کتاب شکسپیر معاصر ما

کتاب شکسپیر معاصر ما نوشتۀ یان کات و ترجمۀ رضا سرور است. این کتاب را نشر بیدگل منتشر کرده است.

درباره کتاب شکسپیر معاصر من

چرا به نظریه و عمل تئاتر نیاز داریم؟ جدایی نظریه و عمل در تئاتر ایرانی چه پیامدهایی را به همراه داشته است؟ بعد از چندین دهه از سپری شدن عمر تئاتر ایرانی، نیاز به ترجمه آثار کلاسیک نظریه‌پردازان و پیشروان تئاتر بیش‌ازپیش از سوی دست‌اندرکاران تئاتر حس می‌شود. مجموعه تئاتر، نظریه و اجرا، با این نیت طراحی شده است تا به معرفی سنت‌های زنده و پویای تئاتر در عصر ما بپردازد؛ سنت‌هایی که لزوم خوانش مجددشان ازهرجهت حس می‌شود. معرفی جریان‌های عمده تئاتر و اجرای معاصر، بازخوانی آنها، و تأکیدنهادن بر رابطه میان عمل و نظریه تئاتر از اهداف اصلی این مجموعه است.

آثار بزرگ هنری نه‌تنها از استقلال وجودی برخوردارند، بلکه از شخصیت و نیت افرینندگانشان، و نیز از شرایط دوران آفرینش خود مستقل هستند. این حیات مستقل نشانگر عظمت این آثار است. تراژدی‌های اشیل، نقاشی‌های ال گرکو و اشعار جان دان رای مردم قرن بیستم معنایی دارند که برای مردم معاصر با خلق آن آثار دور از ذهن تلقی می‌شدند. در پرتو روانکاوی، تجربیات اکسپرسیونیست‌ها، اشعار ریلکه یا ازرا پاوند، اکنون نمایشنامه اورستیا، تابلوی تدفین كنت ارگات و شعر سالگردها معانی جدید و عمیق‌تری به خود گرفته‌اند. تاریخ‌نگاری، و بالاتر از همه، نقد ادبی را می‌توان و باید - به‌مثابه تلاشی برای شناختی وجود پیشین تجربه بشری تلقی نمود؛ تجربه‌ای از آن دست که می‌تواند بر معنای زمانه ما پرتو افکند.

خواندن کتاب شکسپیر معاصر من را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

علاقه‌مندان به تئاتر و اجرا و پژوهش‌های ادبی می‌توانند از خواندن این کتاب لذت ببرند.

درباره یان کات

یان کات در سال ۱۹۱۴ متولد شد. او نویسنده، مترجم، منتقد ادبی، و روزنامه‌نگار اهل لهستان بود. او نزدیک به یک دهه بعد از قدرت گرفتن اتحاد جماهیر شوروی، طرفدار اصلی استالینیسم لهستان بود، کات در سال ۱۹۵۷ از عضویت در حزب کمونیست به خاطر اکتبر ۱۹۵۶ لهستان کنار گذاشته شد. او در سال ۱۹۶۵ به آمریکا رفت. او به خاطر تاثیرگذاری‌هایی که در تولیدات غربی مربوط به شکسپیر در نیمه دوره قرن بیستم داشته‌است شناخته شده‌است. او در سال ۲۰۱۱ از دنیا رفت.

بخش‌هایی از کتاب شکسپیر معاصر من

از نظر تماشاگران و منتقدان تئاتر در دنیای انگلیسی‌زبان که برخلاف بیشتر مردم جهان از بروز شدید خشونت‌ها و اشغالگری بیگانگان، حتی در قرن بیستم، در امان بوده‌اند، جهان شکسپیر با نمایشنامه‌های تاریخی، تمایل دارد که خود را چونان جهان داستان‌های پری‌وار و یا افسانه‌های دورودراز نمایان سازد. برای روشنفکر حساس و فرهیخته‌ای چون یان کات که در لهستان ویران شده از جنگ، تجربیات زنده‌ای را از سر گذرانده خشونت و شهوت و خونپالایی جهان شکسپیر، فضایی آشناست. مجاورت هرروزه با جنگ داخلی، خشونت، تعصب ایدئولوژیک، توطئه و پیامدهای سرکوبگرانه و خونین آن، نمایانگر نحوه زندگی در دوران شکسپیر است، چنان‌که گویی عصر الیزابت حال و هوای اروپای شرقی در نیمه قرن بیستم را داشته است و کماکان دارد همان گونه که ما نیز همگی مستعد فراموش‌کردن چشم‌انداز پر صلح و صفا به آن عصر الیزابتی هستیم که گویی از درون کتاب‌های کودکان و کارت‌پستال‌های توریستی بیرون‌آمده است.

جای تعجب نیست که برای منتقدی چون کات، ریچارد سوم چیزی نباشد جز یک شخصیت خبیث مبالغه‌آمیز، هیولای پوشالی کم‌وبیش کمیکی که ما نمی‌توانیم شرارت‌هایش را کاملاً جدی بگیریم به همین دلیل است که لارنس اولیویه در فیلمش نقش او را مانند شخصیت منفی ملودرام‌ها، با نگاه‌هایی موذیانه و طنزآمیز بازی کرد. از نظر کات، ریچارد سوم که مسلماً باید به دوران الیزابت تعلق داشته باشد مظهر واقعیت سیاسی انضمامی است. از دید کات، سقوط هستینگز درست همسنگ گزارشی جدی و واقعی از سقوط بریا یا بوخارین است. گذشته از این، در اروپای شرقی معاصر، مارکسیست‌ها چنین تربیت شده‌اند که جهان را به‌مثابه مظهری از فرایند تاریخی ای ببینند که به شکلی خودکار به‌سوی هدف محتوم خویش به‌پیش می‌رود. در بیست سال اخیر، آنها آموخته‌اند که از خشونت و تغییرپذیری تاریخ تقدیر کنند، اما آنها همچنین آموخته‌اند که به تحقق اهداف محتوم، بدبینانه بنگرند. آنها می‌توانند در آثار شکسپیر فرایند تاریخی را به شکلی عریان، خشونت‌بار و بی‌رحم ببینند که به‌رغم این‌همه، یکسره از هرگونه مفاهیم الهیات شناسانه مبتذل فارغ است؛ نیز می‌توانند در آن آثار چرخه عظیم قدرتی را ببینند که بیفتور می‌چرخد.