کتاب دولت و دیوار

کتاب دولت و دیوار؛ افول حاکمیت نوشتهٔ وندی براون و ترجمهٔ سهند ستاری است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب دولت و دیوار

چرا درست سه دهه پس از برگزاری جشن‌های بین‌المللی به مناسبت فروریختن دیوار برلین، خیل عظیم دولت ‌ـ‌ ملت‌ها در کار گسترش دیوارهایی در مرزها یا نزدیک مرزهای خویش‌اند؟ آخر در زمانه‌ٔ ما که سرتاسر کره‌ٔ زمین به هم متصل شده و با توجه به اینکه عموم قدرت‌های مدرن متأخر در مقابل مسدودسازی فیزیکی تأثیرناپذیر شده‌اند، چه نیازی به دیوار کشیدن است؟ دیوارها چگونه به تقویت تصویری آرمانی اما ساختگی از استقلال و حاکمیت ملی مدد می‌رسانند و تا چه حد مایه‌ٔ استحکام تصویرهای خیالی و موهوم از ملیت می‌شوند؟ کارکرد نمادین و مادی و روانی دیوارهای جدید چیست؟

وندی براون نظریه‌پرداز سیاسی و استاد دانشگاه برکلی است و در زمینه‌‌ٔ نظریه‌ٔ سیاسی مابعد فوکویی، مطالعات انتقادی حقوق و نظریه‌ٔ فمینیستی کار می‌کند و موضعی مابین مارکس و فوکو دارد.

خواندن کتاب دولت و دیوار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های علوم سیاسی، فلسفهٔ سیاسی و جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دولت و دیوار

«دیوارها هر چقدر هم به لحاظ معماری جالب یا پیچیده به‌نظر برسند، سنتاً ابزارهایی کارآمد برای تقسیم‌کردن، جداکردن، محصورکردن، محافظت‌کردن، تقویت‌کردن یا حمایت‌کردن قلمداد شده‌اند. چه بنایی ساخته شود، چه جلو فرسایش زمین گرفته شود و چه منطقه‌ای محصور شود، معمولاً تصور بر این است که دیوارها هدفی مادی دارند. با وجود این، عموماً می‌گویند دیوارها از طریق طراحی، آرایش و ارتباط‌شان با محیط طبیعی یا مصنوعی حس و فضا را هم منتقل می‌کنند. ممکن است دیوارها امکانات سیاسی و اقتصادی به وجود آورند یا مانع به‌وجودآمدن چنین امکاناتی شوند، و ممکن است همچون پردهٔ سینمایی باشند که بسیاری از میل‌ها، نیازها یا اضطراب‌های ما بر آن به نمایش درمی‌آید. از این جهت، دیوارها می‌توانند عناصری مهم در ساختن چیزی باشند که ادوارد سعید به آن می‌گفت «جغرافیای تخیلی»، یعنی سازماندهی ذهنی فضایی که هویت‌ها را از طریق موانع مرزی تولید می‌کند: «گروهی از مردم که بر روی چند جریب زمین زندگی می‌کنند بین زمین خودشان و قلمرو دور آن مرز می‌کشند و آن قلمرو [بیرون] را "سرزمین بربرها" می‌نامند». این «جغرافیای تخیلی "سرزمین ما" و "سرزمین بربرها" تمایزی است که لازم نیست بربرها آن را قبول کنند. فقط کافی است که "ما" این مرزها را در ذهن خودمان ترسیم کنیم؛ آنگاه "آنها" هم به "آنها" بدل می‌شوند.»‌

پس دو نکتهٔ بدیهی: یکی اینکه دیوارها کاملاً کاربردی‌اند و دوم اینکه دیوارها سازمان‌دهندهٔ قدرتمند چشم‌اندازهای روانی انسان هستند، چشم‌اندازهایی که هویت‌های فرهنگی و سیاسی را به وجود می‌آورند. حاصل جمع این دو نکته می‌شود: دیوار فی‌نفسه واجد هیچ دلالت یا معنای ذاتی یا همیشگی نیست. چنانکه پل هرست، نظریه‌پرداز اجتماعی، تأکید دارد، بناها نه روایت می‌کنند نه خودشان روایت‌اند. نلسن گودمن، فیلسوف آمریکایی، نیز می‌افزاید بناها از سنخ «متون یا تصاویر» نیستند و چیزی را «توصیف، نقل، ترسیم یا تصویر نمی‌کنند. اگر هم معنایی داشته باشند این معنا را به روش‌هایی دیگر منتقل می‌کنند». دیوار ندبه ممکن است برای مؤمنان یهودی مقدس‌ترین مکان روی زمین باشد، دیوار چین با هزار سال تاریخِ جنوب آسیا سرشته شده، و توان دیوار «یادبود کهنه‌سربازان ویتنام» واشینگتن به لحاظ تجسم خاطره و تسویه‌حساب با آن مقطع تاریک سیاست خارجهٔ آمریکا نظیر ندارد، با همه حال دیوارها فی‌نفسه هیچ داستانی روایت نمی‌کنند. دیوارها از دل گفتارها پدید می‌آیند و شکل می‌گیرند، خودشان می‌توانند به بیانیه‌هایی گفتاری بدل شوند و برای سازمان‌دهی قدرت در و از طریق فضا بسیار اهمیت دارند. می‌توان گفت دیوارها زشت، تأسف‌آور، باابهت، مایهٔ آرامش، باشکوه، زیبا و حتی برحق یا ناحق هستند، ولی این قبیل داوری‌ها عین معنای ذاتی یا همیشگی دیوارها نیست یا بر روایت‌هایی که فرض می‌شود در خود دیوارهاست اتکا ندارد. معنای دیوار را نباید در مصداق آن یعنی در خود دیوار جست. دیوارها نه روایت می‌کنند و نه حتی حرف می‌زنند.»