دانلود و خرید کتاب صوتی کودتای ایرانی

کتاب صوتی کودتای ایرانی؛ ۲۸ مرداد، قرنی، نوژه نوشتهٔ مارک گازیوروسکی و ترجمهٔ بهرنگ رجبی و با صدای تایماز رضوانی است و رادیو گوشه آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب صوتی کودتای ایرانی

مارک گازیوروسکی، متولد ۱۹۵۴، استاد علوم‌سیاسی دانشگاهِ تولَن در ایالت نیواُرلئانِ امریکاست و تخصصش سیاست خاورمیانه و سیاست خارجی ایالات متحد. جز این، سال‌هایی در دانشگاه‌های لوئیزیانا و آکسفورد تدریس کرده و تابستان ۱۳۷۳، تابستان ۱۳۷۵ و زمستان ۱۳۷۶ هم استاد مهمان دانشکدهٔ حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران بوده. در دوره‌هایی به وزارت امورخارجهٔ امریکا مشاوره داده و کتابی نوشته دربارهٔ تاریخ و فرازوفرودهای رابطهٔ آخرین شاه ایران با امریکا، سیاست خارجی ایالات متحد و شاه: ایجادِ حکومتی وابسته در ایران که به فارسی هم ترجمه و منتشر شده.

از دغدغه‌های گازیوروسکی در دست‌کم سه دههٔ اخیر، بررسی دخالت‌های امریکا در ایران طی دوره‌های گوناگون و مشخصاً نقش سی‌آی‌اِی و وزارت امورخارجهٔ این کشور در تحولات مهم تاریخ معاصر ایران بوده. ایران سدهٔ چهارده شمسی سه کودتای مهم به خود دیده، ۲۸ مرداد، قرنی، نوژه و در هر سهٔ این رخدادها ردپای ایالات متحد هویداست. چهار مقالهٔ اول این کتاب، روایت نویسنده است از این سه کودتا، از این ردپا. دو مقالهٔ نخست به کودتای ۲۸ مردادماه ۱۳۳۲ می‌پردازند؛ اولی ایجاد و گسترش و فعالیت‌های شبکهٔ تی‌پی‌بِدامن را برمی‌رسد که نیروهای امریکایی آن را به کمک عواملی ایرانی برای تبلیغاتی آشکار و پنهان علیه حزب توده و بعدتر جبههٔ ملی ایران راه انداختند، شبکه‌ای که نقشی مهم و اثرگذار در توفیق کودتای ۲۸ مردادماه داشت و دومی روایتی است از خود این کودتا: ارزیابی‌های اولیه، رسیدن به این نظر که انجام کودتا ضروری است، طراحی‌های چندبارهٔ کلیات و جزئیاتش و نهایتاً شکست تلاش ابتدایی برای کودتا و کامیابی تلاش بعدی. مقالهٔ سوم گزارشی است از کودتایی که در نطفه خفه شد، بلندپروازی سرلشکر ولی‌الله قرنی و تعدادی از دوستانش برای تأسیس حکومتی اصلاح‌گرا و دموکراتیک در ایران و همچنین بررسی نقش مرموز امریکا در بسط کوشش‌ها و اقدامات او و شاید حتی افشای آن‌ها. مقالهٔ چهارم شرحی مفصل و پُرجزئیات می‌دهد از شکل‌گیری شبکه‌ای مخفی از مخالفان درون نیروهای نظامی ایران برای انجام کودتایی علیه نظام جمهوری اسلامی، کودتایی که قرار بود در تابستان ۱۳۵۹ انجام شود و به دلایلی کماکان نامعلوم، دقیقاً شب پیش از وقوع، لو رفت. امریکا آن زمان هنوز در موردِ ایران سردرگم بود و سیاست و رویکردی قطعی نداشت، اما به‌شدت تحولات را دنبال می‌کرد و از منابعی فراوان پیگیر فعالیت‌های این نظامیانِ ایران هم بود.

جدای از روایت‌های یکه‌شان از این تلاش‌ها برای کودتا، چهار مقالهٔ بخشِ نخست سرجمع تاریخی از سه دهه سیاست امریکا در قبال ایران و برهه‌های متفاوت دو حکومتش به دست می‌دهند و، به‌خصوص، اشتباهات عملی و خطاهای تحلیلی این سیاست را برجسته می‌کنند.

بخش دوم کتاب دو مقاله است با این پرسش مرکزی که «آیا در ایران بعد انقلاب اسلامی، امریکا قصد براندازیِ نظام نوآمده را داشت یا نه؟» هر دو مقاله با تمرکز بر اسناد به‌جامانده از سفارت ایالات متحد در ایران که دانشجویان پیرو خط امام در مجلداتی بسیار منتشرشان کردند، روابط امریکایی‌های حاضر در ایران و نیروهای اطلاعاتی این کشور را با طیف‌ها و چهره‌های سیاسی مختلف توضیح می‌دهند و در انتها، به پاسخی متفاوت از باورهای جاافتادهٔ معمول به آن پرسشِ کانونی‌شان می‌رسند.

