کتاب گفتاری پیرامون ادبیات دراماتیک

کتاب گفتاری پیرامون ادبیات دراماتیک نوشته دنی دیدرو است و با ترجمه پرویز احمدی‌نژاد در انتشارات روزبهان منتشر شده است.

درباره کتاب گفتاری پیرامون ادبیات دراماتیک

دنی دیدرو یکی از متفکران قرن هجدهم میلادی است. دنی دیدرو در پنجم اکتبر سال ۱۷۱۳ و در شهر لانگر، در شمال‌شرقی فرانسه به‌دنیا آمد. پدرش، دیدیه دیدرو، آهنگر، پیشه‌ور و چاقوساز و مادرش، آنژلیک وینیه‌رون، دختر یک چرم‌فروش بود. بین سال‌های ۱۷۳۷ تا ۱۷۴۷، در مجلۀ مرکور دو فرانس مقاله‌هایی دربارۀ ریاضیات و فیزیک منتشر کرد که نشان از شناخت او از تئوری‌های نیوتن داشت. در همین مجله نیز مقالات متنوعی دربارۀ هنرهای زیبا، اسطوره‌شناسی، نقد رمان، تئاتر و بررسی اشعار ولتر منتشر کرد. او دربارۀ موسیقی به سبک فرانسوی نیز عقایدی داشت که اغلب روشنفکران آن را قبول نداشتند. این مقاله‌ها به‌وضوح نشانگر آن است که دیدرو یکی از پایه‌گذاران نقد ادبی و نقد هنری است. دیدرو از ابتدای جوانی با علاقه‌مندشدن به هنر تئاتر، آثار مختلف هنرهای نمایشیِ کلاسیک را مطالعه کرده‌بود. با نگارش دو درام، او نمایشنامه‌نویسی را تجربه می‌کند و همراه هر کدام از آن‌ها یک رساله برای توضیح نظریه‌های تئاتری خود و پیشنهادهایی برای شیوۀ جدید نمایشنامه‌نویسی منتشر کرد.

 واژۀ «درام» یا «دراما» از دوران باستان در تئاتر یونانی، به هر نوع از اثر نمایشی اطلاق می‌شد. از نظر ریشه‌شناسی به معنای «عمل» یا «آکسیون» است: «واقعه‌ای که روی صحنه به نمایش گذاشته شود.» اما «درامِ» مدنظر دیدرو یک ژانر نمایشی و مشخص، مثل تراژدی یا کمدی است. به نظر دیدرو بین تراژدی و کمدی فضایی وجود دارد که آنجا ژانر دیگری می‌توان قرار داد و آن ژانر، درام است. درام، تراژدی و کمدی را به‌هم متصل کرده و در فضای بینابینیِ این دو __ که «جدی» است__ قرار گرفته‌است. هدف درام، بازگرداندن نیرو و قدرتی است که تئاتر رسمیِ قرن هجدهمی __ کمدی و تراژدی__ آن را نداشت.

 با این کتاب دربارۀ ادبیات دراماتیک می‌خوانید و با زندگی دیدرو، موقعیت سیاسی و اجتماعیِ قرن هجدهم و نیز موقعیت و شرایط هنرِ تئاتر در این‌دوره آشنا می‌شوید.  

خواندن کتاب گفتاری پیرامون ادبیات دراماتیک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات و شناخت بهتر و کامل‌تر آن پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب گفتاری پیرامون ادبیات دراماتیک

هدف دیگر درام، ایجاد فضیلت به واسطۀ احساسات است. درام نه‌فقط اخلاق افراد را در نظر دارد، بلکه روی اخلاق اجتماعی و جمعی نیز تأکید دارد. درام باید متأثرکننده باشد و باید روی شور، هیجان و عاطفه اثر بگذارد. درام قصد درس‌دادن ندارد، بلکه می‌خواهد تأثیرگذار باشد. اثرگذاری درام با ایجاد شفقت و ترحم __ که هدف تراژدی است__ کاملاً متفاوت است. خنده و مضحکه __ که کمدی کلاسیک در تماشاگر برمی‌انگیزد__ با عکس‌العمل تماشاگر «کمدی جدی» نیز متفاوت است. برای رسیدن به چنین اهدافی، دیدرو در سه زمینه خواستار تغییر و تحول است:

۱. تماشاگران= مخاطب

۲. موضوعات= متن نمایشنامه_ درام

۳. صحنه= اجرا و بازیگری

برای درام مدنظر دیدرو، تماشاگرانِ منتخب، طبقۀ مرفه و جامعۀ بورژوایی و افراد فرهیخته کافی نبود. او می‌خواست طیف وسیعی از طبقات مختلف مردم را به تئاتر بکشاند و برای این منظور، قصد داشت موقعیت‌های گوناگون اجتماع و روابط خانوادگی را وارد موضوع‌های درام اخلاقی کند؛ موضوعاتی مانند ازدواج، شرافت، ثروت، شایستگی، حقیقت، خودکشی، متانت و…. او از فضای کوچک و محدود صحنۀ دو سالن تئاتر موجود در پاریس انتقاد می‌کرد و برای حرکت و بازی واقعی بازیگران، به‌منظور ایجاد صحنه‌های گوناگون و ساختن «تابلو»های وسیع، به فضای صحنه‌ای گسترده‌ای احتیاج داشت تا صحنه‌های نمایش بسیار واقعی‌تر به نظر برسند. درضمن، صحنۀ درام باید امکان نمایش هم‌زمانِ مکان‌های مختلف را داشته‌باشد. در مقالۀ «گفتاری دربارۀ ادبیات دراماتیک» او از نمایشنامه‌های امنید‌ها اثر اشیل و زئیر اثر ولتر مثال می‌آورد که برای اجرای آن‌ها، صحنۀ تئاتر باید فضایی داشته‌باشد که یک دید پانورامیک را فراهم آورد.