کتاب در سرزمین خورشید

کتاب در سرزمین خورشید (اسطوره‌آفرینی در شعر و هنر) نوشته‌ ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی نقش و جایگاه اسطوره و اسطوره‌آفرینی در شعر و هنر معاصر است. این کتاب توسط نشر چرخ منتشر شده است و به بررسی پیوندهای عمیق میان اسطوره، ادبیات و هنرهای تجسمی می‌پردازد. نویسنده با تکیه‌ بر دانش اسطوره‌شناسی و تجربه‌ی شخصی در حوزه‌ی شعر و ترجمه، تلاش کرده است تا مفاهیم بنیادین اسطوره و روند اسطوره‌پردازی را در آثار شاعران و هنرمندان برجسته‌ی ایران و جهان واکاوی کند. ساختار کتاب در سه بخش تنظیم شده است. بخش نخست به مبانی نظری اسطوره و اسطوره‌آفرینی و ارتباط آن با هنر معاصر می‌پردازد. بخش دوم تحلیل اسطوره‌سنجانه‌ی اشعار سه شاعر مهم (نیما یوشیج، اُکتاویو پاز و لوئیز گلیک) را ارائه می‌دهد و در بخش سوم اسطوره‌پردازی در آثار چهار نقاش معاصر ایرانی بررسی شده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب در سرزمین خورشید

کتاب در سرزمین خورشید نوشته‌ی ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق اثری است که به بررسی مفهوم اسطوره و فرایند اسطوره‌آفرینی در بستر شعر و هنر معاصر می‌پردازد. این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، ابتدا چیستی اسطوره و جایگاه آن در فرهنگ‌های مختلف را واکاوی کرده است و سپس به نقش اسطوره در شکل‌گیری هنر و ادبیات مدرن و پسامدرن می‌پردازد. ساختار کتاب سه‌گانه است. بخش نخست به مبانی نظری اسطوره و اسطوره‌آفرینی و پیوند آن با هنر معاصر اختصاص دارد. در این بخش، نویسنده ضمن تعریف اسطوره و بررسی ریشه‌های آن در فرهنگ‌های باستانی، به تأثیر اسطوره بر هنرهای مدرن و پسامدرن اشاره کرده است. بخش دوم به تحلیل اسطوره‌سنجانه‌ی اشعار سه شاعر برجسته (نیما یوشیج، اُکتاویو پاز و لوئیز گلیک) می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه اسطوره و نمادپردازی در شعر معاصر ایران و جهان حضوری پررنگ دارد. بخش سوم نیز به اسطوره‌پردازی در هنرهای تجسمی معاصر ایران اختصاص یافته است و آثار چهار نقاش ایرانی را از منظر اسطوره‌شناسی بررسی می‌کند. نویسنده با بهره‌گیری از منابع متنوع و تجربه‌ی شخصی تلاش کرده است تا تصویری جامع از نقش اسطوره در هنر و ادبیات معاصر ارائه دهد و اهمیت آن را در شکل‌گیری هویت هنری و فرهنگی برجسته سازد.