وجه متمایز این مقاله‌ها بی‌اعتنایی کم‌وبیش تام‌وتمام‌شان است به نوشته‌ها و منابعِ فارسی و به‌عوض مراجعه‌شان به متون و کتاب‌های کمترخوانده‌شدهٔ فرنگی، اسناد اطلاعاتی درزکرده یا منتشرشده از بایگانی‌های اطلاعاتی ایالات متحد و بریتانیا و همچنین گفت‌وگوهای نویسنده با بسیاری مأمورانِ سی‌آی‌اِی یا وزارت امورخارجهٔ امریکا که در این رخدادها نقش داشتند؛ روایت آن‌سوی ماجراها، تاریخ ما از چشم دیگرانی بسیار نزدیک.

شنیدن کتاب صوتی کودتای ایرانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ معاصر ایران مخاطبان کتاب صوتی کودتای ایرانی‌ هستند.

بخشی از کتاب صوتی کودتای ایرانی

«آبان‌ماهِ ۱۳۳۱ کریستوفر مونتَگ وودهاوس از سرویسِ اطلاعاتیِ مخفیِ بریتانیا (اِس‌آی‌اِس) و سَم فال از وزارتِ امورخارجهٔ بریتانیا در واشنگتن با مقام‌هایی از سی‌آی‌اِی دیدار کردند. هدف‌شان ظاهراً بحث دربارهٔ عملیات‌هایی مخفی بود که دو کشور داشتند در ایران انجام می‌دادند تا برای جنگی احتمالی با اتحادِ جماهیرِ شوروی آماده شوند. بعدِ این‌که این بحث‌ها تمام شد، بریتانیایی‌ها پیشنهاد کردند ایالاتِ متحد و بریتانیا مشترکاً کودتایی علیهِ نخست‌وزیرِ ایران، محمد مصدق، طرح‌ریزی کنند. صنعتِ نفتِ ایران را بریتانیایی‌ها اداره می‌کردند و بریتانیایی‌ها از اردیبهشت‌ماهِ ۱۳۳۱ که مصدق بعدِ رهبریِ جنبشی برای ملی کردنِ صنعتِ نفتِ ایران به نخست‌وزیری رسید، داشتند می‌کوشیدند او را سرنگون کنند. واپسین تلاش‌شان، که عملیاتی با همکاریِ تیمسارِ بازنشسته فضل‌الله زاهدی بود، مهرماهِ ۱۳۳۱ شکست خورد و نتیجه‌اش دستگیریِ چندتایی از همکارانِ زاهدی بود و سوق دادنِ مصدق به سمتِ قطعِ روابطِ دیپلماتیک با بریتانیا. بریتانیایی‌ها که به‌دفعات در سرنگونیِ مصدق شکست خورده بودند و دیگر حتی در ایران سفارتخانه‌ای برای فعالیت نداشتند، امیدوار بودند حالا امریکایی‌ها این کار را برای‌شان انجام بدهند.

مقام‌هایی از سی‌آی‌اِی که در این دیدارِ اولیه حاضر بودند، از پیشنهادِ بریتانیایی‌ها جا خوردند و فقط گفتند بررسی‌اش می‌کنند. بعد وودهاوس و فال با هِنری بایرُد، معاونِ وزیرِ امورخارجهٔ ایالاتِ متحد، و دیگر مقام‌هایی از این وزارتخانه دیدار کردند؛ این مقام‌های امریکایی چندان اشتیاقی به این پیشنهاد نداشتند اما ضمنی موافقت کردند بررسی‌اش کنند. دو بریتانیایی همچنین با آلِن دولِس، معاونِ رئیسِ سی‌آی‌اِی که قرار بود در صورتِ پیروزیِ دوایت آیزِنهاوِر در انتخابات ریاست‌جمهوری به ریاستِ این سازمان برسد، و فرانک ویزنِر، رئیسِ واحدِ عملیات‌های مخفیِ سی‌آی‌اِی، دیدار کردند. دولِس و ویزنِر به پیشنهاد ابرازِ علاقه کردند و گفتند آیزِنهاوِر و برادرِ آلِن دولِس، جان فاستِر دولِس که در صورتِ پیروزیِ آیزِنهاوِر وزارتِ امورخارجه را برایش کنار گذاشته بودند، احتمالاً بعدِ ژانویه [دی‌ماه] که دولتِ جدید کارش را شروع کرد با آن موافقت کنند. وودهاوس و فال همراهِ خودشان اسامیِ پانزده ایرانی آورده بودند که به نظرشان نامزدهایی مناسب برای جانشینیِ مصدق می‌آمدند، اگرچه اولین انتخاب‌شان فضل‌الله زاهدی بود. در موردِ این اسامی با مقام‌های سی‌آی‌اِی صحبت کردند و آن‌ها هم موافق بودند که زاهدی بهترین نامزد است. تقریباً هم زمان، در لندن مقام‌هایی بریتانیایی پیشنهادِ انجامِ کودتایی مشترک را به کِرمیت روزوِلت دادند، نوهٔ تئودور روزوِلت و رئیسِ واحدِ عملیات‌های مخفیِ سی‌آی‌اِی در خاورمیانه که داشت از سفری به آن منطقه به وطنش برمی‌گشت. روزوِلت ابرازِ علاقه کرد و گفت خودش هم از قبل داشته به این قضیه فکر می‌کرده.»