کتاب یادداشت هایی در باب سینماتوگرافی

کتاب یادداشت هایی در باب سینماتوگرافی؛ همراه با مقاله‌ای از سوزان سانتاگ نوشتهٔ روبر برسون و ترجمهٔ علی‌اکبر علیزاد است و نشر بیدگل آن را منتشر کرده است. این کتاب که درباب نظریهٔ فیلم است، دربارهٔ چیستی یا ماهیت سینما بحث می‌کند، بدون آن‌که در این بحث لزوماً از قواعد گفتمان فلسفی پیروی شود.

درباره کتاب یادداشت هایی در باب سینماتوگرافی

کتاب کلاسیک برسون درباره سینماتوگرافی، که حاصل تأملات و دریافت‌های شخصی او از سرشت حقیقی سینماست، بدون آن‌که ظاهری نظری داشته باشد یا به کتاب‌های دیگری که در این زمینه نوشته شده‌اند شبیه باشد، آشکارا شالوده‌ای نظری و در عین حال هنجارین دارد. درک توصیه‌های عملی برسون و در سطحی دیگر، حتی درک زیبایی‌شناسی خاص فیلم‌های او، بدون درک رویکرد نظری ویژه‌ای که او به سینما و چیستی آن دارد میسر نیست. از این جهت، برسون نمونه‌ای منحصربه‌فرد از درآمیختگی نظریه و عمل در عرصه آفرینشگری سینمایی (یا سینماتوگرافیک) و نمونه‌ای بی‌بدیل در مقوله تألیف سینمایی‌ است.

بر سر سینما چه آمده است؟ برسون در یادداشت‌هایی در باب سینماتوگرافی، با لحنی مؤکد که کمتر رنگ و بویی از امیدواری دارد راه آینده را نشان داده است: «آینده سینماتوگرافی به نسل جدیدی از جوانان تنهایی تعلق دارد که آخرین سکه جیبشان را صرف فیلم‌برداری از فیلم‌ها می‌کنند و به خود اجازه نمی‌دهند در روزمرگی مادی این حرفه گرفتار شوند.»

یادداشت‌هایی در باب سینماتوگرافی کتابی است در طی طریق؛ طی طریق در راهی دشوار و اصیل؛ راهی که امروز، در قیاس با زمانی که برسون این یادداشت‌ها را می‌نوشت، چندین برابر سخت‌تر شده است. برسون، شبیه به آن‌چه که در فیلم‌هایش شاهد هستیم، مؤکد، موجز و سرد می‌نویسد؛ روشی که بیشترین تأثیر را بر خواننده به جا می‌گذارد، و در عین حال، به قوی‌ترین شکل ممکن، بازنمود میل او به صحت محض، کمال و نیز مبارزهٔ مستمر با مصالحه، ابتذال و قدرت پول است.

روبر برسون به‌تعبیری در سال ۱۹۰۱ به دنیا آمد و در ۱۸ دسامبر ۱۹۹۹ از دنیا رفت. رخداد مرگ او در هیاهوی به‌سررسیدن هزاره جدید، چیزی در حد دو خط را در روزنامه‌ها به خود اختصاص داد. مرگ او در سکوتِ کامل و فارغ از هیاهو اتفاق افتاد. برسون در وصیت خود تأکید کرده بود، مراسم مرگش تنها در حضور اعضای خانواده‌اش صورت گیرد: در سکوت، به دور از جار و جنجال، همچون فیلم‌هایش. برسون، سال‌های سال، تنها در مسیر سخت و باریک خویش پیش می‌رود، و هر یک از آثار او راهی است به سوی کمال و حقیقت؛ به همین دلیل است که این یادداشت‌ها تا این حد ارزشمندند: آن‌ها بازتاب سال‌ها کشف و شهود، امید، یأس، نارضایتی، آموزش و تأیید و تکذیب‌اند.

خواندن کتاب یادداشت هایی در باب سینماتوگرافی را به چه کسانی پیشنهاد می‌‌کنیم

این کتاب را به دوستداران سینما و پژوهشگران تاریخ و نقد سینما پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب یادداشت هایی در باب سینماتوگرافی

آن چیزی که چشم هیچ انسانی قادر به دیدنش نیست، هیچ خودکار، قلم، یا مدادی نمی‌تواند ثبت کند، دوربین تو بدون این‌که بداند چیست، آن را به ثبت و ضبط می‌کند، و با بی‌اعتنایی موشکافانه یک دستگاه در چنگ می‌گیرد.

سکون و عدم تحرک فیلم x که دوربینش می‌دود، پرواز می‌کند.

یک آه، سکوت، واژه، عبارت، سروصدا، دست، کلیت مدل تو، چهره‌اش، هنگام خواب، در حال حرکت، از نیمرخ، تمام‌رخ، چشم‌اندازی وسیع، فضایی محدود... همه‌چیز دقیقآ در جای خودش: تنها منابع و امکانات تو.

سیلان واژه‌ها به یک فیلم آسیبی نمی‌رساند. مسأله کیفیت است، نه کمیت.

خنده‌دار نیست اگر به مدل‌هایت بگویی: «من تو را همان‌طور خلق می‌کنم که هستی.»

آن رشته نامحسوسی که متفاوت‌ترین و جداافتاده‌ترین تصاویر تو را به یکدیگر پیوند می‌دهد، دید توست.

به دنبال شعر نرو. شعر بدون کمک از طریق پیوندها (حذف‌ها) نفوذ می‌کند.

x، یک بازیگر، بی‌ثبات شبیه رنگی بی‌ثبات که از برهم‌نهادن دو رنگ‌مایه ساخته شده.

روی صحنه‌ها، بازیگری به حضور واقعی اضافه می‌کند، آن را تشدید می‌کند. در فیلم، بازیگری حتی صورت ظاهر حضور واقعی را دفع می‌کند، توهمی را که توسط عکاسی خلق شده است می‌کشد.

(۱۹۵۴؟) ضیافت ناهار گران پری (جایزه بزرگ). مرد یک‌چشم در سرزمین آدم‌های عمدا کور.