کتاب سپیده دم

کتاب سپیده‌دم (اندیشه‌هایی در باب پیش‌داوری‌های اخلاقی) نوشته‌ی فریدریش نیچه و با ترجمه‌ی رضا ولی‌یاری، اثری فلسفی است که نشر چرخ آن را منتشر کرده است. این کتاب یکی از آثار مهم نیچه در میانه‌ی مسیر فکری او به شمار می‌آید و نقطه‌ی عطفی در نقد اخلاق سنتی و بازاندیشی ارزش‌ها محسوب می‌شود. سپیده‌دم با ساختاری متشکل از قطعات و یادداشت‌های کوتاه، به بررسی ریشه‌ها و پیش‌فرض‌های اخلاق می‌پردازد و تلاش می‌کند نگاه تازه‌ای به مفاهیم اخلاقی، عاملیت انسان و نقش عرف و سنت در شکل‌گیری ارزش‌ها ارائه دهد. نیچه در این کتاب، با رویکردی انتقادی و طبیعت‌گرایانه، به سراغ پرسش‌هایی بنیادین درباره‌ی منشأ و کارکرد اخلاق می‌رود و خواننده را به بازاندیشی در باورهای رایج اخلاقی دعوت می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سپیده دم

کتاب سپیده‌دم نوشته‌ی فریدریش نیچه، اثری است که در میانه‌ی آثار او جایگاهی ویژه دارد و آغازگر پروژه‌ی اصلی فلسفی‌اش یعنی ارزیابی دوباره‌ی همه‌ی ارزش‌ها و نقد بی‌قیدوشرط اخلاق به شمار می‌آید. این کتاب پس از آثاری چون زایش تراژدی و انسانی، زیادی انسانی نوشته شده و در دوره‌ای منتشر شده که نیچه به‌تدریج از رویکرد شاعرانه و ادبی به سوی فلسفه‌ای تحلیلی‌تر و طبیعت‌گرایانه حرکت می‌کند. ساختار سپیده‌دم مبتنی بر قطعات و یادداشت‌هایی است که هرکدام به موضوعی خاص در حوزه‌ی اخلاق، روان‌شناسی، عرف و سنت می‌پردازند. نیچه در این کتاب، با الهام از آموزه‌های کلاسیک، فلسفه‌ی شوپنهاور و جریان ماتریالیسم آلمانی، به نقد پیش‌فرض‌های اخلاق سنتی و بررسی نقش عوامل فیزیولوژیکی و روانی در شکل‌گیری ارزش‌ها می‌پردازد. او با فاصله‌گرفتن از نظام‌های فلسفی دستگاه‌مند، تلاش کرده است تا قطعات پراکنده‌ی اندیشه‌اش را به‌گونه‌ای کنار هم قرار دهد که تصویری تازه و منسجم از فلسفه‌ی اخلاق ارائه کند. سپیده‌دم نه‌تنها به نقد اخلاق سنتی و عرفی می‌پردازد، بلکه به بررسی ریشه‌های روان‌شناختی و اجتماعی احساسات اخلاقی و نقش خرافات و باورهای نادرست در شکل‌گیری آن‌ها نیز توجه دارد. این کتاب، نقطه‌ی آغاز کارزار نیچه علیه اخلاق و ارزش‌های تثبیت‌شده است و زمینه‌ساز آثار بعدی او در نقد اخلاق و تبارشناسی ارزش‌ها می‌شود.

