کتاب هملت

کتاب هملت (شاهزاده دانمارک) با عنوان انگلیسی The tragedy of Hamlet, Prince of Denmark، نوشته ویلیام شکسپیر با ترجمه م. ا. به آذین، یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات نمایشی جهان است که در سال ۱۴۰۱ توسط انتشارات اختران منتشر شده است. این نمایش‌نامه‌ی تراژیک داستان شاهزاده‌ای جوان را روایت می‌کند که پس از مرگ پدرش، با خیانت، انتقام، تردید و بحران‌های اخلاقی دست‌وپنجه نرم می‌کند. هملت نه‌تنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار شکسپیر شناخته می‌شود، بلکه در ادبیات نمایشی و فلسفی نیز جایگاهی ویژه دارد. ترجمه‌ی به آذین با دقت و وفاداری به متن اصلی، تلاش کرده است تا سبک و زبان شکسپیر را به فارسی معیار و امروزی نزدیک کند و درعین‌حال فضای شاعرانه و پررمزوراز اثر را حفظ نماید. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب هملت اثر ویلیام شکسپیر

هملت، شاهکار ویلیام شکسپیر، در دسته‌ی تراژدی‌های کلاسیک جای می‌گیرد و به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین و چندلایه‌ترین نمایش‌نامه‌های تاریخ شناخته می‌شود. این اثر داستان شاهزاده‌ی دانمارک را در بستر دربار السینور روایت می‌کند؛ جایی که مرگ ناگهانی پادشاه، ازدواج شتاب‌زده‌ی ملکه با عموی هملت و ظهور شبح پدر زنجیره‌ای از وقایع رازآلود و پرتنش را رقم می‌زند. شکسپیر در این نمایش‌نامه، مفاهیمی چون انتقام، تردید، جنون، اخلاق، وفاداری و معنای زندگی را در قالب دیالوگ‌هایی عمیق و شخصیت‌پردازی‌های چندوجهی به تصویر کشیده است.

ساختار کتاب شامل پنج پرده است که هرکدام با صحنه‌هایی متنوع، پیش‌برنده‌ی روایت و گره‌افکنی‌های متعدد هستند. ترجمه‌ی به آذین با پرهیز از تفسیر و حاشیه‌نویسی، خواننده را با زبان و فضای اصلی اثر روبه‌رو می‌کند. هملت نه‌فقط داستانی درباره‌ی انتقام، بلکه سفری درونی به اعماق روان انسان و پرسش‌های بنیادین او درباره‌ی هستی و اخلاق است.

خلاصه کتاب هملت

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از نمایش‌نامه‌ را فاش می‌کند!

داستان هملت با نگهبانی شبانه‌ی برناردو، فرانسیسکو و مارسلوس در قلعه‌ی السینور آغاز می‌شود؛ جایی که شبح پادشاهِ درگذشته‌ی دانمارک ظاهر می‌شود و هوراشیو، دوست هملت، را نیز به حیرت می‌اندازد. هملت، شاهزاده‌ی جوان، پس از مرگ پدرش با ازدواج شتاب‌زده‌ی مادرش، گرترود، با عمویش، کلادیوس، روبه‌رو می‌شود. شبح پدر در برابر هملت ظاهر می‌شود و راز قتل خود را فاش می‌کند: کلادیوس با ریختن زهر در گوش پادشاه، او را کشته و تاج و همسرش را تصاحب کرده است. هملت که میان وفاداری، تردید و خشم گرفتار شده، تصمیم به انتقام می‌گیرد، اما در مسیر اجرای این تصمیم، با بحران‌های اخلاقی و روانی روبه‌رو می‌شود. رابطه‌ی او با افیلیا، دختر پولونیوس، نیز تحت‌تأثیر این آشفتگی‌ها قرار می‌گیرد و به تراژدی‌های بیشتری دامن می‌زند.

هملت برای اطمینان از گناهکاربودن کلادیوس، نقشه‌ای می‌کشد و با نمایش‌نامه‌ای که داستان قتل پدرش را بازآفرینی می‌کند، واکنش عمویش را می‌سنجد. در ادامه، درگیری‌های درونی و بیرونی هملت او را به‌سوی تصمیم‌هایی سوق می‌دهد که سرنوشت بسیاری از شخصیت‌ها را تغییر می‌دهد و فضای تراژیک اثر را رقم می‌زند.

