رضا سرور

رضا سرور نمایش‌نامه‌نویس، مترجم و منتقد خبره‌ی تئاتر بود. نمایش‌نامه‌های «کودکی من» و «مالیخولیا»، همچنین کتاب «مرگ و استعاره» از آثار خواندنی او محسوب می‌شوند.

بیوگرافی رضا سرور

رضا سرور متولد ۱۳۵۵ است. او با وجود تحصیل در رشته‌ی مهندسی عمران، با خواندن نمایش‌نامه‌های ساعدی و بیضایی به تئاتر علاقه‌مند شده و وارد دنیای ادبیات شد. او در این مسیر، با نوشتن نمایش‌نامه‌های تک‌پرده‌ای و مونولوگ‌ها تسلط و توانایی نویسندگی خود را می‌آزمود.

رضا سرور از سال ۱۳۷۴، به‌طور جدی نمایش‌نامه‌نویسی را آغاز کرد. در سال ۱۳۷۵، نمایش‌نامه‌های او در آموزشگاه حمید سمندریان به اجرا درآمدند. خودش عنوان می‌کند که در این آموزشگاه و هنگام نوشتن نمایش‌نامه‌ها، سمندریان در نوشتن و شناخت اصول درام، استاد راهنمای خوبی برای او بوده است.

رضا سرور در مقام مترجم

سرور مقالات گوناگونی از بروک، بنتلی، کات، کانتور، باربا، وایس، شوماخر، برشت و اسلیمن ترجمه کرده است. اولین ترجمه‌اش مقاله‌ی «تأویل شخصی از ایبسن»، نوشته‌ی اریک بنتلی، بود که در مجله‌ی‌ «صحنه»، به سردبیری حمید امجد چاپ شد.

سرور در مصاحبه‌ای گفته است که تا قبل از دهه‌ی ۷۰، اصطلاحات و کلمات تخصصی در تئاتر مغشوش و به‌هم‌ریخته بودند، اما گروه تئاتری «آئین» که روی متون تئوریک کار می‌کردند، در منظم‌سازی و پیدا کردن معانی درست برای کلمات بسیار تلاش کردند. همین موضوع باعث شد که سرور بیشتر به سمت مباحث تئوریک و ترجمه‌ی این آثار برود.

اولین کار ترجمه‌ی رضا سرور کتابی از چارلز ماروویتز بود. این کتاب که «شکسپیر: گفت‌و‌گوهایی با یان کات» نام دارد، به بررسی نمایش‌نامه‌های بزرگترین نمایش‌نامه‌نویسان دنیا می‌پردازد. یان کات در این اثر بیان کرده است که هرگاه زمان مدنظر نویسنده و زمانه‌ی تماشاگر در اجرا به هم متصل شوند، شکسپیری که معاصر ماست پدیدار می‌شود.

رضا سرور کتاب‌های دیگری هم ترجمه کرده که عبارتند از: «تنفس در حال ‌و هوای تئاتر» و «تئاتر مستند».

فعالیت در تئاتر

او در دهه‌ی ۸۰ بسیار پرکار بود. هم کتاب و مقاله ترجمه می‌کرد و هم نوشتن مقاله و نقدنویسی تئاتر را در فعالیت‌های حرفه‌ای خود داشت. سرور نمایش‌نامه‌های «مالیخولیا» و «کودکی من» را در همین زمان نوشته است. او در این دوره، به‌عنوان دراماتورژ با گروه‌های مختلف تئاتر همکاری می‌کرد.

نگاهی به کتاب‌ها و آثار رضا سرور

در این بخش، مروری بر آثار رضا سرور و درون‌مایه‌ی اصلی آن‌ها خواهیم داشت.

کتاب «مرگ و استعاره»

«مرگ و استعاره» (۱۳۸۹) معروف‌ترین نوشته‌ی اوست که اجراهای زیادی داشته و در ژانر علمی - تخیلی نوشته است. داستان در کشوری خیالی اتفاق می‌افتد. ماجرای آن در مورد دانشمندی است که به‌زودی جایزه‌ی صلح را به پاس فعالیت‌های علمی‌اش دریافت می‌کند. چیزی که او به وجود آورده، یک ماده‌ی بی‌رنگ‌و‌بو است که باعث شادی و هیجان زیادی شده و در نهایت، موجب مرگ افراد می‌شود. فضای تیره‌وتار، همچنین بهره‌گیری از تمثیل و استعاره که از علایق سرور است، در این نمایش‌نامه به چشم می‌خورد.

