کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر

کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر نوشتۀ لزلی استیونسن است. این کتاب را انتشارت نو منتشر کرده است.

درباره کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر

این روزها معمول است که فلسفه را رشته‌ای دانشگاهی، به معنایی محدود و مشخص، و شامل این موارد تعریف می‌کنند: منطق، فلسفه زبان، متافیزیک، معرفت‌شناسی (نظریه شناخت)، فلسفه ذهن، اخلاق، فلسفه سیاسی، زیبایی‌شناسی، فلسفه دین، و غیره. این کتاب کتابی مقدماتی در فلسفه به معنای یادشده نیست. در بسیاری از این زمینه‌ها به برخی موضوعات خواهیم پرداخت، اما تمرکزمان در درجه نخست روی دوازده نظام فکری منتخب است که به برخی پرسش‌های وجودی مربوط به حیات که انگیزه اولیه بسیاری افراد برای فلسفه خواندن است، پاسخ‌هایی ارائه می‌کنند.

بدیهی است که بسیاری چیزها بستگی دارد به این که چه نظریه‌ای را درباره طبیعت بشر بپذیریم: در سطح فردی، معنا و مقصود زندگی‌مان، این که چه باید بکنیم و در چه راهی بکوشیم، این که امید داشته باشیم به چه چیزی دست یابیم و به کجا برسیم، و در سطح اجتماعی، چشم‌اندازی که امیدواریم جامعه بشری به آن دست یابد، و اینکه چه نوع تحولات اجتماعی دلخواه ماست، همه‌وهمه بستگی دارد به انتخاب همین نظریه. پاسخ ما به این پرسش‌های عظیم وابسته به این است که آیا تصور می‌کنیم چیزی به نام طبیعت «فطری» یا «راستین» انسان و معیارهای عینی ارزش برای زندگی بشر وجود دارد یا خیر. اگر چنین است آن طبیعت و این معیارها کدام‌اند؟ آیا ما مطلقاً محصول فرایند تکاملیم و طوری برنامه‌ریزی‌شده‌ایم که به دنبال تأمین منافع شخصی، تکثیر ژن‌هایمان، و برآوردن نیازهای زیست‌شناختی‌مان باشیم؟ یا چیزی به نام طبیعت «ذاتی» انسان وجود ندارد، بلکه تنها توانایی تأثیرپذیری از اجتماع و نیروهای اقتصادی و سیاسی و فرهنگی آن واقعیت دارد؟ یا شاید هم حیات و تاریخ انسان هدف و مقصودی استعلایی و عینی (یا شاید الهی؟) دارد؟

خواندن کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر را به چه کسی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای کسی نوشته شده است که به دنبال «فلسفه زندگی» است؛ یعنی درکی از طبیعت بشر که راهنمایی‌مان کند چگونه باید زندگی کنیم. چنین تجویزی اغلب مبتنی است بر نوعی «تشخیص» درباره اینکه ایراد از کجاست، و آن هم به نوبه خود مبتنی است بر برخی «آرمان‌ها» درباره این که زندگی چگونه باید باشد یا انسان‌ها چه‌طور باید باشند.

درباره لزلی استیونسن

لزلی استیونسن متولد سال ۱۹۴۳ در آمریکا می‌باشد. وی نویسنده کتاب‌هایی همچون الهام از کانت است.

بخش‌هایی از کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر

دسته کاملاً متفاوتی از گزاره‌ها هستند که مثل داوری‌های ارزشی شواهد حاکی از امر واقع در رد یا قبول آنها نیز هیچ تأثیری ندارد؛ منظور گزاره‌هایی است که فقط به‌واسطه معنای واژه‌هایشان صادق یا کاذب هستند. این‌گونه گزاره‌ها را تحلیلی و همه گزاره‌های دیگر را ترکیبی (تألیفی) می‌نامند. مثلاً اینها چند نمونه صدق تحلیلی است: «میش گوسفند ماده است»، «هفت برابر است با شش به‌علاوه یک»، و «اگر همه فانی باشند، پس هیچ‌کس جاوید نیست.» شاید به نظر آید که اینها صدق‌هایی بدیهی و پیش‌پاافتاده‌اند، اما همه گزاره‌های تحلیلی این‌طور به‌وضوح صادق نیستند، چون ممکن است کمابیش پیچیدگی‌هایی در خود داشته باشند؛ مانند تساوی‌های حسابی که اعداد بزرگ در آنهاست، یا جملات شرطی که مقدمات بسیار دارند. گاهی هم چندان روشن نیست که گزاره تحلیلی است یا خیر؛ زیرا ممکن است هیچ تعریف پذیرفته شده‌ای از معنای واژه‌های اساسی آن وجود نداشته باشد و در حقیقت بسیار می‌بینیم که افراد بی‌آنکه بدانند، واژه واحدی را به معانی متفاوت به کار می‌برند. تعریف‌های فرهنگ لغت در پی یافتن کاربردهای موجود عبارات زبانی است، اما ممکن است شکل کاربرد زبان هر پرسش تازه‌ای را که پیش می‌آید، تمام‌وکمال، پاسخ نگوید.