چرا باید کتاب هملت را بخوانیم؟

نمایش‌نامه‌ی هملت اثری است که فراتر از انتقام، به بررسی عمیق روان انسان، تردیدها و کشمکش‌های اخلاقی می‌پردازد. دیالوگ‌های پرمغز و شخصیت‌پردازی‌های چندلایه این نمایش‌نامه را به متنی تبدیل کرده‌اند که هر بار خواندنش دریچه‌ای تازه به مفاهیم فلسفی و انسانی می‌گشاید. ترجمه‌ی به آذین، با وفاداری به سبک شکسپیر، امکان تجربه‌ی فضای شاعرانه و پررمزوراز اثر را برای فارسی‌زبانان فراهم کرده است. خواندن این کتاب فرصتی برای آشنایی با یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات جهان و تأمل بر پرسش‌هایی است که هنوز هم ذهن انسان معاصر را درگیر می‌کند.

خواندن کتاب هملت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن هملت به علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک، نمایش‌نامه و تراژدی، دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های ادبیات و فلسفه و کسانی که دغدغه‌ی پرسش‌های اخلاقی، روان‌شناختی و معنای زندگی را دارند، پیشنهاد می‌شود.

درباره ویلیام شکسپیر

ویلیام شکسپیر (۱۵۶۴ ـ ۱۶۱۶) شاعر و نمایش‌نامه‌نویس انگلیسی است که بسیاری او را بزرگ‌ترین نمایش‌نامه‌نویس تاریخ و بسیاری نیز او را بزرگ‌ترین نویسنده‌ی انگلیسی‌زبان تاریخ می‌دانند. آثار باقیمانده‌ از او شامل حدود ۳۹ نمایش‌نامه، ۱۵۴ سونات، سه شعر بلند داستانی و چند شعر کوتاه دیگر است که در تألیف برخی از آن‌ها توسط شکسپیر تردید وجود دارد. نمایش‌نامه‌های شکسپیر به تمام زبان‌های مهم زنده ترجمه شده‌اند و بیش از آثار هر نمایش‌نامه‌نویس دیگری اجرا می‌شوند. او بی‌شک یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان زبان انگلیسی است و آثارش هم‌چنان مورد مطالعه و بازخوانی قرار می‌گیرند.

ویلیام فرزند جان شکسپیر و ماری اردن بود. پدرش یکی از مرفهان شهر بود و مادرش، دختر زارعی دولتمرد، اما روزگار به کام ویلیام خوش نماند و در سال ۱۵۸۷ پدرش ورشکسته شد. ویلیام تحصیلات ابتدایی و مقدماتی در زبان لاتین را در دبیرستانی در استنفورد گذراند، اما در ۱۳سالگی به‌دلیل تنگدستی پدر مدرسه را رها کرد. او پنج سال بعد با آن هاتاوی ازدواج کرد که هشت سال بزرگ‌تر از خودش بود و نتیجه‌‌ی این ازدواج یک فرزند دختر و دو پسر بود. در سال ۱۵۸۵ ویلیام استنفورد را ترک کرد و به لندن رفت و آنجا در تماشاخانه‌ای مشغول به کار شد. او به بازیگری پرداخت و در نهایت همان‌جا شروع به نمایش‌نامه‌نویسی کرد که به‌دلیل هوش و قریحه‌ی فطری مورد استقبال بسیاری قرار گرفت. اشتغال به نمایش‌نامه‌نویسی و فعالیت در هنر تئاتر برای او موقعیت‌های فراوانی به بار آورد و از این طریق ثروت بسیاری کسب کرد. آثار مکتوب او به سه دسته‌ی تراژدی، کمدی و تاریخی تقسیم شده‌اند. از مهم‌ترین آثار شکسپیر می‌توان به اتللو، مکبث، هملت، شاه لیر، رومئو و ژولیت، رؤیای شب نیمه‌ی تابستان، شب دوازدهم و ژولیوس سزار اشاره کرد. 

