کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ هانا آرنت

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ هانا آرنت نوشته ماوریستو پاسرین دنتروسر است که با ترجمه مریم خدادادی منتشر شده است. کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ هانا ارنت را انتشارات ققنوس منتشر کرده است که درباره هانا آرنت متفکر سیاسی قرن بیستم توضیح می‌دهد.

دانشنامه فلسفه استنفورد مجموعه‌ای کاربردی و راهی دقیق است برای ورود به مباحث مختلف فلسفه. دانشنامه فلسفه استنفورد در چندین جلد با موضوعات مختلف منتشر شده است. دانشنامه استنفورد، اثری کاربردی است برای کسانی که می‌خواهند برای اولین‌بار با فلسفه روبه‌رو شوند. این دانشنامه موضوعات متنوع را در بیست جلد، از زبان نویسندگان مختلف با دیدی فلسفه بررسی کرده است. موضوعاتی مانند پدیدار شناسی، روشنگری، تاریخ هستی، بدن آگاهی، احترام و...

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ هانا آرنت

هانا آرنت یکی از متفکران سیاسی اصیل قرن بیستم بود. قدرت و اصالت تفکر او در آثاری همچون ریشه‌های تمامیت‌خواهی، وضع بشر، در باب انقلاب و حیات ذهن آشکار است. او در این آثار و مقالات متعدد، با مهم‌ترین رویدادهای سیاسی زمان خودش دست وپنجه نرم می‌کرد و می‌کوشید معنا و اهمیت تاریخی آن‌ها را دریابد و نشان دهد که این رویدادها چگونه بر مقولاتی که برای حکم (یا داوری) اخلاقی و سیاسی در اختیار داریم تأثیر می‌گذارند. به نظر آرنت، آنچه لازم است چارچوب جدیدی است که بتواند ما را قادر سازد با دو همزاد وحشتناک قرن بیستم، یعنی نازیسم و استالینیسم، کنار بیاییم. او چنین چارچوبی را در کتابش درباره تمامیت‌خواهی ارائه می‌کند و در ادامه مجموعه جدیدی از مقولات فلسفی را بسط می‌دهد که می‌توانند وضع بشر را روشن کنند و چشم‌انداز تازه‌ای برای نگریستن به ماهیت زندگی سیاسی فراهم آورند.

گرچه برخی از آثار آرنت هم‌اکنون جزو آثار کلاسیک سنت غربی تفکر سیاسی‌اند، قرار دادن او در رده‌ای خاص همواره دشوار بوده است. فلسفه سیاسی آرنت را نمی‌توان در چارچوب مقولات سنتی محافظه‌کاری، لیبرالیسم و سوسیالیسم توصیف کرد. همچنین، نمی‌توان تفکر او را شبیه احیای اخیر تفکر سیاسی اجتماع‌گرایانه دانست که، برای مثال، در نوشته‌های السدر مک‌اینتایر، مایکل سندل، چارلز تیلور و مایکل والزر یافت می‌شود. نام آرنت مورد استناد چند منتقد سنت لیبرال بوده است، به این دلیل که او بینشی از سیاست به دست داد که در تقابل با برخی از اصول کلیدی لیبرال قرار دارد. رگه‌های بسیاری در تفکر آرنت وجود دارند که می‌توانند چنین ادعایی را توجیه کنند؛ به‌ویژه نقد او بر دموکراسی مبتنی بر نمایندگی، تأکید او بر فعالیت مدنی و مشورت سیاسی، تفکیک اخلاق و سیاست به دست او، و ستایش او از سنت انقلابی. اما خطاست که آرنت را متفکری ضدلیبرال بدانیم. آرنت در واقع مدافع سرسخت مشروطه‌گرایی و حاکمیت قانون بود؛ او طرفدار حقوق بنیادی بشر (که در آن‌ها علاوه بر حق زندگی، آزادی و آزادی بیان، حق عمل و نظر را نیز گنجانده بود) و منتقد همه آن شکل‌های اجتماع سیاسی بود که بر پیوندها و رسوم سنتی یا بر هویت مذهبی، قومی یا نژادی استوارند.

