کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی

معرفی کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی

کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی نوشتهٔ ساموئل فلای شاکر و ترجمهٔ مجید امینی است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی

در کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی، ساموئل فلای شاکر نشان می‌دهد ما چگونه از مفهوم ارسطویی عدالت توزیعی به ‌معنای نوین آن رسیدیم. از انگیزه‌های نویسنده برای روایت این داستانْ یکی جالب‌بودن آن است و یکی هم اینکه هیچ‌گاه در قالب کتابی کامل بررسی نشده است. اما این واقعیت که چنین اثری وجود ندارد خودْ دلیل دیگری است بر نیاز به وجود چنین کتابی. به‌احتمال فراوان، علت نبودِ کتابی از این دست آن است که مردم عموماً متوجه نیستند که معنای عدالت توزیعی تغییر کرده است، یا شاید اینکه در طول بخش مهمی از تاریخِ انسان عملاً هیچ‌کس، حتی به‌عنوان ایدئالی دست‌نیافتنی، بر این باور نبوده که همه باید نیازهای اساسی‌شان را تأمین‌شده ببینند.

عدالت توزیعی به مفهوم مدرنش خواهان آن است که دولت تضمین کند دارایی به‌گونه‌ای در کل جامعه توزیع ‌شود که همه از سطح مشخصی از امکانات مادی برخوردار شوند. بحث‌های جاری درباره‌ٔ عدالت توزیعی به‌طور معمول حول این موضوع متمرکز است که چه مقدار از امکانات باید تضمین شود و برای توزیع این امکانات به چه میزان از دخالت دولت نیاز است؛ دو موضوعی که به هم ارتباط دارند.

خواندن کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به علاقه‌مندان به خواندن کتاب‌هایی درباره‌ی عدالت و برابری، پژوهشگران حوزه‌های اقتصاد، فلسفه، جامعه‌شناسی و علوم سیاسی پیشنهاد می‌‌کنیم.

بخشی از کتاب تاریخ مختصر عدالت توزیعی

«عبارت «عدالت توزیعی» در اصل از ارسطو است (NE V.۲-۴) و او آن را در تقابل با «عدالت تأدیبی» مرتبط با مجازات (که بعدها «عدالت معاوضی» [یا جانشین‌پذیر] نامیده شد) به‌کار می‌گیرد. ارسطو در مفهوم عدالت به دو تمایز قائل است. تمایز نخستِ او میان معنایی است که این واژه با استفاده از آن همهٔ فضیلت‌ها را پوشش می‌دهد (و بعدها «عدالت عام» نامیده شد) ــ و افلاطون هم عدالت را در جمهوری (۴) به همین معنا به‌کار گرفته است ــ و «عدالت خاص» تری که به سازه‌بندی‌های سیاسی و احکام قضایی مربوط می‌شود. در تمایز دوم، او در بطن این معنای اخیر از واژهٔ عدالت [، یعنی «عدالت خاص»،] میان «عدالت توزیعی» و «عدالت تأدیبی [یا اصلاح‌گر]» تفاوت می‌گذارد. (۵) عدالت توزیعی خواهان تخصیص نیک‌نامی یا مناصب سیاسی یا پول در تناسب با شایستگی [افراد] است ــ «همهٔ انسان‌ها در این باور هم‌زبان‌اند که امر توزیع برای آن‌که عادلانه باشد باید متناسب با شایستگی انجام گیرد» (NE ۱۱۳۱ a ۲۵) ــ درحالی‌که عدالت تأدیبی خواستار آن است که خطاکاران به‌نسبت زیانی که به قربانیان خود وارد آورده‌اند، تقبل تاوان کنند. بحث ارسطو دربارهٔ این تمایزْ معطوف به شیوه‌های گوناگونی است که عدالت توزیعی و تأدیبی با اتکا به آن‌ها هنجاری از برابری را بازنمایی می‌کنند: درخصوص عدالت توزیعی، برابری قائم به این واقعیت است که هرکس به تناسب شایستگی‌هایش بهره می‌برد، به‌گونه‌ای که ناعادلانه خواهد بود اگر با ناهمپایگان در شایستگی به‌شکلی برابر و با همپایگان در شایستگی به‌شکلی نابرابر برخورد شود (‌i۱۱۳۱ a ۲۳). از سوی دیگر درخصوص عدالت تأدیبی، [اصلِ] برابری حکم می‌کند که قربانیانِ بزه، فارغ از [میزان] شایستگی‌شان، از غرامتی برابر برخوردار شوند: «تفاوتی نمی‌کند که آیا فردی نیک‌سرشتْ انسانی بدخواه را مغبون کرده یا انسانی بدطینتْ فردی نیک‌طبع را...؛ از نظر قانونْ تنها سرشتِ مشخص آسیب است که اهمیت دارد.» (i۱۱۳۲ a ۴-۱۱۳۲ a ۵). جزئیات این نکتهٔ صوری بیش از دو فصل [از اخلاق نیکوماخوس] را به خود اختصاص می‌دهد (دفاتر ۳ و ۴). ارسطو بسیار گذرا به این نکته اشاره می‌کند که مردم ممکن است درخصوص آنچه می‌تواند در [مبحث] عدالت توزیعی نوع مناسبِ شایستگی به‌شمار آید، همدل نباشند ــ گروه‌سالاران و هوادارانشان ثروت یا تبار را معیار درخورِ شهروندی می‌دانند، اشراف‌زادگان بر آن‌اند که تنها فرادستی است که فرد را سزاوار شهروندی می‌کند، و دمکرات‌ها صِرفِ آزاد بودن از بندگی را شرط شهروندی می‌دانند ــ با این‌همه، ارسطو در این بحث هیچ موضع خاصی نمی‌گیرد.»