کتاب «از منظر درام‌نویس»

«از منظر درام‌‌نویس» (۱۳۸۶) مجموعه‌ی مقالاتی در باب تئاتر است که سرور به همراه چند مترجم دیگر ترجمه کرده است. خود سرور آن را کتاب خوبی می‌داند که حرام شده است و تصمیم دارد آن را بار دیگر، به‌صورت بهتر و با کمترین غلط املایی تجدید چاپ کند.

کتاب «هملت: شعر بی‌کران»

کتاب «هملت: شعر بی‌کران» (۲۰۰۳)، اثر هارولد بلوم، نمونه‌ای از یک شخصیت و چندین‌و‌چند برداشت است. کتاب به نحوه‌ی خوانش و تفسیر از این شخصیت واحد می‌پردازد. در هر تفسیر خلاقانه‌ای، یافته‌های مفسر به‌طور همزمان هم جدید و هم قدیمی هستند. جدید بودنشان به‌خاطر این است که کسی به آن اشاره نکرده و قدیمی بودن آن‌ها نیز به این علت است که جوهره‌ی آن‌ها در خود متن نهفته‌ است. تفسیر بلوم چنین توازنی را نشان می‌دهد.

این کتاب را می‌توانید با ترجمه‌ی روان رضا سرور بخوانید.

کتاب «جنسیت رزالیند»

«جنسیت رزالیند» (۱۹۹۲)، نوشته‌ی یان کات، ادامه‌ی کتاب «شکست معاصر ما» از همین نویسنده است. با این تفاوت که یان کات به‌خاطر حضور در دانشگاه‌های آمریکا و همچنین آشنایی بیشتر با آراء یاختین، یاکوبسن و لاکان، روش‌شناسی جدیدی را برای نگارش این کتاب به کار برده و همچنین موضوعاتی که کات قبلاً به آن‌ها توجهی نشان نداده، در این اثر، اهمیت پیدا کرده‌اند. کات در این کتاب، موضوعات قدیمی را با دیدگاه‌های جدید و متفاوتی مورد بررسی قرار داده و نگاهی هدفمند را برای مخاطب به وجود آورده است.

رضا سرور برگردان این اثر را به عهده داشته است.

کتاب «چشم‌انداز طبیعی»

«چشم‌انداز طبیعی» (۱۹۶۵) مجموعه‌ی سخنرانی‌های نورتروپ فرای در مورد آثار کمدی شکسپیر است. نویسنده در این کتاب، مضامین آثار شکسپیر و تکنیک‌های خاص او را به مخاطب می‌شناساند. این کتاب را می‌توانید با برگردان رضا سرور مطالعه کنید.

کتاب «گردونه آتش»

«گردونه آتش» (۱۹۵۷) کتابی از جی. ویلسون نایت است که به آثار تراژدی شکسپیر می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به لایه‌های عمیق آثار شکسپیر نفوذ کرده و گزارش دقیقی از مضامین فلسفی، روان‌شناختی و اخلاقی کتاب‌های او ارائه داده است. رضا سرور این کتاب تحلیلی را ترجمه کرده است.

کتاب «شکسپیر: گفت‌و‌گوهایی با یان کات»

«شکسپیر: گفت‌و‌گوهایی با یان کات» (۲۰۰۱) محصول گفت‌وشنید یان کات و چارلز ماروویتز در مورد شکسپیر و آثار او است. این کتاب به روشن شدن پیچیدگی‌های دنیای خلق‌شده‌ی ویلیام شکسپیر منجر می‌شود. رضا سرور این کتاب را ترجمه کرده است.

کتاب «فهم برشت»

کتاب «فهم برشت» (۱۹۶۶) از والتر بنیامین، تحلیلی دقیق از آثار برتولت برشت و اندیشه‌های حاکم بر آثارش ارائه می‌کند. بنیامین با دیدگاه نقادانه، فلسفی و دقیق خود در این کتاب، نگرش تازه‌ای در مورد مضامین و سبک خاص آثار برشت نشان می‌دهد. این کتاب را رضا سرور به فارسی برگردانده است.