شکسپیر در واریک‌شر متولد و بزرگ شد. او سومین فرزند از هشت فرزند خانواده و بزرگ‌ترین پسر بازمانده بود. تاریخ دقیق تولد او مشخص نیست، اما در روز ۲۳ آوریل، روز سنت جورج، جشن گرفته می‌شود؛ تاریخی که برای بیوگرافی‌نویسان جذاب است، چراکه او در همان روز در سال ۱۶۱۶ درگذشت. در مجموع، منابع کمی از زندگی خصوصی او باقی مانده است و همین امر موجب گمانه‌زنی‌های فراوان درباره‌ی ظاهر فیزیکی، گرایش جنسی، باورهای مذهبی و حتی نظریه‌های جنبی درباره‌ی تألیف آثارش شده است.

شکسپیر بیشتر آثار خود را بین سال‌های ۱۵۸۹ تا ۱۶۱۳ نوشت. آثار ابتدایی او عمدتاً کمدی و نمایش‌نامه‌های تاریخی بودند که از بهترین نمونه‌ها در این ژانرها به‌ شمار می‌روند. سپس عمدتاً تراژدی نوشت، از جمله هملت، اتللو، شاه لیر و مکبث که همگی جزو برجسته‌ترین آثار انگلیسی محسوب می‌شوند. در آخرین دوره‌ی زندگی خود، تراژیکمدی‌هایی (یا رمانس‌) مانند حکایت زمستان و طوفان را نوشت و با دیگر نمایش‌نامه‌نویسان همکاری کرد.

برخی از آثار شکسپیر در دوره‌ی حیات او در قالب چاپ‌های متفاوت منتشر شد، اما در سال ۱۶۲۳، دو تن از همکاران و دوستان شکسپیر، جان همینگز و هنری کندل، مجموعه‌ای جمع‌آوری‌شده به نام First Folio را منتشر کردند که شامل ۳۶ نمایش‌نامه‌ از او بود.

آثار شکسپیر تأثیری عمیق و ماندگار بر تئاتر و ادبیات پس از خود گذاشته است. او دامنه‌ی امکانات نمایشی را در زمینه‌ی شخصیت‌پردازی، طرح داستانی، زبان و ژانر گسترش داد. پیش از رومئو و ژولیت، موضوع عشق رمانتیک در آثار تراژیک چندان جدی گرفته نمی‌شد. همچنین تک‌گویی‌های صحنه‌ای که تا آن زمان بیشتر برای اطلاع‌رسانی درباره‌ی رویدادها یا شخصیت‌ها به کار می‌رفت، در آثار شکسپیر به ابزاری برای کاوش در ذهن و روان انسان تبدیل شد.

اشعار و نمایش‌نامه‌های او الهام‌بخش شاعران پس از خود بودند. شاعران مکتب رمانتیسم کوشیدند نمایش‌نامه‌نویسی منظوم به سبک شکسپیر را زنده کنند، هرچند چندان موفق نبودند. منتقد ادبی، جورج اشتاینر، تمامی نمایش‌های منظوم انگلیسی از ساموئل تیلور کالریج تا آلفرد تنیسون را بازتاب‌هایی کم‌جان از درون‌مایه‌های شکسپیری توصیف کرد. شکسپیر بر نویسندگان بزرگی چون توماس هاردی، ویلیام فاکنر و چارلز دیکنز نیز تأثیر گذاشت. مونولوگ‌های هرمان ملویل، نویسنده‌ی آمریکایی، به‌ویژه در رمان موبی‌دیک، شدیداً از سبک شکسپیر الهام گرفته است و شخصیت کاپیتان آهب نمونه‌ای از قهرمان تراژیک در سبک شاه لیر است.

در روان‌شناسی، زیگموند فروید از شخصیت‌های شکسپیر، به‌ویژه از هملت، برای تبیین نظریات خود درباره‌ی ماهیت انسان بهره برد. در سینما نیز آثار او الهام‌بخش فیلمسازان بسیاری بوده است: آکیرا کوروساوا نمایش‌های مکبث و شاه لیر را در قالب فیلم‌های سریر خون و آشوب بازآفرینی کرد، مکس راینهارت رؤیای شب نیمه‌ی تابستان را اقتباس کرد، لارنس الیویه در هملت و آل پاچینو در مستند در جست‌وجوی ریچارد بازی کردند و اورسن ولز، که شیفته‌ی شکسپیر بود، خود کارگردانی و بازی در مکبث، اتلو و ناقوس‌های نیمه‌شب را بر عهده گرفت.