خلاصه کتاب در سرزمین خورشید

کتاب در سرزمین خورشید با تمرکز بر مفهوم اسطوره و اسطوره‌آفرینی، ابتدا به چیستی اسطوره و جایگاه آن در فرهنگ‌های مختلف می‌پردازد. نویسنده توضیح داده است که اسطوره‌ها نه‌تنها در گذشته‌های دور بلکه در زندگی معاصر و هنرهای مدرن و پسامدرن نیز حضوری فعال دارند و به‌نوعی فناناپذیرند. در بخش نخست اسطوره به‌عنوان روایتی بنیادین و زنده معرفی شده است که ریشه در ناخودآگاه جمعی انسان‌ها دارد و در قالب داستان، آیین، تصویر و حتی موسیقی نمود پیدا می‌کند. نویسنده با بررسی نمونه‌هایی از اسطوره‌های خورشید، پرنده و قهرمانان اساطیری، نشان داده است که این مضامین چگونه در فرهنگ‌ها و هنرهای مختلف بازتاب یافته‌اند. در ادامه مفهوم اسطوره‌آفرینی یا میتوپوئیا به‌عنوان یک ژانر مستقل در ادبیات و هنر معرفی شده است. نویسنده با اشاره به آثار نویسندگان و هنرمندان برجسته‌ای چون تالکین، لوئیس، جویس، کافکا و هنرمندان ایرانی، روند شکل‌گیری اسطوره‌های جدید در ادبیات و هنر معاصر را تحلیل کرده است. او تفاوت میان اسطوره‌های باستانی و اسطوره‌های آفرینشی مدرن را شرح داده و تأکید کرده است که اسطوره‌آفرینی در عصر جدید بیش‌تر جنبه‌ی هنری و تخیلی دارد تا باورمندانه و آیینی. در بخش دوم، تحلیل اسطوره‌سنجانه‌ی اشعار نیما یوشیج، اُکتاویو پاز و لوئیز گلیک ارائه شده است. نویسنده نشان داده است که چگونه نیما با بهره‌گیری از نمادها و کهن‌الگوهای اسطوره‌ای، شعر نو ایران را به عرصه‌ی اسطوره‌آفرینی وارد کرده است. همچنین اشعار پاز و گلیک به‌عنوان نمونه‌هایی از اسطوره‌پردازی در شعر معاصر جهان بررسی شده‌اند. در بخش سوم اسطوره‌پردازی در آثار چهار نقاش معاصر ایرانی تحلیل شده و نقش اسطوره در شکل‌گیری هنرهای تجسمی معاصر ایران برجسته شده است. کتاب در سرزمین خورشید در مجموع تصویری چندلایه از پیوند اسطوره با هنر و ادبیات معاصر ارائه داده و اهمیت این پیوند را در خلق آثار هنری نوآورانه و معنادار نشان داده است.

چرا باید کتاب در سرزمین خورشید را بخوانیم؟

کتاب در سرزمین خورشید اثری است که با رویکردی تحلیلی و تطبیقی به یکی از مهم‌ترین مباحث هنر و ادبیات معاصر یعنی اسطوره و اسطوره‌آفرینی می‌پردازد. این کتاب نه‌تنها مفاهیم بنیادین اسطوره را به‌روشنی شرح داده بلکه با بررسی نمونه‌های متنوع از شعر و هنر معاصر ایران و جهان، نشان داده است که چگونه اسطوره‌ها همچنان در زندگی و هنر امروز حضور دارند و الهام‌بخش هنرمندان و شاعران هستند. از ویژگی‌های شاخص این کتاب می‌توان به تحلیل‌های دقیق و مستند، استفاده از منابع معتبر و ارائه‌ی نمونه‌های ملموس از آثار هنری و ادبی اشاره کرد. خواننده با مطالعه‌ی این کتاب، با مفاهیم کلیدی اسطوره‌شناسی، روند اسطوره‌آفرینی در هنر و ادبیات و نقش نمادها و کهن‌الگوها در خلق آثار هنری آشنا می‌شود. همچنین کتاب به‌ویژه برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر از پیوند میان اسطوره، هنر و ادبیات هستند، منبعی مناسب به‌شمار می‌آید.

خواندن کتاب در سرزمین خورشید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن کتاب در سرزمین خورشید به علاقه‌مندان اسطوره‌شناسی، پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های ادبیات، هنر و مطالعات فرهنگی، شاعران و هنرمندان معاصر و کسانی که دغدغه‌ی فهم پیوند میان اسطوره و هنر را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین، این کتاب برای کسانی که به دنبال تحلیل‌های عمیق درباره‌ی نقش اسطوره در شعر و هنر معاصر هستند، مناسب است.

درباره ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق

ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق، نویسنده، پژوهشگر و اسطوره‌شناس برجسته‌ی ایرانی در ۱۶ شهریور ۱۳۳۳ در شهر بابل به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در همین شهر گذراند. او در سال ۱۳۵۱ به تهران رفت و در ۱۳۵۶ لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی را از دانشگاه تهران گرفت. سپس مسیر علمی خود را با جدیت در حوزه‌ی فرهنگ و زبان‌های باستانی ادامه داد و در سال ۱۳۷۰ موفق به اخذ دکترای این رشته از دانشگاه تهران شد. اسماعیل‌پور در این دوران از محضر استادان برجسته‌ای مانند مهرداد بهار، احمد تفضلی، ژاله آموزگار، بدرالزمان قریب، محسن ابوالقاسمی و نیز در دوره‌ی کارشناسی از بهرام مقدادی، محمدعلی اسلامی ندوشن، عبدالحسین زرین‌کوب، محمدرضا شفیعی کدکنی، پرفسور کلاتز و ژولیت میثمی بهره‌مند شد و نزد آنان بنیان‌های علمی و پژوهشی‌اش را استوار کرد.

