کتاب شاماران

کتاب شاماران نوشتهٔ سیدمهران زارع است. انتشارات اندیشه احسان این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر از اسطوره‌های کردستان باستان سخن گفته است.

درباره کتاب شاماران

گفته شده «شاماران» نام الهه‌ای است که در داستان‌ها و اسطوره‌های کردستانِ باستان نقش داشته و نگهدارندهٔ رازهای اسرارآمیز و از جمله بهترین مثال‌های تاریخ و فرهنگ این منطقه است. اعتقاد مردم کرد به شاماران به‌عنوان یک نماد از زایش، برکت و دانش عمیق دیده می‌شود. شاماران بیشتر از یک داستان یا افسانه است؛ او یک مکتب و یک سیاق زندگی است که تأثیرگذاری گسترده‌ای در فرهنگ‌ها و اخلاقیات جهانی داشته است. کتاب شاماران که حاوی کلیدی برای فهم اخلاق مبتنی بر ائودایمونیا در غرب است، اساسی‌ترین مباحث و پرسش‌های عمیق انسانی را در بر گرفته و یک نظام فکری و جهان‌بینی را ارائه داده است. این مکتب و طریق زندگی در طول تاریخ بشر ریشه‌های عمیقی دارد و تأثیرات گسترده‌ای در توسعهٔ تمدن‌ها و اخلاقیات جهانی داشته است. «شاماران» نه‌تنها یک نماد و تصویر بصری است، بلکه دارای یک سیرهٔ تاریخی با ارزش و دلیل برای تحول‌های اخلاقی در فرهنگ غربی است. این کتاب به تبیین این نگرش و نظام اخلاقی و فکری غنی‌ای که از زمان‌های کردستان باستان به جا مانده، پرداخته و به ما این امکان را داده است که ارتباط بین فهم اخلاقی در غرب و ائودایمونیا را بهتر درک کنیم.

خواندن کتاب شاماران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد اسطوره‌های کردستان باستان پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب شاماران

«ایزدی یک دین باستانی کُردی است که از دوران پیش از اسلام در میان این مردم وجود داشته است. این دین در طول تاریخ هم از ادیانی چون یهودیت، مسیحیت، اسلام و حتی تصوف تأثیر پذیرفته است و هم بر آن‌ها به دلیل قدمت دیرینه و مبانی فکری متفاوت‌اش تأثیر گذاشته است. ایزدی‌ها بر این باورند که "ایزدی" از زمانی آغازیدن گرفت که آدم دوجنسه بود؛ یعنی هم مونث و هم مذکر بود (این دیدگاه نسبت به مار هم وجود دارد؛ و در ذیل عنوان Serpent، بدان اشاره شده است). تک‌وتنها؛ و هنوز حوا به دنیا نیامده بود. به نظر من بر اساس افسانه‌ها این نظریه مربوط به زروان است نه به آدم (البته نکتهٔ قابل ذکر این است که منبعی دال بر دوجنسه‌بودن آدم وجود ندارد. آن‌ها معتقدند که خدا برای اولین بار که با آدم سخن گفت به کُردی (کرمانجی) صحبت کرد و در لالِش این اتفاق روی داد. این نظریه زیاده‌روی اغراق‌آمیزی را در خود می‌بیند. اما مقصودشان از این نظر قدمت زیاد دین و زبانشان است.

