کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) نوشته‌ی آنتونیو گرامشی و با ترجمه‌ی حسن مرتضوی، توسط نشر چرخ منتشر شده است. این مجلد دو دفتر از مجموعه‌ی مشهور دفترهای زندان را دربرمی‌گیرد که گرامشی طی سال‌های حبس خود در زندان فاشیستی ایتالیا نوشته است. این یادداشت‌ها، ادامه‌ی مباحث و تأملات گرامشی در زمینه‌های سیاست، جامعه، فرهنگ، فلسفه و ادبیات هستند و به‌نوعی بازتابی از پروژه‌ی فکری گسترده و پیچیده‌ی او به‌شمار می‌آیند. دفترهای ششم و هفتم، علاوه‌بر بررسی مسائل تاریخی و اجتماعی ایتالیا، به نقد و تحلیل مفاهیم کلیدی مانند هژمونی، جامعه‌ی مدنی، نقش روشنفکران و نسبت میان دولت و جامعه می‌پردازند. این اثر نه‌تنها برای علاقه‌مندان به اندیشه‌ی سیاسی و اجتماعی، بلکه برای پژوهشگران حوزه‌ی فرهنگ و تاریخ نیز منبعی ارزشمند است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) اثری از آنتونیو گرامشی است که در سال‌های حبس او در زندان توری دی باری نگاشته شده و حسن مرتضوی آن را به فارسی برگردانده است. این دو دفتر، بخشی از مجموعه‌ی گسترده‌ی یادداشت‌های گرامشی هستند که در آن‌ها به‌جای ارائه‌ی یک روایت خطی یا ساختار منسجم، با مجموعه‌ای از تأملات، نقدها و واکاوی‌های نظری روبه‌رو هستیم. گرامشی در این یادداشت‌ها، موضوعات متنوعی را از تاریخ روشنفکران ایتالیا، نقش ادبیات مردم‌پسند، نقد فلسفه‌ی معاصر، تا بررسی ساختارهای اجتماعی و سیاسی ایتالیا و اروپا دنبال می‌کند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که هر یادداشت یا مدخل، حلقه‌ای از زنجیره‌ی اندیشه‌ی گرامشی را تشکیل می‌دهد و اغلب به مباحث قبلی یا بعدی ارجاع می‌دهد. این دفترها، علاوه‌بر پرداختن به مسائل روزگار گرامشی، به‌واسطه‌ی نگاه انتقادی و تحلیلی او، چشم‌اندازی فراتر از زمان و مکان خود ارائه می‌دهند و به‌ویژه در زمینه‌ی نظریه‌ی هژمونی، جامعه‌ی مدنی و نقش روشنفکران اهمیت یافته‌اند. گرامشی در این یادداشت‌ها، با رویکردی جست‌وجوگرانه و گاه پراکنده، به دنبال فهم عمیق‌تر از تحولات اجتماعی و فرهنگی ایتالیا و جهان است.

خلاصه کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

در دفترهای ششم و هفتم دفترهای زندان، گرامشی به واکاوی و شرح موضوعات متعددی می‌پردازد که هرکدام در قالب یادداشت‌هایی مستقل اما مرتبط با یکدیگر آمده‌اند. او با بررسی رخدادهای تاریخی ایتالیا، مانند ریزورجیمنتو و نقش روشنفکران، به تحلیل ساختارهای قدرت، دولت و جامعه‌ی مدنی می‌پردازد. گرامشی در این یادداشت‌ها، مفهوم هژمونی را به‌عنوان پیوند میان جامعه‌ی سیاسی و جامعه‌ی مدنی مطرح می‌کند و نقش روشنفکران را در شکل‌دهی به فرهنگ و سیاست برجسته می‌سازد. او همچنین به نقد ادبیات مردم‌پسند، رمان‌های دنباله‌دار و کارآگاهی، و جایگاه ادبیات در فرهنگ ملی ایتالیا می‌پردازد و از زاویه‌ای انتقادی، فاصله‌ی میان روشنفکران و واقعیت اجتماعی را بررسی می‌کند. در کنار این مباحث، گرامشی به موضوعاتی چون بحران دولت مدرن، نسبت آزادی و مسئولیت، و تفاوت میان جامعه‌ی سامانمند و دولت طبقاتی نیز می‌پردازد. یادداشت‌های او، اغلب با ارجاع به آثار و نویسندگان معاصر و گذشته، تلاش دارند تا پیوند میان تحولات فکری و ساختارهای اجتماعی را نشان دهند. در مجموع، این دفترها تصویری چندلایه و پویا از اندیشه‌ی گرامشی درباره‌ی سیاست، فرهنگ و جامعه ارائه می‌دهند که هم به مسائل زمانه‌ی او و هم به پرسش‌های بنیادین نظری می‌پردازد.

