کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) نوشته آنتونیو گرامشی و ترجمه حسن مرتضوی در سال ۱۴۰۰‏ توسط نشر چرخ منتشر شده است. این مجلد دو دفتر از مجموعه‌ی مشهور دفترهای زندان را در بر گرفته که نویسنده آن را طی سال‌های حبس خود در زندان فاشیستی ایتالیا نوشته است. این یادداشت‌ها ادامه‌ی مباحث و تأملات او در زمینه‌هایی مانند سیاست، جامعه، فرهنگ، فلسفه و ادبیات بوده و به‌نوعی بازتابی از پروژه‌ی فکری گسترده و پیچیده‌ی او به شمار می‌آید. دفترهای ششم و هفتم علاوه‌بر بررسی مسائل تاریخی و اجتماعی ایتالیا، به نقد و تحلیل مفاهیم کلیدی مانند هژمونی، جامعه‌ی مدنی، نقش روشنفکران و نسبت میان دولت و جامعه می‌پردازد. این اثر برای علاقه‌مندان به اندیشه‌ی سیاسی و اجتماعی و پژوهشگران حوزه‌ی فرهنگ و تاریخ منبعی سودمند است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) اثر آنتونیو گرامشی

کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) اثری از آنتونیو گرامشی است که در سال‌های حبس او در زندان توری دی باری، زندان فاشیستی ایتالیا نگاشته شده است. این دو دفتر، بخشی از مجموعه‌ی گسترده‌ی یادداشت‌های این نویسنده است که در آن‌ها به‌جای ارائه‌ی روایت خطی یا ساختار منسجم، با مجموعه‌ای از تأملات، نقدها و واکاوی‌های نظری روبه‌رو هستید. آنتونیو گرامشی در این یادداشت‌ها، موضوعات متنوعی را از تاریخ روشنفکران ایتالیا، نقش ادبیات مردم‌پسند، نقد فلسفه‌ی معاصر تا بررسی ساختارهای اجتماعی و سیاسی ایتالیا و اروپا دنبال کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که هر یادداشت یا مدخل، حلقه‌ای از زنجیره‌ی اندیشه‌ی آنتونیو گرامشی را تشکیل و اغلب به مباحث قبلی یا بعدی ارجاع می‌دهد.

دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) علاوه‌بر پرداختن به مسائل روزگار نویسنده، به‌واسطه‌ی نگاه انتقادی و تحلیلی او، چشم‌اندازی فراتر از زمان و مکان خود ارائه می‌دهند و به‌ویژه در زمینه‌ی نظریه‌ی هژمونی، جامعه‌ی مدنی و نقش روشنفکران اهمیت یافته‌اند. آنتونیو گرامشی در این یادداشت‌ها با رویکردی جست‌وجوگرانه و گاه پراکنده به‌دنبال فهم عمیق‌تر از تحولات اجتماعی و فرهنگی ایتالیا و جهان بوده است. ‏‫کتاب حاضر از متن انگلیسی اثر با عنوان Prison notebooks به پارسی برگردانده شده است.

خلاصه کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

نویسنده با بررسی رخدادهای تاریخی ایتالیا مانند ریزورجیمنتو و نقش روشنفکران به تحلیل ساختارهای قدرت، دولت و جامعه‌ی مدنی می‌پردازد. او مفهوم هژمونی را به‌عنوان پیوند میان جامعه‌ی سیاسی و جامعه‌ی مدنی مطرح و نقش روشنفکران را در شکل‌دهی به فرهنگ و سیاست برجسته می‌کند؛ همچنین به نقد ادبیات مردم‌پسند، رمان‌های دنباله‌دار و کارآگاهی و جایگاه ادبیات در فرهنگ ملی ایتالیا می‌پردازد و از زاویه‌ای انتقادی، فاصله‌ی میان روشنفکران و واقعیت اجتماعی را بررسی می‌کند. آنتونیو گرامشی به موضوعاتی چون بحران دولت مدرن، نسبت آزادی و مسئولیت و تفاوت میان جامعه‌ی سامانمند و دولت طبقاتی نیز می‌پردازد. یادداشت‌های او اغلب با ارجاع به آثار و نویسندگان معاصر و گذشته می‌کوشند پیوند میان تحولات فکری و ساختارهای اجتماعی را نشان دهند. این اثر تصویری چندلایه و پویا از اندیشه‌ی نویسنده درباره‌ی سیاست، فرهنگ و جامعه ارائه می‌دهد و به مسائل زمانه‌ی او و پرسش‌های بنیادین نظری می‌پردازد.