آن‌ها پیامبر مشخصی ندارند. خداوند خالق انسان است و برخلاف دین‌های سامی، خدا برای مدیریت جهان و مردم از چند تن از مورد اعتمادان خود استفاده می‌کند که آن‌ها را یاران می‌نامند. یاران هفت نفر هستند و نام شیخ را بر آن‌ها نهادند؛ شیخ ئادی (شیخ شرف‌الدین) بزرگترین شیخ ایزدی‌هاست. یکی دیگر از باورهای آن‌ها دونادون یا تناسخ می‌باشد (از پایه‌ای‌ترین مفاهیمی است که در دستگاه فلسفی افلاطون مورد استفاده قرار گرفته است). تمامی آیین‌های کُردی به مرگ باور ندارند. روح یا روان همان خداست و از بین نمی‌رود بلکه برای رسیدن به آگاهی و کمال از جسمی به جسمی دیگر می‌رود. انسان زندگی‌های بسیاری را تجربه می‌کند. رفتن روح از بدن به معنای مردن و از میان رفتن نیست بلکه از یک زندگی به زندگی دیگر می‌رود. مردن یک مرحله است و انسان باید آن مرحله را بگذراند تا به آگاهی برسد. آگاهی به معنای رسیدن به وحدت وجود است. انسان با ۷۰ سال و ۱۰۰ سال زیستن (در این جهان) نمی‌تواند به آگاهی برسد و باید مراحل کمال را بگذراند تا شاید در یک یا چند زندگی به آن برسد. آگاهی یعنی پیداکردن خودِ خود، یافتن ذات و روح خود، یافتن خدا و آمیختن به آن ذات. در عرفان این تنها راه رسیدن (به خدا) است.

در میان ایزدی‌ها فرشته‌ای وجود دارد که عزیز و بزرگ‌ترین شخص نزد خداست. این‌هم یکی دیگر از افسانه‌های دینی است که در قرآن و انجیل از آن سخن به میان آمده است. «ملک طاووس» بزرگ‌ترین و مقدس‌ترین ایزد نزد ایزدیان است. ملک طاووس نماد مقدس‌ترین مَلَک را دارد، و بر این باورند که گوشت او هرگز از بین نمی‌رود. در طول تاریخ آیین‌های پسامیتراییسم، مستقیم یا غیرمستقیم بر آیین ایزدی تاثیر گذاشته‌اند (نظر نگارنده این است که کیشِ ایزدی از قدمت بسیار کهن‌تری برخوردار است؛ و میتراییسم پس از ایزدی بارور می‌شود)؛ به‌نحوی‌که بسیاری از خودشان نیز از مبانی آیینشان مطلع نیستند. نه به آیین‌های دیگر گرویدند و نه توانستند به‌تنهایی از خود و آیینشان محافظت کنند. آن‌ها هنوز هم نتوانسته‌اند آنچه در سینهٔ مردم است را جمع آوری کنند و به‌صورت کتاب و منبع مشخصی دربیاورند. من دوستان ایزدی بسیاری دارم؛ برای نگاشتن مطلب حاضر با آن‌ها تماس گرفتم و دربارهٔ چند پرسشی از شیخ‌هایشان سوال به میان آوردم که متاسفانه اکثریت آن‌ها شیخ‌های خود را نمی‌شناختند. ایزدی مدت چهارهزار سال تمام است که پابرجاست؛ هفتادودو مرتبه مورد هجوم قرار گرفته‌است. آن‌ها را قتل‌عام کرده‌اند اما هرگز پا پس نکشیده‌اند و ذلت را نپذیرفته‌اند. به همین خاطر این‌جا باید ذکر کنم که اصالت ایزدی‌ها همانند کُردها غیر قابل انکار است و نباید از یاد ببریم که کُرد اصیل همان ایزدی‌ها هستند. البته اسلام‌آوردن کُردها پروسه‌ای زمان‌بر بوده است. فرهنگ عرب تا حدی بر روی اکراد سایه افکنده است، و با استناد به چنین ادله‌ای است که نتوانسته‌ایم در گذشتهٔ خود تأمل کنیم. گذشته‌ای که زیر جبر شمشیر از میان رفت. آیین‌های خودمان را از بین بردیم. کُردها در طول تاریخ زیباترین آیین‌ها را به انسانیت تقدیم کردند. یکتاپرستی از آیین‌های کُردی سرچشمه می‌گیرد.»