کتاب لاکان - هیچکاک

   کتاب لاکان - هیچکاک نوشتهٔ اسلاوی ژیژک و ترجمهٔ مازیار اسلامی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی حاوی آنچه می‌خواستید دربارهٔ لاکان بدانید اما جرئت پرسیدنش از هیچکاک را نداشتید.

درباره کتاب لاکان - هیچکاک

کتاب لاکان - هیچکاک که برای نخستین‌بار در دههٔ ۱۹۸۰ در فرانسه چاپ شد، از نخستین دستاوردهای مکتوب مکتبِ روان‌کاوی اسلوونی است. آرای مکتب روان‌کاوی اسلوونی را می‌توان به‌شکلی فشرده آرایش در این کتاب دید. این مکتب رویکردهایی دارد که آن را از دیگر سنت‌های لاکانی متفاوت می‌کند. هنگام ظهور مکتب اسلوونی، دو قرائت از لاکان در فرانسه رایج بود؛ قرائت نخست مربوطب به «ژاک آلن میلر» بود که بر مفهوم امر واقعی در واپسین مرحلهٔ فکری لاکان تأکید داشت و آن را به‌عنوان مفهومی می‌خواند که در برابر امر نمادین مقاومت می‌کند. قرائت دوم هم متعلق به «لویی آلتوسر» بود که تفسیری مارکسیستی از لاکان ارائه می‌کرد و معتقد بود روان‌کاوی لاکان سوژه‌ای را طرح می‌ریزد که با ماتریالیسم تاریخی مارکس قابل قیاس است. 

اثر حاضر دربردارندهٔ سه بخش با عنوان‌های «جهانی: مضامین»، «جزئی: فیلم‌ها» و «فردی: جهان هیچکاک» است. در هر بخش چندین مقاله از پاسکال بونیتزر، ملادن دالر، فردریک جیمسن، آلنکا زوپانچیچ، استوژان پلکو، اسلاوی ژیژک، میشل شیون، میران بوژروویچ، رناته سالِکل قرار داده شده است. اسلاوی ژیژک  ویرایش متن انگلیسی این اثر را نیز عهده‌دار بوده است. 

خواندن کتاب لاکان - هیچکاک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران نقد سینما و علاقه‌مندان حوزهٔ روان‌کاوی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره اسلاوی ژیژک

اسلاوی ژیژک در ۲۱ مارس ۱۹۴۹ به دنیا آمد. او فیلسوف، روان‌کاو، نظریه‌پرداز، جامعه‌شناس، منتقد فرهنگی و سیاست‌مداری اسلوونیایی است. دکترای فلسفه‌اش را از دانشگاه لیوبلیانا دریافت کرد. در سال ۱۹۹۰ به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری از سوی حزب لیبرال دموکرات اسلوونی معرفی شد. او فیلسوف و نظریه‌پرداز انتقادی است که بخش عمدهٔ کارش در سنت فلسفی هگلی، مارکسیسم و نیز روانکاوی لاکانی است. او فعالیت‌های چشمگیری در زمینهٔ نظریهٔ سیاسی، نظریهٔ فیلم و روانکاوی نظری داشته است. شهرت ژیژک برای احیای روانکاوی ژاک لاکان برای یک خوانش جدید از فرهنگ عامه است. او رسالات گوناگونی دربارهٔ موضوعات گوناگون نوشته است؛ موضوعاتی چون جنگ عراق، بنیادگرایی، سرمایه‌داری، رواداری، حقیقت سیاسی، جهانی‌سازی، سوبژکتیویته، حقوق انسانی، لنین، اسطوره، فضای مجازی، پسامدرنیسم، چندفرهنگ‌گرایی، پست‌مارکسیسم، آلفرد هیچکاک و دیوید لینچ. او به‌شوخی در مصاحبه با یک نشریهٔ اسپانیایی خود را یک استالینیست لاکانی تندرو معرفی کرده است. ژیژک یک نظریه‌پرداز سینمایی نیز هست. او از تفسیر روانکاوانهٔ لاکانی برای ایجاد یک نظریهٔ سینمایی و یک شیوهٔ نقد جدید استفاده کرده است. به‌اعتقاد «رابرت استم» او از فیلم‌های سینمایی برای شرح نظریات لاکان استفاده می‌کند و در فیلم‌های سینمایی مثال‌هایی می‌یابد که حتی از خود لاکان هم افکار روانکاوانهٔ او را بهتر شرح می‌دهد. ژیژک به بررسی میل و فانتزی ناخودآگاه، امر واقعی و ابژهٔ والای ایدئولوژی در فیلم‌ها می‌پردازد و از این راه یک تأویل روانکاوانه در باب سینما می‌سازد. لینچ و هیچکاک دو فیلم‌ساز موردعلاقهٔ ژیژک هستند که تفسیر آثار آن‌ها بیش از همه موردتوجه او بوده است. «خشونت» و «ما و مانیفست کمونیست» از آثار مکتوب اسلاوی ژیژک است

