نهال تجدد

نهال تجدد (Nahal Tajadod) نویسنده و پژوهشگر ایرانی است. او اکنون در فرانسه زندگی می‌کند. همسرِ نهال، ژان-کلود کاریر، فیلم‌نامه‌نویس مشهور فرانسوی بود که در سال ۲۰۲۱ از دنیا رفت.

بیوگرافی، زندگی و تحصیلات نهال تجدد

نهال تجدد در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۳۸ در تهران، به دنیا آمد. خانواده‌ی او در جهان هنر ایران جایگاه برجسته‌ای دارند. پدرش، رضا تجدد، نویسنده، روزنامه‌نگار، مترجم و سیاستمدارِ ایرانیِ متولد عراق بود که علوم حوزوی و ادبیات فارسی و عرب را در کربلا و نجف آموخته و برای فعالیت‌های سیاسی و ورود به مجلس به‌عنوان نماینده‌ی ساری، به ایران بازگشته بود. از جمله فعالیت‌های ادبی رضا تجدد، می‌توان به ترجمه‌ی کتاب «الفهرست» ابن ندیم از عربی به فارسی، اشاره کرد. مادر نهال تجدد، مهین تجدد (با نام اصلی مهین جهانبگلو)، از پیشگامان نمایشنامه‌نویسی زنان در ایران به شمار می‌آید و در نمایشنامه‌هایش، آیین‌های باستانی ایرانی را به‌گونه‌ای اصیل و با زبانی که به لحن و زبان معاصر نزدیک نیست، روایت می‌کند. او از داستان‌های کهن ایرانی بهره گرفته و ساختار نمایش‌نامه‌هایش را بر مبنای الگوهای روایت کهن، استوار کرده است تا فضایی فرهنگی و حماسی ایجاد کند. مهین تجدد از دیگر سو، به پژوهش درباره‌ی مولانا پرداخته و از دانش و آموزه‌های استادان برجسته‌ای همچون بدیع‌الزمان فروزانفر، محمد معین و ذبیح‌الله صفا بهره برده است.

نهال تجدد از دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی، برای آشنایی با فرهنگ و ادبیات چین و فراگیری آن، به فرانسه مهاجرت کرد و در نزد استادانی همچون فرانسوآ چنگ، نویسنده، محقق و خطاط چینی که در شعر و نقاشی چینی تبحر دارد، به یادگیری پرداخت.

تجدد دکتری خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات چینی از مؤسسه‌ی ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی فرانسه کسب کرد و از آن پس نیز در همین کشور به فعالیت‌های پژوهشی و نویسندگی ادامه داد.

نهال تجدد تجربه‌ی زندگی در غرب و ازدواج با ژان-کلود کری‌یر، فیلم‌نامه‌نویس فرانسوی را عاملی برای تقویت هویت ایرانی خود می‌داند. او باور دارد که برای جهانی ‌شدن، باید بر هویت ملی تأکید داشت و آن را غنی کرد. تجدد با اشاره به تجربه‌هایش در مواجهه با تصویری منفی از ایران در رسانه‌های غربی، تأکید می‌کند که ایرانی ‌بودن در بین فرهیختگان غربی احترام‌آور است. او خود را سفیری فرهنگی برای ارائه‌ی چهره‌ای اصیل از ایران می‌بیند. در نهایت، او با وجود زندگی طولانی در فرانسه، حس دل‌تنگی برای ایران را تجربه می‌کند و بر نقش فرهنگ ایرانی در زندگی و آثارش تأکید دارد.

معرفی آثار نهال تجدد

نهال تجدد آثارش را به زبان‌های مختلفی تألیف کرده است. برخی از کتاب‌های اصلی او به زبان فرانسه نوشته شده‌اند، از جمله، کتاب‌هایش درباره‌ی مولانا که او را به‌عنوان یک مولاناپژوه شناسانده است. آثار او به زبان‌های فارسی، انگلیسی و چندین زبان دیگر نیز ترجمه شده‌اند. در ادامه به معرفی کتاب‌هایی از نهال تجدد که به زبان فارسی در ایران موجود هستند، می‌پردازیم.

روشنایی خاموش‌شده

کتاب «روشنایی خاموش‌شده» با ترجمه‌ی میترا معصومی از انتشارات ثالث به چاپ رسیده است. این کتاب به‌خوبی ابعاد زمانی و مکانی مهاجرت و جلای وطن انسان‌ها را بازتاب می‌دهد. نهال تجدد، خواننده را به چین دوران سلسله‌ی تانگ، یعنی قرن‌های هفتم تا نهم میلادی، می‌برد و با روایت داستان مسیحیان ایرانی‌تبار که برای ترویج اعتقادات خود و یافتن پناهگاهی امن به چین می‌روند، ما را به قلمروهای ناشناخته‌ی آن زمان می‌کشاند. از نگاه این شخصیت‌ها، نقشه‌ی جهان به گونه‌ای متفاوت از امروز تصور می‌شود؛ غرب به ایران و بیزانس محدود می‌گردد، روم به‌کلی ناشناخته است و اروپا به‌طور کامل وجود ندارد.