خلاصه کتاب سپیده دم

کتاب سپیده‌دم با رویکردی انتقادی و طبیعت‌گرایانه، به بررسی ریشه‌ها و پیش‌فرض‌های اخلاق سنتی می‌پردازد. نیچه در این اثر، دو محور اصلی را دنبال می‌کند: نخست، نقد تصویر رایج از عاملیت انسان به‌عنوان موجودی آزاد و مسئول؛ دوم، بررسی نقش عرف و سنت در شکل‌گیری ارزش‌های اخلاقی. او با الهام از آموزه‌های کلاسیک و جریان ماتریالیسم آلمانی، تلاش می‌کند نشان دهد که بسیاری از باورهای اخلاقی، ریشه در عوامل فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی دارند و نه در اصولی فراتاریخی یا متافیزیکی. نیچه در سپیده‌دم، اخلاق را نه امری الهی یا مطلق، بلکه محصول عرف و سنت می‌داند و معتقد است که احساسات اخلاقی، اغلب بر پایه‌ی خرافات و باورهای نادرست شکل گرفته‌اند. او با مقایسه‌ی اخلاق با کیمیاگری، استدلال می‌کند که همان‌طور که پیش‌فرض‌های کیمیاگری نادرست بودند، پیش‌فرض‌های اخلاق نیز قابل نقد و بازنگری‌اند. نیچه همچنین به نقد دیدگاه‌های کانت و شوپنهاور درباره‌ی ارزش اخلاقی اعمال می‌پردازد و نشان می‌دهد که انگیزه‌های اخلاقی، برخلاف تصور رایج، اغلب ریشه در نیازهای شخصی و خودخواهانه دارند. در بخش‌هایی از کتاب، نیچه به نقش ترس، خرافه و باور به علیت‌های خیالی در شکل‌گیری اخلاق اشاره می‌کند و معتقد است که با افزایش شناخت علمی و عقلانی، از قدرت عرف و اخلاق کاسته می‌شود. او در نهایت، خواننده را به بازاندیشی در احساسات و ارزش‌های اخلاقی و جست‌وجوی ارزش‌هایی تازه و انسانی‌تر دعوت می‌کند.

چرا باید کتاب سپیده دم را بخوانیم؟

سپیده‌دم اثری است که با رویکردی متفاوت به اخلاق و ارزش‌ها می‌نگرد و تلاش می‌کند پیش‌فرض‌های رایج را به چالش بکشد. این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از منشأ و کارکرد اخلاق هستند، فرصتی فراهم می‌کند تا با پرسش‌های بنیادین درباره‌ی عاملیت، مسئولیت، عرف و نقش عوامل روانی و اجتماعی در شکل‌گیری ارزش‌ها روبه‌رو شوند. نیچه در این اثر، با فاصله‌گرفتن از نظام‌های فلسفی سنتی، امکان بازاندیشی در باورهای تثبیت‌شده و جست‌وجوی افق‌های تازه را پیش می‌کشد. مطالعه‌ی سپیده‌دم می‌تواند به درک بهتر آثار بعدی نیچه و روند تحول اندیشه‌ی او نیز کمک کند و زمینه‌ای برای نقد و بازنگری ارزش‌های اخلاقی فراهم آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن سپیده‌دم به علاقه‌مندان فلسفه، پژوهشگران اخلاق، دانشجویان علوم انسانی و کسانی که دغدغه‌ی نقد ارزش‌های سنتی و بازاندیشی در باورهای اخلاقی دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال فهم ریشه‌های روان‌شناختی و اجتماعی اخلاق هستند، این کتاب مناسب است.

بخشی از کتاب سپیده دم

«در این کتاب، «انسانی زیرزمین‌زی» را گرم کار خواهید یافت، کسی که نقب می‌زند و می‌کَند و زیر پاها را خالی می‌کُند. با فرض این‌که قوه‌ی دیدنِ کار او در اعماق را داشته باشید، خواهید دید که آرام، با احتیاط، به‌نرمی و ثابت‌قدم پیش می‌رود ــ بی‌آن‌که چیز زیادی از عذابش عیان کند؛ عذابی که نتیجه‌ی ناگزیر هرگونه محرومیت طولانی‌مدت از نور و هوا است. حتی چه‌بسا بگویید از این‌که در تاریکی کار می‌کند خرسند است. مگر نه این‌که به نظر می‌رسد ایمانی راهبرِ اوست و گویی تسلایی آرامَش می‌کند؟ و گویی این تاریکی ممتد را دوست می‌دارد و خوشش می‌آید درک‌ناپذیر و پنهان و رازآمیز بماند، چون می‌داند از رهگذر آن به چه دست خواهد یافت: بامداد خویش رستگاری خویش و سپیده‌دم خویش… او بازخواهد گشت، شکی نیست: از او نپرسید آن پایین دنبال چه می‌گردد، خودش، این به‌ظاهر تروفونیوس و به‌ظاهر زیرزمین‌زی، با رغبت به زیرزمین می‌رود ــ اگر چیزی در آن‌جا پیدا کند، خوب، آن را با خود به نور خواهد آورد؛ اگر نه، آن‌جا خواهد ماند تا پیر شود و فراموش شود…»