کتاب هنر انتزاعی

کتاب هنر انتزاعی نوشتهٔ مل گودینگ و ترجمهٔ حسن افشار است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است. این کتاب از مجموعه‌ٔ جنبش‌های هنر مدرن است.

درباره کتاب هنر انتزاعی

نزدیک به یک قرن هنر انتزاعی در فرم‌های گوناگون شیوه‌ٔ هنریِ مسلط بوده است. اما به‌رغم عرضـه‌شدن در نمـایشگاه‌های بی‌شمار و قرار داشتـن در کانـون بحث‌های انتقادی، هنوز به نظر بسیاری از بینندگانش بغرنج می‌رسد.

مِل گودینگ با رویکردی تازه این باور شایع را رد می‌کند که هنر انتزاعی در واقع زنجیره‌ای از شیوه‌های هنری است که هر یک سرگذشت جداگانه‌ٔ خود را داشته‌اند. در مقابل، از آثار هنرمندانی هم‌چون مالویچ، کاندینسکی، گابو، موندریان، دکونینگ و فونتانا خوانش‌هایی عرضه می‌کند که هر یک از آنها را نماینده‌ٔ گرایشی در تاریخ‌های همپوشان هنر انتزاعی نشان می‌دهد. با این ترتیب بین انواع هنر انتزاعی که ممکن است همانند جلوه کنند تفاوت‌هایی می‌یابد و بین انواعی که ممکن است ناهمانند نشان دهند همانندی‌هایی پیدا می‌کند.

خواندن کتاب هنر انتزاعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران هنر مدرن پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب هنر انتزاعی

«یک مربع سیاه. نه کاملاً راست، کمی کج. سیاهِ سیاه، با ترک‌های ریزی در سطح قیری‌اش. مشهورترین لخت و خالی تاریخ هنر مدرن. وقتی با مربع سوپرِماتیستی سیاه (۱۹۱۴‌-‌۱۹۱۵) اثر مالِویچ روبه‌رو می‌شوید از خودتان می‌پرسید: چگونه باید این تصویر را تعبیر کنم؟ این پرسش یک پرسش دیگر هم به دنبالش می‌آورد: به چه معنا این اصلاً تصویر است؟ پرسش‌های دیگری هم ناگزیر به ذهن می‌آیند، چون در ذاتِ نگاه کردن و فکر کردن دربارهٔ آثار انتزاعی است که چنین پرسش‌هایی مطرح شود. هنر انتزاعی بسیاری از امکانات تفسیری را که تصویرهای پیکرنما در اختیار می‌گذارند از ما می‌گیرد؛ در عوض از ما می‌خواهد که تخیل کنیم و واکنشی خلاقانه نشان بدهیم. چه چیزی به ما کمک خواهد کرد که به آن پرسش‌ها پاسخ بدهیم و آن واکنش سازنده را از خود نشان بدهیم؟ نخست اینکه باید آماده باشیم بی هیچ پیش‌فرض و پیش‌داوری نگاه کنیم، انتظارات عادتی را کنار بگذاریم، و مستقیم به روابط پویای عناصر پیدای رنگ و شکل واکنش نشان دهیم. دوم آنکه باید به روابط بین این اثر و آثار دیگر در گفتمان زندهٔ هنر، بین هنرمندان، و بین هنرمندان و مخاطبانشان که طی نسل‌ها در گذشته و حال و آینده برقرار می‌شود نگاه کنیم. لازم است نگاه کنیم؛ لازم است پی ببریم؛ و لازم است تخیل کنیم.

اطلاعات ما از این نقاشی مربع سیاه و شرایط خلق آن کم نیست. خود نقاش، مالویچ، نحوهٔ نگریستن به آن را پیشنهاد کرده و ما هم به‌خوبی می‌دانیم که این اثر مکتب‌آفرین، این آغاز و پایان نقاشی، از چه بستر فکری و هنری در اواخر سال ۱۹۱۴ و اوایل ۱۹۱۵ روییده است. به جرئت می‌توان گفت که این اثر نخستین نقاشی کاملاً انتزاعی است، اولین نقاشی‌ای که ظاهراً به چیزی جز خودش ارجاع نمی‌دهد، از چیزی مگر شکل‌های تقریباً هندسی‌اش نشأت نمی‌گیرد، چیزی غیر از همانی که هست نیست: مربعی سیاه در زمینه‌ای سفید؛ مربعی سیاه در درون مربعی سفید. موجود مرموزی است. در نگاه اول شاید از خود بپرسیم علت توجه شدید به این موجود چه بوده است؛ در کتاب‌های تاریخ هنر قرن بیستم برای چه این‌همه به آن اهمیت داده‌اند. این اثر وقتی ما را به فکر فرو می‌برد کارش را در مخیلهٔ ما آغاز کرده است.»