عارف جان‌سوخته

کتاب «عارف جان‌سوخته» با ترجمه‌ی مهستی بحرینی و توسط نشر نیلوفر به مخاطبان فارسی‌زبان ارائه شده است. این اثر روایت شورانگیزی از زندگی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است که هم به اتفاقات شخصی و معنوی زندگی این صوفی بزرگ می‌پردازد و هم به وقایع تاریخی زمان او اشاره دارد. مترجم این اثر توضیح داده که عنوان اصلی کتاب، «رومی سوخته» بوده است؛ اما به دلیل شهرت مولانا در ایران، نام «عارف جان‌سوخته» برای آن انتخاب شد. این داستان از دید حسام‌الدین چلبی، از همراهان صمیمی مولانا، روایت می‌شود و خواننده را به سفری همراه با مولانا می‌برد که طی آن چگونگی سرودن مثنوی و نقش حسام‌الدین در تصحیح آن نیز شرح داده می‌شود.

در جستجوی مولانا

کتاب دیگر تجدد، «در جستجوی مولانا»، برگردانِ مهستی بحرینی و از نشر نیلوفر، به بررسی زندگی، آثار و اندیشه‌های مولانا جلال‌الدین رومی پرداخته و تلاش دارد با زبانی شیوا، شناختی عمیق‌تر از او و تأثیراتش بر ادبیات و فرهنگ فارسی ارائه دهد. این اثر مراحل مختلف زندگی مولانا، سفرهای او و دیدارهایش با عرفا و اندیشمندان را روایت می‌کند و از حکایات «مثنوی معنوی» بهره گرفته است تا ابعاد فلسفی و عرفانی آموزه‌های او را به شیوه‌ای قابل فهم و تازه، برای خوانندگان امروزی بازگو کند. این کتاب، فراتر از بازگویی داستان‌های مثنوی، با ترکیبی از روایت‌های زنده و تأمل‌برانگیز، مفاهیم عمیق عرفانی را در قالب داستان‌های قابل لمس بیان می‌کند. نویسنده در این اثر، خواننده را به سفری معنوی و روحانی می‌برد که در آن می‌توان لحظه‌هایی از درک هستی و خودشناسی را تجربه کرد.

ایرانی‌تر

«ایرانی‌تر» کتابی دیگر از نهال تجدد است که به زبان فارسی نوشته شده است. این اثر که از نشر چشمه منتشر شده، داستان عشق و تبادل فرهنگی میان نویسنده و همسر فرانسوی‌اش، ژان-کلود کریر را روایت می‌کند. کتاب به دو بخش متفاوت به نام‌های ایران و انیران تقسیم می‌شود. بخش ایران به هدایایی اشاره دارد که نویسنده به همسرش اهدا کرده و بخش انیران به میراثی که کر‌یر به نهال بخشیده است. کریر، با عشق به فرهنگ ایران، نهال را به ریشه‌های خود نزدیک‌تر می‌کند و به‌نوعی در دیدگاه او نسبت به فرهنگ ایران تحول ایجاد می‌کند. در این کتاب، تجدد به زیبایی پیوند عمیق میان دو فرهنگ را نمایان می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه تبادل فرهنگی و عشق می‌تواند مرزها و تفاوت‌ها را از میان بردارد و انسان‌ها را به درک متقابل و تکامل برساند.

ملک گرسنه

کتاب «ملک گرسنه» نوشته‌ی نهال تجدد، به زبان فارسی و توسط نشر چشمه به انتشار رسیده است. این اثر در حقیقت نوعی «تقویم شمس تبریزی» است که به بررسی عمیق رابطه‌ی شمس و مولانا می‌پردازد. این کتاب که به یکی از معتبرترین آثار درباره‌ی شمس و تأثیر او بر مولانا تبدیل شده، توسط تجدد با دقت و تسلط فراوان نوشته شده است. اثر به دو بخش تقسیم می‌شود؛ یکی شامل قلم خود نویسنده و دیگری مجموعه‌ای از متون دیگر که با ارجاع درون‌متنی در کتاب آمده است. کتاب در سه قسمت اصلی ساختار یافته است؛ نخستین بخش به دوران کودکی شمس و ترک خانواده‌اش می‌پردازد، سپس به آشنایی شمس با عارفان مختلف، از جمله مولانا و در نهایت به داستان حسد مریدان مولانا و جدایی اجباری این دو از یکدیگر اشاره می‌کند. همچنین، از ویژگی‌های برجسته‌ی «ملک گرسنه» می‌توان به تعلیقات مفید آن و اطلاعات جامع در مورد زندگی فلاسفه، عارفان، و شرح عبارات دشوار اشاره کرد. این رمان، به‌ویژه از منظر تاریخی، اطلاعاتی مفید و کاربردی درباره‌ی شهرهای آسیای صغیر در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

از میان آثار نهال تجدد کتاب‌های «ایرانی‌تر»، «عارف جان‌سوخته» و «ملک گرسنه» از طریق سایت و اپلیکیشن طاقچه در اختیار علاقه‌مندان هستند. هم‌چنین نسخه‌ی صوتی کتاب «ایرانی‌تر»، با گویندگی نهال تجدد، از رادیو گوشه منتشر شده و در طاقچه موجود است.