان ادبیات فارسی لازم است. شخصیت‌پردازی، رمزگونگی و زبان غنی و روان این رمان منحصربه‌فرد است.

درباره‌ سیمین دانشور

سیمین دانشور نویسنده و مترجم ایرانی به‌تاریخ هشتم اردیبهشت سال ۱۳۰۰ در شیراز دیده به جهان گشود. پدرش «محمدعلی دانشور» پزشک و مادرش «قمرالسلطنه حکمت»، مدیر هنرستان دخترانه بود. سیمین با علاقه‌ی وافری که از کودکی به کتاب‌ خواندن داشت و به‌واسطه‌ی کتاب‌‌خانه‌ی غنی پدرش، با ادبیات ایران و جهان آشنا شد. دوره‌ی ابتدایی‌اش را در مدرسه‌ی انگلیسی‌زبان مهرآیین گذراند و زبان آنگلیسی را این‌گونه آموخت. او اولین مقاله‌اش را در شانزده‌سالگی با عنوان «زمستان بی‌شباهت به زندگی ما نیست» در نشریه‌ای محلی منتشر کرد. دانشور تحصیلات دانشگاهی‌اش را در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی آغاز کرد. او تحصیلاتش را تا دکترا ادامه داد و سال ۱۳۲۸ فارغ‌التحصیل شد. موضوع رساله‌ی دکترای دانشور «علم‌الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» بود.

دانشور اولین کتابش که مجموعه داستان کوتاه با نام «آتش خاموش» بود را در سال ۱۳۲۷ به چاپ رساند. کتابی که اولین مجموعه داستان فارسی لقب گرفت که توسط یک نویسنده‌ی زن نوشته شده است. در همین سال بود که با جلال آل‌احمد نویسنده‌ و مترجم آشنا شد و دو سال بعد با او ازدواج کرد. دانشور در سال ۱۳۳۱ با دریافت بورسیه‌ی تحصیلی به آمریکا رفت تا در رشته‌ی زیبایی‌شناسی دانشگاه استنفورد تحصیل کند. او سال ۱۳۳۴ به ایران بازگشت و به تدریس و فعالیت‌های ادبی مشغول شد.

مهم‌ترین اثر سیمین دانشور رمان «سووشون» است که در سال ۱۳۴۸ منتشر و با استقبالی گسترده همراه شد و لقب یکی از بهترین رمان‌های فارسی را به خود اختصاص داد. این رمان به هفده زبان ترجمه شده است. «جزیره‌ی سرگردانی»، «ساربان سرگردان» و«کوه سرگردان» عنوان برخی دیگر از آثار مهم منتشرشده از دانشور است. او آثاری چند از ادبیات غرب را نیز ترجمه کرده است. سیمین دانشور در هجدهم اسفند ۱۳۹۰ درگذشت.

خلاصه داستان سووشون

داستان سووشون با یک مهمانی آغاز می‌شود که نویسنده به کمک آن درک روشنی از فضای زمان و شهری که ماجرا در آن جریان دارد، به خوانندگان می‌دهد. جشن عقد دختر حاکم که تمام بزرگان و اعیان در آن حضور دارند. در این جشن بحثی درمی‌گیرد و سرجنت زینگر از سران انگلیسی مستقر در شیراز از یوسف که زمین‌دار بزرگی است، می‌خواهد آذوقه‌ی نیروهایش را تامین کند. یوسف در آن قحطی بزرگ قصد ندارد مردمش را گرسنه بگذارد تا شکم قوای انگلیسی پر شود و به اشغال‌گری خود ادامه دهند. یوسف با سران انگلیسی و حاکم شهر و حتی برادر خود که چرب‌زبان و منفعت‌طلب است، درمی‌افتد، بر موضعش پافشاری کرده و امتیازی به انگلیس‌ها نمی‌دهد. این شکاف میان یوسف و دیگران کم‌کم بزرگ‌تر می‌شود تا به یک نقطه‌ی مهم و بی‌بازگشت برسد. زری همسر باسواد و آگاه یوسف که متاثر از فضای روزگار، جنس دوم است و خود را کم‌توان می‌بیند، تلاش می‌کند زندگی خود را از فاجعه‌ای که بویش را حس می‌کند، نجات دهد. گاهی این تلاش‌ها رنگ انفعال به خود می‌گیرد تا این‌که یک روز یوسف برای سرکشی به زمین‌هایش از خانه می‌رود. رفتنی که زمینه‌ی تغییر شخصیت و جهان زری را مهیا می‌کند.