به این اعتبار، تفکر سیاسی آرنت را نه می‌توان با سنت لیبرال یکی دانست و نه با ادعاهایی که شماری از منتقدان این سنت مطرح کرده‌اند. آرنت سیاست را ابزاری برای برآوردن ترجیحات شخصی نمی‌دانست؛ همچنین، آن را راهی برای یکپارچه‌سازی افراد حول تصور مشترکی از خوبی قلمداد نمی‌کرد، بلکه تصور او از سیاست بر ایده شهروندی فعال مبتنی بود؛ یعنی بر ارزش و اهمیت فعالیت مدنی و مشورت جمعی درباره همه موضوعاتی که بر اجتماع سیاسی اثر می‌گذارند. اگر سنت فکری‌ای وجود داشته باشد که بتوان هویت آرنت را با آن مشخص کرد، سنت کلاسیک جمهوری‌گرایی مدنی است که در ارسطو ریشه دارد و در نوشته‌های ماکیاولی، مونتسکیو، جفرسون و توکویل ظهور یافته است. مطابق با این سنت، بروز اصیل سیاست هنگامی است که شهروندان در فضایی عمومی برای مشورت و تصمیم‌گیری درباره موضوعاتی که دغدغه جمعی هستند گرد هم می‌آیند. فعالیت سیاسی ارزشمند است نه به این دلیل که می‌تواند به توافق یا تصور مشترکی از خوبی بینجامد، بلکه به این دلیل که هر شهروندی را در به‌کارگیری توانایی‌های عاملیتش، پرورش ظرفیت‌هایش برای حکم (یا داوری) و به دست آوردن حدی از تأثیرگذاری سیاسی به وسیله عمل گروهی، قادر می‌سازد.

این کتاب فلسفه سیاسی آرنت را بر حسب چهار موضوع مهم بازسازی می‌کند: (۱) تصور او از مدرنیته، (۲) نظریه او درباره عمل، (۳) نظریه او درباره حکم و (۴) تصور او از شهروندی.

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ هانا آرنت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به شناخت شخصیت‌های تاثیرگذار مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ هانا آرنت

خصوصیت بازنمودی حکم و رأی لوازم مهمی برای مسئله اعتبار دارد. آرنت همواره تأکید می‌کند که برساختن آرای معتبر مستلزم فضایی عمومی است که در آن افراد می‌توانند دیدگاه‌های خود را از طریق فرایند گفتگو و روشنگری متقابل بیازمایند و پالایش کنند. اما او کاملاً با این ایده مخالف است که آرا باید با معیار حقیقت سنجیده شوند یا گفتگو باید براساس معیارهای علمی دقیق اعتبار هدایت شود. به نظر او، حقیقت به قلمروِ شناخت، قلمرو منطق، ریاضیات و علوم دقیق تعلق دارد و همواره عنصری از اجبار را به همراه دارد، زیرا مانع گفتگو می‌شود و هر فردی که دارای قوای عقلانی خویش است باید آن را بپذیرد. در برابر تکثر آرا، حقیقت ماهیتی مستبدانه دارد: توافق کلی را اقتضا می‌کند، برای ذهن آزادی حرکت اندکی باقی می‌گذارد، تنوع دیدگاه‌ها را از میان می‌برد و غنای گفتمان انسانی را کاهش می‌دهد. از این جهت، حقیقت ضدسیاسی است، زیرا با از میان بردن گفتگو و تنوع خودِ اصول حیات سیاسی را از بین می‌برد. همان‌طور که آرنت می‌نویسد، «مشکل این است که حقیقتِ ناظر به واقع، همانند بقیه حقایق، به نحو تحکم‌آمیزی طلب پذیرفته شدن دارد و مانع گفتگو می‌شود؛ و گفتگو ذات حیات سیاسی است. آن نحوه‌های تفکر و ارتباط که با حقیقت سروکار دارند، اگر از منظر سیاسی نگریسته شوند، ضرورتاً تحکم‌آمیزند؛ آن‌ها آرای افراد دیگر را در نظر نمی‌گیرند، و در نظر گرفتن آرای دیگران مشخصه همه تفکراتِ سیاسی به معنای دقیق است» (BPF, ۲۴۱).