کتاب فرجام عقل

فرجام عقل، فلسفه آلمانی از کانت تا فیشته کتابی نوشته فردریک سی.بایزر است. این اثر پژوهشی کلی است درباره مهم‌ترین متفکران و مجادلات فلسفی میان بازه زمانی کانت و فیشته، دو فیلسوف بزرگ غربی.

درباره کتاب فرجام عقل

فردریک سی.بایزر در فرجم عقل، زمینه فلسفی ایده آلیسم پساکانتی و تاثیر منتقدان کانت بر بسط فلسفه او را بررسی کرده، یعنی او بر دوران میان سال‌های ۱۷۸۱ و ۱۷۹۳ و مسئله مرجعیت عقل که دغدغه اصلی فیلسوفان پساکانتی بود، تمرکز کرده است.

خواندن کتاب فرجام عقل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

پژوهشگران حوزه فلسفه به ویژه فلسفه مدرن و علاقه‌مندان به فلسفه غرب مخاطبان اصلی کتاب‌ فرجام عقل هستند.

جملاتی از کتاب فرجام عقل

طی سه ربع نخستینِ سده هجدهم، فلاسفه ذهن، درافتاده به دام مخمصه‌ای بودند. این فلاسفه همچنان درگیر همان پرسش‌های قدیمی بودند، هرگاه که به مسئله دکارتی ذهن-بدن می‌اندیشیدند. «آیا ذهن بخشی از طبیعت است بدان سبب که می‌توان بر طبق قوانین فیزیکی ایضاحش کرد؟» «یا اینکه ذهن بیرون از طبیعت است بدان سبب که بر مبنای قوانین فیزیکی تشریح‌نشدنی است؟». در نظر اصحاب ارتدکس روشنگری یا فیلوزوف‌ها، که نمی‌خواستند فهم مشترک خود را در ازای ایده‌آلیسم بارکلی یا قول به علل موقعی۲۰۰ مالبرانش کنار بگذارند، پرسش‌هایی از این دست ظاهرا تنها پرسش‌های ممکن بودند. در نظر آنها وضع چنین بود که گویی مخیر گشته‌اند میان برگزیدن ماتریالیسم یا دوآلیسم- ماتریالیسمی که ذهن را تبیین می‌کرد، از این طریق که آن را به ماشینی فرومی‌کاست، یا دوآلیسمی که ذهن را در قلمرویی فراطبیعی قرار می‌داد که از دسترس بررسی علمی خارج بود. آنها هیچ راه میانه‌ای بین این دو حد افراطی نمی‌دیدند: نوعی تبیین طبیعت‌گرایانه ذهن که نه فروکاست‌گرا باشد و نه ماتریالیستی.

فلاسفه ذهن سده هجدهم از این مخمصه در رنج بودند، زیرا نمی‌توانستند بار یک مفروض قدیمی دکارتی را از دوش خود بردارند -یعنی این فرض که پارادایم تبیین طبیعت‌گرایانه، مکانیسم است. آنها همچنان معتقد بودند که تبیین یک پدیده به‌منزله مندرج‌ساختن آن است تحت قوانین علی-معلولی. این دستورالعملی بود که علم مدرن با توفیقی چنین زیاد در تبیین جهان فیزیکی به کار بست؛ و پیشرفت به‌ظاهر اجتناب‌ناپذیر علم مدرن، این وعده را می‌داد که تمام رخدادهای طبیعی را می‌توان به همین نحو تبیین کرد. اما درست همین روشی که چنین در فیزیک موفقیت حاصل کرده بود، فیلسوفان را در برابر مخصمه‌ای قرار می‌داد. اگر ذهن را بر اساس قوانین طبیعی تبیین می‌کردند، در این صورت آن را به یک ماشین فرومی‌کاستند؛ اما اگر بر ویژگی‌های فی‌نفسه آن پای می‌فشردند، در این صورت ذهن را در قلمرویی فراطبیعی و رازآلود نهان می‌ساختند. در نتیجه، به نظر می‌رسید که یا ذهن را بدل به یک ماشین می‌کنند یا در زمره ارواح قرارش می‌دهند.