برای مثال، کمتر مفهومی را می‌توان یافت که در اندیشه اخلاقی ما بیش از مفهوم «شخص» اهمیت داشته باشد؛ مفهومی که در اصل «احترام به اشخاص» از آن استفاده می‌شود (فصل ۸ درباره کانت را ببینید). اما آیا جنین هم شخص است؟ اگر این‌طور است، آیا از همان لحظه انعقاد نطفه شخص به شمار می‌آید؟ درباره انسانی که بر اثر آسیب مغزی شدید یا جنون حاد هرگونه خودآگاهی و توانایی ارتباط را برای همیشه ازدست‌داده است، چه می‌توان گفت؟ یا درباره بیگانه‌ای هوشمند و خوش‌رفتار از سیاره‌ای دیگر که به‌خوبی می‌تواند با ما ارتباط برقرار کند؟ پلس آیا می‌شود بعضی انسان‌ها شخص به شمار نیایند و برخی اشخاص انسان نباشند؟ به نظر می‌آید معنای واژه «شخص»، دست‌کم در کلام برخی افراد، واجد مؤلفه‌ای ارزشی است که سبب می‌شود این یک صدق تحلیلی باشد که با هر شخص باید با احترام ویژه‌ای رفتار کرد.معرفی کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر

کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر نوشتۀ لزلی استیونسن است. این کتاب را انتشارت نو منتشر کرده است.

درباره کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر

این روزها معمول است که فلسفه را رشته‌ای دانشگاهی، به معنایی محدود و مشخص، و شامل این موارد تعریف می‌کنند: منطق، فلسفه زبان، متافیزیک، معرفت‌شناسی (نظریه شناخت)، فلسفه ذهن، اخلاق، فلسفه سیاسی، زیبایی‌شناسی، فلسفه دین، و غیره. این کتاب کتابی مقدماتی در فلسفه به معنای یادشده نیست. در بسیاری از این زمینه‌ها به برخی موضوعات خواهیم پرداخت، اما تمرکزمان در درجه نخست روی دوازده نظام فکری منتخب است که به برخی پرسش‌های وجودی مربوط به حیات که انگیزه اولیه بسیاری افراد برای فلسفه خواندن است، پاسخ‌هایی ارائه می‌کنند.

بدیهی است که بسیاری چیزها بستگی دارد به این که چه نظریه‌ای را درباره طبیعت بشر بپذیریم: در سطح فردی، معنا و مقصود زندگی‌مان، این که چه باید بکنیم و در چه راهی بکوشیم، این که امید داشته باشیم به چه چیزی دست یابیم و به کجا برسیم، و در سطح اجتماعی، چشم‌اندازی که امیدواریم جامعه بشری به آن دست یابد، و اینکه چه نوع تحولات اجتماعی دلخواه ماست، همه‌وهمه بستگی دارد به انتخاب همین نظریه. پاسخ ما به این پرسش‌های عظیم وابسته به این است که آیا تصور می‌کنیم چیزی به نام طبیعت «فطری» یا «راستین» انسان و معیارهای عینی ارزش برای زندگی بشر وجود دارد یا خیر. اگر چنین است آن طبیعت و این معیارها کدام‌اند؟ آیا ما مطلقاً محصول فرایند تکاملیم و طوری برنامه‌ریزی‌شده‌ایم که به دنبال تأمین منافع شخصی، تکثیر ژن‌هایمان، و برآوردن نیازهای زیست‌شناختی‌مان باشیم؟ یا چیزی به نام طبیعت «ذاتی» انسان وجود ندارد، بلکه تنها توانایی تأثیرپذیری از اجتماع و نیروهای اقتصادی و سیاسی و فرهنگی آن واقعیت دارد؟ یا شاید هم حیات و تاریخ انسان هدف و مقصودی استعلایی و عینی (یا شاید الهی؟) دارد؟

