کتاب پژوهشی در حکایات سندباد بحری

کتاب پژوهشی در حکایات سندباد بحری نوشتهٔ جلال ستاری است. نشر مرکز این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این پژوهش به حکایت‌های مشهور «سندباد بحری» پرداخته است.

درباره کتاب پژوهشی در حکایات سندباد بحری

کتاب پژوهشی در حکایات سندباد بحری به حکایت‌های ۷ سفر «سندباد بحری» پرداخته است؛ حکایاتی که در کتاب مشهور و کهن «هزارویک‌شب» آمده و به‌لحاظ سبک و ضرباهنگ و ساختارْ «رمان» کاملی از گونهٔ داستان‌های ماجراجویانه است. از قرار معلوم این حکایت‌ها، در اصل، جزو «هزارویک‌شب» نبوده و اثر مستقلی محسوب می‌شده که در حدود قرن چهارم هجری پرداخته یا تدوین شده است.

روایات سندباد در واقع حکایت‌های دریانوردیِ ایرانیان و اعراب در خلیج‌فارس، بحر عمان و اقیانوس هند (تا خلیج بنگال) و مبتنی بر مشاهدات و داستان‌سرایی‌های دریانوردان، نقشه‌ها و اطلاعات جغرافیایی زمانه است. هدف کتاب حاضر، پی‌بردن به حقیقت حال «سندباد بحری» است و اینکه آیا او دریانورد بی‌باک و پردلی است همچون «مارکوپولو» و «واسکوداگاما» یا مظهر رمزیِ یکی از قوای نفسانی یا فرزانه‌ای رازآموخته و رازآموز یا بازرگانی مصلحت‌اندیش و واقع‌بین؟ حکایات سندباد تاکنون بیشتر از لحاظ جغرافیایی موردتوجه پژوهشگران بوده است. جلال ستاری این‌بار به‌شکلی دیگر به این حکایات پرداخته است.

خواندن کتاب پژوهشی در حکایات سندباد بحری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران حکایت‌های کهن و ادبیات کلاسیک پیشنهاد می‌کنیم.

درباره جلال ستاری

جلال ستاری در سال ۱۳۱۰ در رشت به دنیا آمد. او پژوهشگر، اسطوره‌شناس و اندیشمندی ایرانی است. ستاری برای تحصیل به سوئیس رفت و تا مقطع دکتری تحصیل کرد. یکی از استادان او، ژان پیاژه، روان‌شناس مشهور بود. توجه ستاری به چیزی فراتر از روان‌شناسی فردی جلب شد و تمرکزش را بر روان‌شناسی جمعی و شناخت تأثیر مثبت یا منفی کهن‌الگوها و اسطوره‌ها و افسانه‌ها در ناخودآگاه جمعی معطوف کرد. جلال ستاری کتاب‌ها و آثار بسیاری در زمینهٔ افسانه‌شناسی، ادبیات نمایشی و نقد فرهنگی تألیف کرده است که بسیاری از آن‌ها به کتاب‌های مرجع در همین زمینه بدل شده‌اند. به‌پاس فعالیت‌هایش، نشان هنر و ادب درجهٔ شوالیه را از دولت فرانسه دریافت کرده‌ است و جایزه‌ای به نام او وجود دارد که به پژوهشگران برتر زمینهٔ نمایش ایرانی اهدا می‌شود.

بخش‌هایی از کتاب پژوهشی در حکایات سندباد بحری

«داستانهای سندباد بحری وصفِ حال تاجر است که یکی از قطب‌های جامعه زمانه سندباد (عصر هارون‌الرشید) محسوب می‌شود و کارش از آغاز ظهور اسلام به یمن نکوداشت پیامبر اسلام تاجر را، حرفه‌ای علی‌الخصوص شریف و ارجمند دانسته شده است. حدیثی می‌گوید: الکاسب حبیب‌اللّه. حکایات سندباد نیز، در تحلیل شأن و منزلت تاجر درویش‌نواز است که در حکومت اشرافی (آریستوکراسی)، همپای اهلِ قلم و زورمندان شمشیرزن یعنی صاحبان قدرت، مقامی شامخ دارد.

بنابراین آنگونه که آندره میکل به درستی خاطرنشان ساخته است، دریا برای سندباد و همقطارانش وسیله تجارت است، نه بهشت خیالبافان. همه حکایات سندباد درباره خطرها و سوانح سفر دریایی‌اش، همواره ثابت می‌کند که دریا به وی امکان داده تا مال و ثروت بسیار بیندوزد، ولی این دریایی که سندباد همه جاه و جلالش را بدان مدیون است، مکان مخوفی است که وی از آن می‌ترسد و نفرت دارد و بنابراین به عنوان تاجر از دریا سخن می‌گوید نه در مقام دریانورد پُردلی که به شوق پنجه افکندن با خطرات ناشناخته، دل به دریا می‌زند. بیگمان از پدیده‌ها یا سرزمین‌های شگفت و جانوران عجیب‌الخلقه یاد می‌کند، امّا از فلان فوت و فن سفر و فلان محصول و فلان رسم واقعی که در طول سفر دیده است، به زبانی بسیار عینی و واقع‌گرا سخن می‌گوید و این شرح‌ها برای کسانی که می‌خواهند چون سندباد ماجراجویی کنند، سخت سودمند است و حقیقتِ این معنی درباب بسیاری جزئیات که نقل می‌کند، وقتی به درستی آشکار می‌شود که به یاد آوریم حکایات سندباد در واقع داده‌های اثری از نویسنده‌ای ناشناس را که اخبارالصین والهند(۱۱۱) نام دارد، تکرار می‌کند و سوواژه (Sauvaget) مترجم آن کتاب از زبان عربی به زبان فرانسه به درستی نشان داده است که اخبار چین و هند، راهنمای سفر یا راهنامه‌ای بوده است که بازرگانان همواره به آن رجوع می‌کرده‌اند. حکایات سندباد به سبک و سیاق دلپذیر قصه‌گویی، همان مضامین و اخبار را برای همان مخاطبان یعنی تاجران، نقل و روایت می‌کند و ذکر جزئیات شگرف و شگفت نیز ناقض این اصل که حکایاتش، بیشتر نقد حال بازرگان است تا کارنامه دریانوردی شیفته دریا، نیست.»