بخشی از کتاب لاکان - هیچکاک

«آثار هیچکاک از این نظر کوچک است که بسیار آگاهانه در محدوده یک ژانر به خصوص، یعنی تریلر قرار می‌گیرد و مدعی چیزی بیش از سرگرم کردن نیست. اگر در بیست سال اخیر، یعنی از زمان مطالعه کلاسیک در باره آثار هیچکاک ــ که یک هنر شعر واقعی سینماست ــ فیلم‌های نادیده انگاشته شده او در سراسر جهان سرانجام پذیرفته شد، به این دلیل بود که مخاطب، به این نکته واقف شد که جایگاه بی‌اهمیت این فیلم‌ها همچون کارکرد لایه لایه محافظ یک متافیزیک واقعی است، همچنان که ژانر دید فریب در نقاشی ممکن است در برخی آثار، دستگاهی با دکمه‌ای خراب بنا کند که بازنمایی را به استعاره‌ای دور از ذهن تغییر می‌دهد و تماشاگر را مخفیانه در برابر واقعیتی غیرقابل فهم و ترس‌آور قرار می‌دهد. مجموعه آثار هیچکاک که خودبخود به شکل حیرت‌انگیزی تجسمی است، همان طور که معروف است، توسط جمجمه از ریخت افتاده در ژانر نقاش۱۵ memento mori تسخیر شده است.

نسخه دوم مردی که زیادی می‌دانست (با بازی جیمز استوارت و دوریس دی) داستانی است که نقاط پیوند آن زیادی آشکار و سست است، تریلری با شرح و بسط‌های تازه و اندکی اجباری که با تردستی به سکانسی با تکنیک جسورانه و غیرقابل تقلید هیچکاک مزین شده است: کنسرت آلبرت هال با ضرب‌های مشهور سنج همراه با موسیقی بی‌معنای «کانتاتای ابر طوفانی» به رهبری برنارد هرمن. مسلماً نه کامل‌ترین و نه بهترین ساخته هیچکاک است. شاهد این مدعا، عنصر گمراه‌کننده، یا نشانه جعلی بیش از حد تأکید شده در صحنه ملاقات با متخصص تاکسیدرمی و همچنین خیزش سخت و تصنعی داستان پس از ترور نافرجام در آلبرت هال است، صحنه‌ای که اصولاً باید نقطه اوج داستان باشد.

با این حال آثار هیچکاک، حتی با در نظر گرفتن نقاط ضعفش نیز مثال‌زدنی است، چون مفهوم مؤلف را که شخصاً ابداع نویسندگان «کایه دو سینما» است به ما می‌شناساند. این مفهوم فقط از طریق شرط‌بندی و با توجه به تداوم اثر ادامه می‌یابد و بر اثر تکرار یک عنصر که پنهانی در بافت همه فیلم‌ها مثل «تصویر یک قالی» تنیده شده، قابل شناسایی است. مردی که زیادی می‌دانست، از نظر بافت اثر همان روانی است، که در بازنگری به نظر می‌رسد از صحنه مضحک تاکسیدرمی و پیش از هر چیز از عنصر صدای مادر که از فاصله دور و به وسیله ترانه ناهماهنگ "Que sera sera" بر پسر نظارت داد، حاصل می‌شود.»