خواندن کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر را به چه کسی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای کسی نوشته شده است که به دنبال «فلسفه زندگی» است؛ یعنی درکی از طبیعت بشر که راهنمایی‌مان کند چگونه باید زندگی کنیم. چنین تجویزی اغلب مبتنی است بر نوعی «تشخیص» درباره اینکه ایراد از کجاست، و آن هم به نوبه خود مبتنی است بر برخی «آرمان‌ها» درباره این که زندگی چگونه باید باشد یا انسان‌ها چه‌طور باید باشند.

درباره لزلی استیونسن

لزلی استیونسن متولد سال ۱۹۴۳ در آمریکا می‌باشد. وی نویسنده کتاب‌هایی همچون الهام از کانت است.

بخش‌هایی از کتاب دوازده نظریه درباره طبیعت بشر

دسته کاملاً متفاوتی از گزاره‌ها هستند که مثل داوری‌های ارزشی شواهد حاکی از امر واقع در رد یا قبول آنها نیز هیچ تأثیری ندارد؛ منظور گزاره‌هایی است که فقط به‌واسطه معنای واژه‌هایشان صادق یا کاذب هستند. این‌گونه گزاره‌ها را تحلیلی و همه گزاره‌های دیگر را ترکیبی (تألیفی) می‌نامند. مثلاً اینها چند نمونه صدق تحلیلی است: «میش گوسفند ماده است»، «هفت برابر است با شش به‌علاوه یک»، و «اگر همه فانی باشند، پس هیچ‌کس جاوید نیست.» شاید به نظر آید که اینها صدق‌هایی بدیهی و پیش‌پاافتاده‌اند، اما همه گزاره‌های تحلیلی این‌طور به‌وضوح صادق نیستند، چون ممکن است کمابیش پیچیدگی‌هایی در خود داشته باشند؛ مانند تساوی‌های حسابی که اعداد بزرگ در آنهاست، یا جملات شرطی که مقدمات بسیار دارند. گاهی هم چندان روشن نیست که گزاره تحلیلی است یا خیر؛ زیرا ممکن است هیچ تعریف پذیرفته شده‌ای از معنای واژه‌های اساسی آن وجود نداشته باشد و در حقیقت بسیار می‌بینیم که افراد بی‌آنکه بدانند، واژه واحدی را به معانی متفاوت به کار می‌برند. تعریف‌های فرهنگ لغت در پی یافتن کاربردهای موجود عبارات زبانی است، اما ممکن است شکل کاربرد زبان هر پرسش تازه‌ای را که پیش می‌آید، تمام‌وکمال، پاسخ نگوید.

برای مثال، کمتر مفهومی را می‌توان یافت که در اندیشه اخلاقی ما بیش از مفهوم «شخص» اهمیت داشته باشد؛ مفهومی که در اصل «احترام به اشخاص» از آن استفاده می‌شود (فصل ۸ درباره کانت را ببینید). اما آیا جنین هم شخص است؟ اگر این‌طور است، آیا از همان لحظه انعقاد نطفه شخص به شمار می‌آید؟ درباره انسانی که بر اثر آسیب مغزی شدید یا جنون حاد هرگونه خودآگاهی و توانایی ارتباط را برای همیشه ازدست‌داده است، چه می‌توان گفت؟ یا درباره بیگانه‌ای هوشمند و خوش‌رفتار از سیاره‌ای دیگر که به‌خوبی می‌تواند با ما ارتباط برقرار کند؟ پلس آیا می‌شود بعضی انسان‌ها شخص به شمار نیایند و برخی اشخاص انسان نباشند؟ به نظر می‌آید معنای واژه «شخص»، دست‌کم در کلام برخی افراد، واجد مؤلفه‌ای ارزشی است که سبب می‌شود این یک صدق تحلیلی باشد که با هر شخص باید با احترام ویژه‌ای رفتار کرد.