نقد کوتاه کتاب

سووشون را بسیاری از نویسندگان و منتقدان ستوده‌اند. برخی آن را اولین رمان فارسی به معنای واقعی خوانده‌اند. «هوشنگ گلشیری» رمان‌نویس بزرگ معاصر از آن به عنوان «معیار رمان فارسی» یاد کرده است. در نقد کتاب سووشون باید گفت این رمان دو وجه دارد، یکی واقع‌گرایانه در لایه‌ی اول و دیگری تمثیلی و نمادین. با دقت در وجه نمادین ردپای شخصیت‌های مهم تاریخی میهنی و مذهبی دیده می‌شود.

دانشور با مهارت تمام و با زخم روحی عمیقی که سهم زنان این سرزمین در طول تاریخ آن است، به‌خوبی وضعیت زن ایرانی را در قالب شخصیت‌های زن داستان به تصویر کشیده است. ویژگی‌های مهم ادبی همچون زبان ساده و روان اما قدرت‌مند دانشور و شخصیت‌پردازی استادانه‌ی او در کنار وجوه نمادین و رمزی، یک رمان مهم، ماندگار و تاثیرگذار بر نسل بعدی نویسندگان، به‌خصوص زنان نویسنده به یادگار گذاشته است.

تحلیلی بر شخصیت زری

زری شخصیت اصلی داستان سووشون را نمادی از خود سیمین دانشور خوانده‌اند. نقدهای زیادی از نقطه‌نظر فمینیستی بر این رمان نوشته شده که حول شخصیت زری صورت گرفته‌اند. زری زنی آگاه و باسواد است، اما نمی‌تواند در جامعه‌ی مردسالار، از زیر سایه‌ی مردان خارج شود. او متاثر از همین فضا گاهی رویکردی منفعلانه از خود نشان می‌دهد و می‌کوشد برای حفظ همسر و فرزندانش هر طور که می‌شود و می‌تواند عمل کند. شخصیت زری اما در طول داستان و با توجه به آن‌چه بر او می‌گذرد، تغییر می‌کند، از انفعال درمی‌آید و یکی از ماندگارترین پایان‌ها برای داستان فارسی این‌گونه ساخته می‌شود.

معنی سووشون

سووشون مراسمی است که در برخی نقاط ایران در سوگ سیاوش برگزار می‌شود. سیاوش شخصیتی افسانه‌ای و فرزند کی‌کاووس یکی از ‌شاهان ایرانی است. سیاوش فردی نیک، پهلوان و خوش‌سیما است که به ناحق کشته می‌شود. این مراسم شباهت بسیاری به تعزیه در ایام محرم دارد.

معرفی مهم‌ترین شخصیت‌های داستان

به‌جز زری و یوسف زوج اصلی داستان، «ابوالقاسم‌خان» یا «خان‌کاکا» برادر سیاست‌مدار، نابه‌کار و فرصت‌طلب یوسف، «سرجنت زینگر» یکی از سران نظامی انگلیس در شیراز، «ملک‌‌سهراب» و «ملک‌رستم» دو برادر قشقایی که می‌خواهند علیه مرکز دست به اسلحه ببرند و «عمه‌خانم» خواهر یوسف که هم‌خانه‌ی او و زری است، از شخصیت‌های مهم رمان هستند. در کنار آن‌ها باید به شخصیت‌های دیگری همچون «مک‌ماهون»، «خانم مسیحادم»، «دکتر عبدالله‌خان» و «خسرو» پسر یوسف و زری نیز اشاره کرد.

جملاتی از کتاب سووشون

آدم برای کارهایی که بوی خطر از آن‌ها می‌آید باید آمادگی روحی و جسمی داشته باشد و آمادگی او درست برخلاف جهت هرگونه خطری بود. می‌دانست نه جرأتش را دارد و نه طاقتش را. اگر این همه وابستۀ بچه‌ها و شوهرش نبود، باز حرفی. * آدمیزاد چیست؟ یک امید کوچک، یک واقعۀ خوش، چه زود می‌تواند از نو دست و دلش را به زندگی بخواند؟ اما وقتی همه‌اش تودهنی و نومیدی است، آدم احساس می‌کند که مثل تفاله شده، لاشه‌ای، مرداری است که در لجن افتاده.