کتاب اسطوره در جهان امروز

کتاب اسطوره در جهان امروز نوشتهٔ جلال ستاری در نشر مرکز چاپ شده است.

درباره کتاب اسطوره در جهان امروز

اسطوره در معنای مثبت خود مصدری معنابخش و نظام‌آفرین است که به‌صورت روایت کارهای شگرف و فرهنگ‌ساز و بنیان‌گذار تمدن قوم سینه‌به‌سینه نقل می‌شود، و در معنای منفی حاکی از تبدیل برخی پندارها و تصورهای واهی و دروغ به «اسطوره» است. این کتاب بیشتر به آنچه که از مقوله‌ٔ دوم در غرب و ایران یافت می‌شود می‌پردازد و پس از بررسی برخی از اسطوره‌هایی که در جهان امروز غرب بر بسیاری از اذهان سیطره دارند، دو نمونه از اسطوره‌سازی در فرهنگ امروز ایران را معرفی و تحلیل می‌کند: یکی توهم زوال محتوم فرهنگ غرب که متفکران غرب هم درباره‌ٔ آن سخنانی گفته‌اند و دیگری اسطوره‌ٔ وجود عصری زرین در گذشته‌ها که چون بهشتی گم‌شده برخی از ساده‌اندیشان را فریب می‌دهد.

کتاب اسطوره در جهان امروز را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به اسطوره پیشنهاد می‌شود.

درباره جلال ستاری

جلال ستاری در سال ۱۳۱۰ در رشت متولد شد. او محقق، اسطوره‌شناس و اندیشمند ایرانی است. ستاری برای تحصیل به سوئیس رفت و تا مقطع دکترا تحصیل کرد. یکی از استادانش، ژان پیاژه، روان‌شناس مشهور بود. توجه ستاری به چیزی فراتر از روان‌شناسی فردی جلب شد و تمرکزش را بر روان‌شناسی جمعی و شناخت تأثیر مثبت یا منفی کهن‌الگوها و اسطوره‌ها و افسانه‌ها در ناخودآگاه جمعی معطوف کرد. جلال ستاری کتاب‌ها و آثار بسیاری در زمینه افسانه‌شناسی، ادبیات نمایشی و نقد فرهنگی تألیف کرده است که بسیاری از آن‌ها به کتاب‌های مرجع در همین زمینه بدل شده‌اند. به‌پاس فعالیت‌هایش، نشان هنر و ادب درجه شوالیه را از دولت فرانسه دریافت کرده‌ است و جایزه‌ای به نام او وجود دارد که به پژوهشگران برتر زمینه نمایش ایرانی اهدا می‌شود.

بخشی از کتاب اسطوره در جهان امروز

«ما از میان این تعاریف، تعریفِ میرچاالیاده را برمی‌گزینیم. به اعتقاد وی اسطوره زنده در جوامع سنتی، داستانی قدسی و مینوی است که کارهای نمایان خدایان و موجودات فوق طبیعی، یا نیاکان فرهنگ آفرین را که در ازل، در زمان بی‌آغاز، زمان بی‌زمان، روی داده، حکایت می‌کند و بنابراین روایت پیدایش جهان و جانوران و گیاهان و نوع بشر و نهادها و آداب و رسوم و علل خلق آنها و کلاً شرح آفرینش کون و کائنات است. به بیانی دیگر اسطوره، روشنگر معنای زندگی است و به همین جهت داستانی راست است، در مقابل قصّه و حکایت که داستانهای دروغ اند و به این اعتبار، الگو و نمونه نوعی واسوه و عینِ ثابت هر رفتار و کردار معنیدار آدمی است که باید همواره تجدید و تکرار شود تا اعمال انسانی معنی بیابند. بنابراین اسطوره با تاریخ آفاقی بیگانه است و درست‌تر بگوئیم ضدّ تاریخ است، چه زمان آن، زمان سرمدی یا زمان بی‌زمان است و همین کار ویژه اسطوره است که بازگشت جاودانه ، نام گرفته است، زیرا زمانِ اسطوره، بر خلاف زمان تاریخی، خطّی یا دیرند نیست، بلکه برگشت‌پذیر است و این رجعت پذیری خود، خصلتِ ذاتی اسطوره به شمار می‌رود، چون اسطوره نمودار الگو و سرمشق یا عین ثابت است و بنابراین باید بی‌وقفه تکرار شود و همین تکرار موجب جمود و سکون جامعه و هنر سنتی است. بنابراین علم و تاریخ یا تاریخمندی و تاریخ باوری، به زیان اسطوره، گسترش می‌یابد و به‌مرور اسطوره را، در جوامع امروزی در سایه می‌اندازد و از متن به حاشیه می‌راند و بی‌اعتبار می‌کند تا آنجا که اسطوره خرافه می‌نماید. بنابر آنچه گذشت و خاصه با توجه به معنای اسطوره که داستانی راست پنداشته شده، طبیعی است که اساطیرالاولین در قرآن، به زعم مفسّران، افسانه‌های قدما و خرافات پیشینیان معنی دهد: و منهم من یستمع الیک و جعلنا علی قلوبهم اکنّۀً ان یفقهوه و فی اذانهم و قراً و ان یروا کلً آیۀٍ لا یؤمنوابها حتی اذاجاؤک یجاد لونک یقول الذین کفروا ان هذا الااساطیر الاولین. بعضی از آنها به سخن تو گوش می‌دهند، ولی ما بر دلهایشان پرده‌ها افکنده‌ایم تا آن را در نیابند و گوشهایشان را سنگین کرده‌ایم. و هر معجزه‌ای را که بنگرند بدان ایمان نمی‌آورند. چون نزد تو آیند با تو به مجادله پردازند. کافران می‌گویند که اینها چیزی جز اساطیر پیشینیان نیست. آن اساطیر اولین که گفت عاق - حرف قرآن را بُد آثار نفاق.»