او از چهره‌های سرشناس در مطالعات ایران باستان، ادیان ایرانی و اسطوره‌شناسی است و سال‌هاست به‌عنوان استاد در دانشگاه شهید بهشتی، در گروه زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی فعالیت دارد. حضور بین‌المللی او نیز چشمگیر است؛ از جمله تجربه‌ی تدریس در دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ و نیز در دانشگاه دولتی مسکو از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵. او علاوه بر تدریس در مدیریت و توسعه‌ی نهادهای علمی نقش فعالی داشته است. چون ریاست مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان (آزفا)، معاونت پژوهشی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، مدیریت گروه زبان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، ریاست مرکز ایران‌شناسی انستیتو مطالعات خاورمیانه‌ی شانگهای و ریاست پژوهشکده‌ی زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون پژوهشگاه میراث فرهنگی از سمت‌هایی است که بر عهده داشته است. عضویت در انجمن‌های معتبر علمی مانند انجمن ایران‌شناسی اروپا، انجمن بین‌المللی مطالعات مانوی، انجمن انسان‌شناسان ایران و عضویت در هیئت‌های تحریریه‌ی چندین مجله‌ی علمی از دیگر فعالیت‌های اوست. او از سال ۱۳۹۸ سردبیری مجله‌ی بین‌المللی مطالعات میراث ایرانی را نیز بر عهده دارد.

اسماعیل‌پور در کنار فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، آثار متعدد و اثرگذاری را در حوزه‌های اسطوره‌شناسی، ادبیات مانوی، فرهنگ ایرانی و نیز شعر منتشر کرده است. از جمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به اسطوره‌ی آفرینش در کیش مانی، اسطوره، بیان نمادین، ادبیات مانوی (با همکاری مهرداد بهار و برنده‌ی نشان دهخدا)، سرودهای روشنایی، چشمه‌های بیدار، ترانه‌های مازندرانی، اسطوره، ادبیات و هنر و آثار انگلیسی‌زبان او همچون Manichaean Gnosis and Creation Myth و A Handbook of Persian Literature اشاره کرد. او همچنین مجموعه‌های شعری چون هر دانه شن، تا کنار درخت گیلاس، پشت رودخانه روز و بر بال پروانه‌ها را منتشر کرده است. گستره‌ی کارنامه‌ی علمی و ادبی اسماعیل‌پور نشان‌دهنده‌ی نقشی درخشان در تداوم پژوهش‌های ایران‌شناختی، معرفی میراث باستانی و ترویج زیبایی‌های زبان و فرهنگ ایرانی است؛ نقشی که او سال‌هاست با شور، دانش و پشتکار آن را دنبال می‌کند.

بخشی از کتاب در سرزمین خورشید

«اسطوره در لغت به معنی داستان، روایت و تاریخ است. این واژه گونهٔ معرّبِ واژهٔ لاتینی historia است؛ واژه‌‌ای برگرفته از اصل یونانیِ ίστρία به معنی «آموختن از طریق جست‌وجو و روایتِ آن‌چه آموخته شود»، که خود برگرفته از واژهٔ ίστωρ به معنی «کسی که می‌داند، ماهر و دادور» است. در کل، اسطوره‌ها پیشینهٔ بسیار کهنی در جهان دارند. اقوام باستانی از هر قوم و ملتی دارای اسطوره‌اند. هیچ قومی بدون اسطوره نیست، حتی انسانِ غارنشین با تصویرگری‌هایش به گونه‌ای اسطوره‌هایش را به نمایش گذاشته است و اقوام ابتدایی شرق و غرب همه اسطوره‌هایی بومی و اصیل پرورده‌اند؛ چون اسطوره جزو جداناپذیر هستی انسان است و انسان‌ها نخست به‌واسطهٔ اسطوره می‌اندیشیدند و حیات معنوی داشتند و بدین طریق، حیات مادّی خود را ارتقا می‌بخشیدند. از یاد نبریم که اسطوره‌ها هنوز زنده‌اند و تنها منحصر به اسطوره‌های باستانی نیستند. اسطوره‌های عصر جدید به شکل آیین‌ها، فرهنگ عامه و به‌ویژه در هنرهای مدرن و پسامدرن و حتی در سبک زندگی امروز در هزارهٔ سوم میلادی نیز حضور فعال دارند. پس، اسطوره از یک نظر فناناپذیر است.»