بر اساس کتاب رکوردهای گینس، شکسپیر همچنان پرفروش‌ترین نمایش‌نامه‌نویس تاریخ است و تخمین زده می‌شود در طول حدود چهار قرن پس از مرگش، بیش از چهار میلیارد نسخه از آثار او به فروش رسیده باشد. او سومین نویسنده‌ی پرترجمه‌ی تاریخ است و آثارش به بیش از ۸۰ زبان، از جمله آلمانی، هندی، ژاپنی و حتی زبان‌های ساختگی مانند اسپرانتو و کلینگون ترجمه شده‌اند.

شکسپیر از زمان مرگش تاکنون با یادبودها و مجسمه‌های فراوان در سراسر جهان، از جمله در کلیسای جامع سات‌ارک و Poets' Corner در وست‌مینستر، گرامی داشته شده است. او در سال‌های پایانی عمرش در استرانفورد ساکن شد و به‌ندرت به لندن رفت تا اینکه در سال ۱۶۱۶ درگذشت. او در کلیسای Holy Trinity دفن شد.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

انتشارات پلک با ترجمه‌ی بهزاد جزایری، انتشارات مهراندیش با ترجمه‌ی علی اسلامی، انتشارات نگاه با ترجمه‌ی میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی، نشر نظر با ترجمه‌ی ناهید طباطبایی، انتشارات سروش با ترجمه‌ی علاءالدین پازارگادی، نشر چشمه با ترجمه‌ی علیرضا مهدی‌پور، انتشارات علمی و فرهنگی با ترجمه‌ی مسعود فرزاد، انتشارات بدرقه جاویدان با ترجمه‌ی داریوش شاهین، انتشارات گوتنبرگ با ترجمه‌ی رضا اسکندری‌آذر و... در سال‌های مختلف این کتاب را منتشر کرده‌اند.

بخشی از کتاب هملت

«هوراشیو: من می‌توانم؛ دست‌کم آنچه زمزمه می‌شود این است: شاه درگذشته‌مان که هیئتش همین دم بر ما ظاهر شد، چنان که خود می‌دانید از سوی شاه فُرتینبراس نروژ که آرزوی غرورآمیز هماوردی او در جانش می‌خلید به مبارزه خوانده شد. و هملت دلاور ما، ــ که در این نیمهٔ دنیا بدین هنر شناخته شده است، ــ این فُرتینبراس را کشت. و اما این‌یک، برحسب پیمانی که به امضا رسید و قانون و رسم سلحشوری بر آن صحه می‌نهاد، همهٔ سرزمین‌هایی را که در تصرف داشت همراه زندگی خویش به آن که بر او فیروز شود واگذار کرده بود؛ و شاه ما نیز در عوض داوی برابر همان گذاشته بود که هرگاه فُرتینبراس غالب می‌شد به قلمرو او می‌پیوست. باری، طبق این پیمان و مفاد شروط آن، سرزمین-های او به هملت رسید. اما اینک فُرتینبراسِ جوان، با سرشت خام و تیز خود، اینجا و آنجا در مرزهای نروژ سپاهی از حرامیان بی‌باک گرد آورده است و آنان را به امید جیره و خوراک به کاری گرفته که عجب دل و زَهره می‌خواهد؛ و چنان که دولت ما نیک دریافته است، این‌همه جز بدان منظور نیست که به‌زور و دستبرد سرزمین‌هایی را که پدرش از دست داده است از چنگ ما به در آورد. و من چنین می‌پندارم که علت عمدهٔ تدارکات ما، سرمنشأ این نگهبانی ما و انگیزهٔ اصلی جنب‌وجوش و شتاب بزرگی که در کشور ماست همین است.

برناردو: گمان می‌کنم چیزی جز این نیست؛ و این با آن هیئت شومی که سلاح بر تن در نگهبانی ما ظاهر می‌شود و آن‌همه با شاهی که همواره انگیزهٔ این جنگ‌ها بوده شباهت دارد خوب می‌تواند سازگار باشد.»