چرا باید کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) را بخوانیم؟

کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) به‌واسطه‌ی رویکرد تحلیلی و انتقادی آنتونیو گرامشی، فرصتی کم‌نظیر برای آشنایی با فرایند شکل‌گیری اندیشه‌های کلیدی او فراهم می‌کند. این دفترها نه‌تنها به مفاهیم بنیادینی مانند هژمونی، جامعه‌ی مدنی و نقش روشنفکران می‌پردازند، بلکه با بررسی نمونه‌های تاریخی و ادبی، امکان فهم عمیق‌تری از پیوند میان سیاست، فرهنگ و جامعه را فراهم می‌آورند. خواندن این کتاب به کسانی که به‌دنبال درک ریشه‌های نظری تحولات اجتماعی و سیاسی هستند، کمک می‌کند با شیوه‌ی اندیشه‌ورزی نویسنده و چگونگی بسط ایده‌های او در شرایط دشوار زندان آشنا شوند. همچنین این دفترها نمونه‌ای از مواجهه‌ی انتقادی با سنت‌های فکری و فرهنگی ایتالیا و اروپا را ارائه می‌دهند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) به پژوهشگران علوم اجتماعی، دانشجویان فلسفه و علوم سیاسی، علاقه‌مندان به تاریخ اندیشه و کسانی که دغدغه‌ی فهم نقش روشنفکران و ساختارهای قدرت در جامعه را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین این کتاب برای کسانی که به نقد ادبیات و فرهنگ مردم‌پسند علاقه‌مند هستند، سودمند است.

درباره آنتونیو گرامشی

آنتونیو گرامشی (Antonio Gramsci)، این متفکر و نظریه‌پرداز ایتالیایی در ۲۲ ژانویه‌ی ۱۸۹۱ در جزیره‌ی ساردینیا به دنیا آمد. دوران کودکی خود را با جابه‌جایی‌های مداوم و تحصیل در مدارس مختلف سپری کرد. از سال‌های نخست زندگی با ناهنجاری‌های ستون فقرات و بیماری‌های جسمی دست‌به‌گریبان بود و این رنج جسمانی تا پایان عمر همراه او ماند. دوران دبیرستان را در کنار برادر بزرگ‌ترش که نظامی بود گذراند و در همین دوره با اندیشه‌های سوسیالیستی آشنا شد؛ بااین‌حال بیش از هر چیز تجربه‌ی مستقیم بی‌عدالتی‌های اجتماعی، مشاهده‌ی رنج مردم و بی‌تفاوتی گسترده نسبت به آن، نقش اصلی را در شکل‌گیری جهان‌بینی انتقادی او ایفا کرد. با طرح مفهوم مهم هژمونی، به شهرتی گسترده در میان اندیشمندان چپ دست یافت؛ مفهومی که اگرچه در معنای لغوی به سلطه و برتری اشاره دارد، در اندیشه‌ی او به نوعی سلطه‌ی اجتماعی اطلاق می‌شود که نه از راه زور، بلکه از طریق جلب رضایت نسبی گروه‌های فرودست اعمال می‌شود. از نظر آنتونیو گرامشی، هژمونی حاصل پیوند پیچیده‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و در این میان، ایدئولوژی نقش محوری دارد؛ زیرا به باور او طبقات حاکم با بهره‌گیری از ایدئولوژی، سلطه‌ی سیاسی و اجتماعی خود را تثبیت و ماندگار می‌کنند. کتاب «علیه فاشیسم» ازجمله آثار مکتوب آنتونیو گرامشی است که بازتاب‌دهنده‌ی دیدگاه‌های انتقادی او نسبت به قدرت، سیاست و ساختارهای سلطه در جامعه به شمار می‌رود. کتاب دفترهای زندان (Prison notebooks) یک مجموعه اثر به قلم این نویسنده است.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

آنتونیو گرامشی در دوران زندگی‌اش موفق به دریافت بورسیه‌هایی شد و پس از مرگ نیز برای مجموعه کتاب دفترهای زندان (Prison notebooks) جایزه‌ی ویا‌رِجّو به او تعلق گرفت، اما جوایز متعددی نیز به نام او برای پژوهش‌های انتقادی اهدا می‌شود؛ ازجمله جایزه‌ی رساله‌ی دکتری آنتونیو گرامشی (اتاق کار وین) در حوزه‌ی مطالعات مهاجرت، جایزه‌ی سورمانی (بنیاد مؤسسه‌ی پیه‌مونته‌ای آنتونیو گرامشی) برای پژوهش‌های گرامشی‌پژوهی و جایزه‌ی بین‌المللی آلبرتو کاردوزی (بنیاد گرامشی) برای پایان‌نامه‌هایی درباره‌ او؛ همچنین بورسیه‌ها و کمک‌هزینه‌های تحصیلی گوناگون برای دانش‌آموزان.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

