کتاب جامعه شناسی هنر

کتاب جامعه شناسی هنر نوشتهٔ ژان دو وینیو و ترجمهٔ مهدی سحابی است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب جامعه شناسی هنر

جامعه‌شناسی هنر از ژان دو وینیو اثری جدلی در دفاع از اصالت کارکرد تخیل در مقابله با برداشت جزمی و بیش از اندازه علم‌گرای جامعه‌شناسی سنتی هنر است. آنچه او در این کتاب کوچک و موجز اما بسیار عمیق و پربار مطرح می‌کند در واقع پیشنهادی برای نگرش تازه به کل جامعه‌شناسی هنر، و به تعبیری صریح‌تر دعوت به پایه‌گذاری این جامعه‌شناسی بر اساس نگرشی زنده و پویا نسبت به جامعه و آفرینش هنری است. نگرشی که رابطه‌ٔ تنگاتنگ تجربه‌ٔ اجتماعی و کارکرد تخیل را بر اساس نظریات ناقدان بزرگی چون والتر بنیامین، لوکاچ، فوکو، رولان بارت ... به بررسی می‌کشد.

ژان دو وینیو استاد دانشگاه اورلئـان فرانسه، نظریه‌پردازی معتبر و نویسنده‌ای پرکار است. آنچه بدون شک در دقت و موشکافی نظریات او تأثیر می‌گذارد دستی است که خود از نزدیک در کار آفرینش هنری، به‌ویژه تئاتر و نمایش دارد.

خواندن کتاب جامعه شناسی هنر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره مهدی سحابی

مهدی سحابی ۱۴ بهمن ۱۳۲۲ در قزوین به دنیا آمد. او مترجم، نویسنده، روزنامه‌نگار، نقاش، مجسمه‌ساز و عکاس ایرانی بود که بیشتر به‌خاطر ترجمهٔ مجموعهٔ «در جستجوی زمان از دست رفته» نوشتهٔ مارسل پروست شناخته شده است.

او به‌دلیل تسلط به ۳ زبان انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی آثاری را نه‌تنها به فارسی برگرداند بلکه از فارسی به این ۳ زبان نیز ترجمه کرد. سحابی در کنار ترجمه، گزارش و خبر، گاهی با نام مستعار «سهراب دهخدا» برای صفحهٔ فرهنگی نقد فیلم می‌نوشت. او در سال ۱۳۵۱ به‌صورت پاره‌وقت به استخدام «کیهان» درآمد و پس از طی ۲-۳ ماه به‌صورت تمام‌وقت در آنجا مشغول به کار شد. او در سال ۱۳۵۷ و بعد از ۶۴ روز اعتصاب مطبوعات به عضویت شورای سردبیری کیهان درآمد، ولی ۳ ماه بعد به‌همراه ۲۰ تن از اعضای تحریریه ناچار به ترک آنجا شد.

سحابی در این بین به عکاسی روی آورد و در سال ۱۳۵۸ به همراه چند تن از نویسندگان و همکارانش در کیهان، روزنامهٔ «کیهان آزاد» را به انتشار رساند که بعد از ۱۰ شماره تعطیل شد و پس از تعطیلی آن «انتشارات الفبا» را تأسیس کرد که ۶ شماره از ماهنامهٔ پیروزی را منتشر کردند. در سال ۱۳۵۹ با امضای مستعار «یونس جوان‌رودی» کتاب «تسخیر کیهان» منتشر شد که تحولات «کیهان» را شرح می‌داد.

سحابی پس از این به جز چند همکاری کوچک با چند نشریه به ترجمه، نقاشی و مجسمه‌سازی روی آورد. نخستین ترجمهٔ او کتابی نوشته «ماریو دمیکلی» به نام «نقاشی دیواری و انقلاب مکزیک» در سال ۱۳۵۲ و بی‌گمان مهم‌ترین آن‌ها هم ترجمهٔ رمان عظیم مارسل پروست است. سحابی در سال ۱۳۶۶ و با ترجمه رمان «شرم» جایزه بهترین کتاب سال جمهوری اسلامی را به‌دست آورد. او با نشریاتی مانند «صنعت حمل و نقل» و «پیام امروز» نیز همکاری داشت و در سال ۱۳۷۳ جلدهای مجموعه‌داستان «چشم دوم» از محمد محمدعلی را طراحی کرد.

مهدی سحابی ۱۸ آبان ۱۳۸۸ در پاریس درگذشت.

بخشی از کتاب جامعه شناسی هنر

«جامعه‌شناسی امروزی بیان هنری اگر بخواهد برای خود روشی ایجاد کند و هدفی در نظر بگیرد باید پیش از هر چیز برخی پیشداوری‌ها یا دستکم برخی از اسطوره‌های کمابیش مهمی را که مانع تحرک آن هستند به کناری بگذارد. هر کسی که بخواهد ماهیت آفرینش هنری را به عنوان چیزی برآمده از زندگی جمعی بررسی کند، باید به گونه‌ای جدی درباره این اسطوره‌ها شک کند و آنها را زیر سؤال ببرد، و گرنه در چارچوب تنگ برداشتهای ایدئولوژیک گرفتار خواهد شد که، بنا به ذات خود، تجربه هنری را قلب می‌کنند و آن را تا حد یک مقوله منزوی پایین می‌آورند و سپس به آن ارزشی اغراق‌آمیز و تحمیلی می‌دهند.

بدون شک نخستین اسطوره‌ای که باید کنار گذاشته شود این ادعاست که چیزی به‌نام جوهره هنر وجود دارد. به موجب این نظریه، بینهایت شکل بیان بشری را یا باید به حساب یک روند ذهنی مطلق گذاشت که به هیچ صورت‌خاصی متجلی‌نمی‌شود، یا باید آنهارا ناشی‌از «جوهره» ای دانست که جدا از هرگونه واقعیت زمینی و در قلمرو ایده‌های ناب قرار دارد.

این برداشت «افلاطونی» مختص آرمان‌گرایان یا هستی‌شناسان نیست، و شگفت آن که نشانه‌هایش را می‌توان حتی در تحلیل‌های انتقادی نیز یافت. در این تحلیلها، این برداشت به صورت پیش‌فرضی ناگفته درمی‌آید که در همه داوری‌ها و اظهارات انتقادی رخنه می‌کند. از نظرسنجی‌ها چنین برمی‌آید که گویا مردم کوچه و خیابان یعنی «آراء عمومی» هم همین عقیده را دارند۵. چه در گفتگوهای عادی و چه در نقد نافذ کسانی چون راسکین و ولفین، اغلب به این برداشت برمی‌خوریم که بیان هنری یک چیز «قائم به ذات» است، چیزی که پنداری باید تنها منشاء الهام اشکال بیشماری از فعالیت انسان باشد.»