کتاب فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی

کتاب فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی نوشتهٔ فردریک جیمسون، تری ایگلتون و سارا دنیوس و ترجمهٔ حسین صافی پیرلوجه است. نشر نیماژ این کتاب را روانهٔ بازار کرده است.

درباره کتاب فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی

کتاب فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی شامل ۳ مقاله است که به مفاهیمی همچون فرانقد می‌پردازد و مسئلهٔ تاریخ در ناخودآگاه سیاسی را بررسی می‌کند. این اثر فرانقدی بر کتاب «ناخودآگاه سیاسی» جیمسون است. تری ایگلتون در این کتاب با مقاله‌ای به‌ نام «سیاست‌شناسی سبک در نوشتار فردریک جیمسون» مفاهیم جیمسون را بررسی می‌کند و شرح می‌دهد. ناخودآگاه سیاسی مفهومی پیچیده و چندوجهی است که برخی آن را پاسخی به جبههٔ پساساختارگرایی می‌دانند. هرمنوتیکِ فردریک جیمسون که گرایش‌های مارکسیستی دارد، مبتنی بر الگویی ضداستعلایی است. کار جیمسون در جهت پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان مفاهیمی چون تاریخ، نزاع طبقاتی و انسان‌زدایی در عصر سرمایه‌داری را همچنان جدی گرفت؛ آن هم زمانی که استعلاگرایی کانتی، غایت‌اندیشیِ هگلی و نسَب‌شناسیِ مارکسیستی در جریان پساساختارگرایی واسازی شده‌اند. مقالهٔ سارا دنیوس در این کتاب «در جست‌وجوی تمامیت روایت و تاریخ در ناخودآگاه سیاسی» نام دارد که در آن استدلال‌های جیمسون را شرح می‌دهد.

خواندن کتاب فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان علوم سیاسی و علاقه‌مندان به ادبیات و فلسفه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی

«تعبیر آلتوسر از سرمایه‌ی مارکس، در آنِ واحد، هم نقادانه است و هم سازنده: آلتوسر شیوهٔ صورت‌بندیِ مناسبات میان روبنا و زیربنا را در نخستین نظریه‌پردازی‌های مارکسیستی به پرسش می‌گیرد، و آن هم به قصد زدایشِ مارکسیسم از گرایشات ایدئالیستی، غایتشناختی و تاریخ‌گرایانه‌اش. خلاصه اینکه نیت آلتوسر، به نقد کشیدن برداشت‌های هگلی از نظریهٔ مارکس بود. آلتوسر در بحث پیرامون مسئلهٔ وساطت و تمامیت، دو قسم علیت را معرفی و نقد می‌کند: یکی علیت مکانیکی، و دیگری علیت تبیینی، که تنها گونههای مطرح در فلسفهٔ به‌قول آلتوسر کلاسیک هستند. در قبال این دو، آلتوسر علیت سومی را پیشنهاد می‌کند: علیت ساختاری. علیت مکانیکی به توالی سادهٔ علت و معلول نظر دارد. این گونه از علیت در نظر آلتوسر فاقد اعتبار لازم برای ارائهٔ تحلیلی وثیق از شیوهٔ تعین‌بخشی به مفهوم تمامیت و تشریح روابط حاکم بر سطوح شبه‌مستقل این مفهوم است. آلتوسر برای علیت تبیینیِ «حاکم بر سراسر اندیشهٔ هگل» نیز اعتباری قائل نیست. کل، در این نگرهٔ کلیت‌گرا، واجد جوهری درونی است که هگل آن را روح مطلق می‌خواند و هر جزئی از کل را صرفاً بازنمود یا بیانی از این جوهر اصیل می‌داند. تاریخ در رویکردی هگلی و در یک نمای کلی، بسط دیالکتیکیِ وِزِن، یا گذر از زمان و مکان به سوی روح مطلق، این غایت قصوای تاریخ است، یا همان نیل جهان به خودآگاهی دربارهٔ روح مطلقِ حاکم بر مافی‌ها. نقد آلتوسر بر تمامیت هگلی از نظر مارتین جِی «تقلیل سهل‌انگارانهٔ کلیتِ کل به وحدت خشکوخالیِ آن با جوهر خویش است. تمام عناصر سازندهٔ کل را از این نظر باید جلوه‌ها یا «دقایقی» از گوهر نهادینه در کلیت آن‌ها پنداشت. به این تعبیر، علیت تبیینیِ هگل با تعریف غایت‌شناسانهٔ تاریخ درمی‌آمیزد و به زعم آلتوسر، یکسره بر تفکر مارکسیستی حمل می‌شود. آلتوسر به منظور اصلاح مارکسیسم از راه بازخوانیِ خود مارکس، الگوی تازه‌ای از علیت و برداشت کاملاً نامسبوقی از تمامیت جهان را جدا از نسخهٔ هگلی آن، به مارکس نسبت می‌دهد. برداشت آلتوسر از مارکس در این نسخه، متضمن الگویی از علیت ساختاری است که اولویت مارکسیستی زیربنا بر روبنا را انکار میکند. آلتوسر البته همچنان به کل‌گرایی در چارچوب مارکسیسم پایبند است، اما و صد البته، به کلیتی برساخته از سطوح شبه‌مستقل در ساختاری مرکززدوده. آلتوسر، از نظر نورمن گراس، تمامیتِ اجتماعی را «سلسله‌مراتبی از کردوکارها و ساختارها می‌بیند و در این میان برای ساختار اقتصادی، تقدم تسبیبی قائل می‌شود، در حالی که سطوح دیگر را هم دارای جایگاهی نسبتاً مستقل [از یکدیگر و از اقتصاد] با سببیتی منحصربه‌فرد و نیز تاریخی علاحده می‌داند». آلتوسر به این تمهید است که مفهوم علیت ساختاری را وضع، و علیت شاکلهٔ اجتماعی را به «تسلط ساختار» بر سازه‌ها، یا تعیّن‌پذیریِ ساختارها از یکدیگر تعبیر می‌کند. با این حال، حضور ساختار را تنها به شکلی درون‌ماندگار و تنها با توجه به تأثیرات آن می‌توان دریافت: «تمام موجودیت ساختار برآمده از تأثیرات آن است. کوتاه سخن اینکه... ساختار را تنها در مقام ترکیبِ خاصی از سازه‌های منحصر به خودِ ساختار می‌توان بازشناخت، و نه در جایی بیرون از تأثیرات آن.» به این تعبیر، علیت ساختاری برابر است با حاصل جمعِ تأثیراتِ درون‌ماندگارِ سازه‌های تشکیل‌دهندهٔ ساختار. پس ساختار به مثابهٔ علیت، فاقد هرگونه موجودیت فی‌نفسه‌ای است، مگر در تأثیرات خود.»