moderndiplomacy.eu: مجموعه کتاب دفترهای زندان (Prison notebooks) که بین سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۵ میلادی و در دوران زندانی‌بودن آنتونیو گرامشی به‌دست رژیم فاشیستی بنیتو موسولینی نوشته شد، یکی از مهم‌ترین آثار در نظریه‌ی مارکسیستی و اندیشه‌ی سیاسی به شمار رفته است. این اثر تأملات گرامشی درباره‌ی سیاست، فرهنگ و تاریخ ایتالیا را با اندیشه‌های گسترده‌تر او در باب ایدئولوژی، هژمونی و راهبردهای انقلابی در هم آمیخته است. این اثر که یکپارچه و منسجم نیست، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، جستارها و تأملات پراکنده درباره‌ی موضوعاتی گوناگون است که از فلسفه، تاریخ و اقتصاد گرفته تا زبان‌شناسی، ادبیات و آموزش را در بر می‌گیرد. این مجموعه یکی از تأثیرگذارترین آثار در اندیشه‌ی مارکسیستی به حساب می‌آید و تأثیری عمیق بر حوزه‌هایی چون نظریه‌ی سیاسی، جامعه‌شناسی، مطالعات فرهنگی و آموزش بر جای گذاشته است. سایت moderndiplomacy.eu یک بررسی تحلیلی جامع از این اثر ارائه داده و به واکاوی درون‌مایه‌های اصلی آن، تأثیرات فکری و مفهومی، مفاهیمی کلیدی همچون هژمونی، نقش روشنفکران و راهبرد انقلابی آنتونیو گرامشی پرداخته است. همچنین اهمیت اندیشه‌های این نویسنده برای نظریه‌ی سیاسی معاصر و مطالعه‌ی سلطه‌ی فرهنگی و ایدئولوژیک، در سایت یادشده مورد تأمل و بررسی قرار گرفته است.

بخشی از کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

«یادداشت‌هایی دربارهٔ فلسفه. ماتریالیسم و ایده‌آلیسم

مجموعهٔ دوم

§‌<۱>. بندتو کروچه و ماتریالیسم تاریخی. (بنگرید به ص ۵۵)(۱) دربارهٔ خطابهٔ کروچه به بخش زیبایی‌شناسی کنگرهٔ فلسفی در آکسفورد (بنگرید به لا نووا ایتالیا، ۲۰ اکتبر ۱۹۳۰). (۲) ترجمهٔ اصطلاح‌های یک نظام فلسفی به اصطلاح‌های یک نظام فلسفی دیگر، درست همانند ترجمهٔ زبان یک اقتصاددان به زبان اقتصاددانی دیگر، محدودیت‌هایی دارد، و این محدودیت‌ها براساس ماهیت بنیادی نظام‌های فلسفی یا نظام‌های اقتصادی تعیین می‌شوند. به عبارت دیگر، چنین ترجمه‌ای در چارچوب فلسفهٔ سنتی امکان‌پذیر است، درحالی‌که امکان ترجمهٔ فلسفهٔ سنتی به اصطلاح‌های ماتریالیسم تاریخی یا برعکس وجود ندارد. اصل ترجمه‌پذیری متقابلْ عنصر «انتقادی» ذاتی ماتریالیسم تاریخی است، چرا که پیش‌فرض یا بن‌انگاره‌اش این است که مرحله‌ای معین از تمدن دارای بیان فرهنگی و فلسفی «اساساً همسان» است، حتی اگر زبان بیانْ بسته به سنت خاص هر «ملت» یا هر نظام فلسفی فرق کند. در این مورد، کروچه متهم به سوءاستفادهٔ خاصی است: او به «ترفند» ی جدلی متوسل شد؛ از عنصر انتقادی ماتریالیسم تاریخی برای حمله به کل ماتریالیسم تاریخی استفاده کرد و آن را شبیه تصوری از جهان کرد که از کانت نیز عقب‌تر است. (کروچه بدین‌سان کل انتقاد خود را از ماتریالیسم تاریخی «از بن و ریشه» دگرگون کرده است؛ این دیدگاه جدید را می‌توان در ستایش‌هایش از کتاب دو مان بررسی کرد.)(۳) اما آیا کروچه کاملاً در اشتباه است؟ گفتم که او به «ترفند» ی جدلی روی آورد، یعنی نه در مقام فیلسوف عمل کرد و نه در حکم مورخ، بلکه به یک «کنش سیاسی»، یک کنش «عملی»، پرداخت.»