کتاب جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران

جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران بخشی از مقاله‌هایمجموعه مقالات ریچارد رورتی، اندیشمند پراگماتیست معاصر، درباره اندیشه‌های فیلسوفان قاره‌ای است.

 درباره کتاب جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران

 مجموعه مقالات ریچارد رورتی درباره فیلسوفان قاره‌ای در دو جلد منتشر شده است که جلد اول آن با عنوانِ عینیت، نسبی‌گرایی، و حقیقت، عمدتاً به بررسیِ اندیشهٔ فیلسوفانِ تحلیلی اختصاص دارد و جلد دوم که جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران نام دارد به بررسی اندیشه‌های هایدگر، دیدرا و دیگر فیلسوفان همپایه آنها می‌پردازد.

 این کتاب هم مانند آثار دیگری رورتی تلاشی است در راستای بازتفسیر اندیشه فیلسوفان بزرگ برای گنجاندنِ آن‌ها در قابِ اندیشهٔ پراگماتیستی‌. رورتی در این اثر می‌کوشد از طریقِ فرآیندی که خود «زمینه‌مندسازیِ مجدد» می‌نامد، نوآوریِ‌های اندیشمندانِ معاصر را دست‌آویزی برای تقویتِ نهادهای مدرن قرار دهد و در این مسیر هرآن‌چه را که با روحیهٔ مدارا و کثرت‌گراییِ فرهنگی ناسازگار است یا از گردونه حذف کند یا به حوزه‌های خصوصی و علقه‌های شخصی‌ای چون کمال‌طلبی و اصالت‌جویی محدود کند.

بداعتِ کارِ او در این است که از فیلسوفانی چون نیچه، هایدگر و تا حدودی دریدا که به‌ظاهر نسبتی با اخلاقِ همبستگی ندارند ایده‌هایی برای ترمیم ِ کژدیسی‌های جامعهٔ لیبرال و تحکیم ِ ساختارهای آن بیرون می‌کشد.

 خواندن کتاب جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

پژوهشگران و علاقه‌مندان به فلسفه مدرن.

 بخشی از کتاب جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران

«ما چه تصوری باید از نسبتِ خود با سنتِ فلسفیِ غرب داشته باشیم؟» در قرنِ حاضر سه پاسخ به این پرسش داده شده است، پاسخ‌هایی که با سه تلقی از هدفِ فلسفه‌ورزی تناظر دارند: پاسخِ هوسرلی یا «علمی» پاسخِ هایدگری یا «شاعرانه» پاسخِ پراگماتیستی یا «سیاسی». پاسخِ نخست شناخته‌شده‌ترین پاسخ است، و هوسرل و هوادرانِ پوزیتیویستیِ او در آن هم‌داستان‌اند. بر طبقِ این پاسخ، فلسفه از علم الگو می‌گیرد و کمابیش ربطی چه به هنر و چه به سیاست ندارد.

پاسخ‌های هایدگری و پراگماتیستی واکنش‌هایی به این پاسخِ علمیِ شناخته‌شده‌اند. هایدگر از دانشمند روی می‌گرداند و به شاعر روی می‌کند. از نظرِ او، متفکرِ فلسفی تنها چهره‌ای‌ست که با شاعر همتراز است. دست‌آوردهای متفکرانِ بزرگ بیش از آن‌که ربطی به فیزیکِ ریاضی یا سیاست‌مداری داشته باشد با دست‌آوردهای شاعرانِ بزرگ تناسب دارد. در مقابل، پراگماتیست‌هایی چون دیویی از دانشمندانِ نظری روی می‌گردانند و به مهندسان و کارگرانِ اجتماعی روی می‌آورند ــ مردمانی که در تلاش‌اند تا برای انسان‌ها آسایش و امنیتِ بیش‌تر فراهم آورند و علم و فلسفه را چونان ابزارهایی برای این هدف به خدمت گیرند. هایدگری‌ها معتقدند سنتِ فلسفی را باید دوباره از آنِ خود کرد بدین طریق که آن را به چشم ِ زنجیره‌ای از دست‌آوردهای شاعرانه در نظر آورد: چنین است کارِ متفکران، کسانی که «چاره‌ای ندارند جز این‌که کلماتی بیابند برای (بیانِ) چیستیِ یک هستی‌مند در تاریخِ هستی‌اش.» پراگماتیست‌ها معتقدند سنت باید به کار گرفته شود، همان‌طور که کسی جعبه‌ای از ابزارها را به کار می‌گیرد. در نهایت کاشف به عمل خواهد آمد که برخی از این ابزارها، برخی از این «دست‌افزارهای مفهومی» ــ از جمله آن‌هایی که پیوسته وجههٔ ناشایستی پیدا کرده‌اند ــ دیگر کاربردی ندارند و می‌توانند به راحتی کنار گذاشته شوند. برخی دیگر را می‌توان تعمیر کرد. گاهی ممکن است لازم آید که ابزارهای نو در جا اختراع شوند. در حالی که هایدگری‌ها ایمانِ هوسرل به «امکانِ فلسفه به عنوانِ یک کارویژه، یعنی ایمان به امکانِ معرفتِ جهان‌شمول» را نوعی بدفهمیِ علمی و ریاضی‌ساز از عظمتِ سنت قلمداد می‌کنند، پراگماتیست‌ها آن را نوعی نوستالژیِ احساساتی می‌دانند، تلاشی برای زنده نگه داشتنِ استراتژی‌ها و شعارهای کهنه‌ای که به رغم ِ از دست رفتنِ سودمندیِ عملی‌شان هم چنان بر جا مانده‌اند.