چرا باید کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) را بخوانیم؟

دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) به‌واسطه‌ی رویکرد تحلیلی و انتقادی گرامشی، فرصتی کم‌نظیر برای آشنایی با فرایند شکل‌گیری اندیشه‌های کلیدی او فراهم می‌کند. این دفترها، نه‌تنها به مفاهیم بنیادینی مانند هژمونی، جامعه‌ی مدنی و نقش روشنفکران می‌پردازند، بلکه با بررسی نمونه‌های تاریخی و ادبی، امکان فهم عمیق‌تری از پیوند میان سیاست، فرهنگ و جامعه را فراهم می‌آورند. خواندن این کتاب به کسانی که به دنبال درک ریشه‌های نظری تحولات اجتماعی و سیاسی هستند، کمک می‌کند تا با شیوه‌ی اندیشه‌ورزی گرامشی و چگونگی بسط ایده‌هایش در دل شرایط دشوار زندان آشنا شوند. همچنین، این دفترها نمونه‌ای از مواجهه‌ی انتقادی با سنت‌های فکری و فرهنگی ایتالیا و اروپا را ارائه می‌دهند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم) به پژوهشگران علوم اجتماعی، دانشجویان فلسفه و علوم سیاسی، علاقه‌مندان به تاریخ اندیشه، و کسانی که دغدغه‌ی فهم نقش روشنفکران و ساختارهای قدرت در جامعه را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین، این کتاب برای کسانی که به نقد ادبیات و فرهنگ مردم‌پسند علاقه‌مندند، منبعی ارزشمند است.

بخشی از کتاب دفترهای زندان (دفتر ششم و هفتم)

«مفهوم آزادی را نباید مستقیماً به انضباط پیوند زد، زیرا در چنین موردی به این معنا تلقی می‌شود که چیزی از بیرون، در حکم محدودیت اجباری آزادی، تحمیل شده است. مفهوم آزادی را باید به مفهوم مسئولیت پیوند داد: مسئولیتی که انضباط می‌آفریند. مسئولیت در تقابل با اراده‌ی آزاد فردی. یگانه آزادی همانا آزادی «مسئولانه» ــ یعنی «همگانی» ــ است، تا آن‌جا که خود را به منزله‌ی جنبه‌ی فردی یک «آزادی» جمعی یا گروهی، به مثابه‌ی بیان فردی قانون، وضع می‌کند. باید جامعه‌ی مدنی را آن‌گونه که هگل درک می‌کند و در معنایی که در این یادداشت‌ها استفاده می‌شود (یعنی در معنای هژمونی سیاسی و فرهنگی یک گروه اجتماعی بر کل جامعه؛ همچون محتوای اخلاقی دولت) از معنایی که کاتولیک‌ها به آن می‌دهند و بنا به آن جامعه‌ی مدنی همانا جامعه‌ی سیاسی یا دولت در مقابل جامعه‌ی خانواده و کلیساست متمایز کرد... برای کاتولیسیسم، آن‌چه در زبان هگلی «جامعه‌ی مدنی» نامیده می‌شود «ضروری» نیست؛ یعنی فقط تاریخی یا احتمالی است. دولت در برداشت کاتولیکی همانا فقط کلیساست و کلیسا دولتی است همگانی و فراطبیعی: برداشت قرون‌وسطایی به‌تمامی در این نظریه حفظ شده است.»