کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم

کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم نوشته‌ی دونالد رابرتسون و با ترجمه‌ی یوسف سلیمان سالم، اثری است که به بررسی فلسفه‌ی سقراط و کاربرد آن در زندگی معاصر می‌پردازد. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی «فلسفه برای زندگی امروز» است و تلاش دارد با روایتی داستان‌گونه و تحلیلی، اندیشه‌های سقراط را از دل متون کلاسیک بیرون بکشد و به زبان امروزی بازگو کند. نویسنده با تکیه‌بر منابع دست‌اول و بازنویسی گفت‌وگوهای افلاطون و گزنفون، تصویری زنده و قابل لمس از شخصیت و روش سقراط ارائه داده است. نشر سنگ آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم

کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم اثری غیرداستانی در حوزه‌ی فلسفه‌ی عملی است که به زندگی، اندیشه‌ها و روش سقراط، فیلسوف مشهور آتنی، می‌پردازد. دونالد رابرتسون در این کتاب با نگاهی تحلیلی و روایی، تلاش کرده است تا فلسفه‌ی باستان را به‌عنوان شیوه‌ای برای زیستن در دنیای امروز معرفی کند. ساختار کتاب بر پایه‌ی بازخوانی و بازآفرینی گفت‌وگوهای سقراطی استوار است؛ گفت‌وگوهایی که در آثار افلاطون و گزنفون آمده‌اند و اکنون با زبانی ساده‌تر و قابل فهم‌تر برای مخاطب امروزی بازنویسی شده‌اند. نویسنده در مقدمه به مسئله‌ی «سقراطی» اشاره کرده و توضیح داده است که بخش زیادی از آنچه درباره‌ی سقراط می‌دانیم، آمیزه‌ای از واقعیت و روایت ادبی است. کتاب نه‌تنها به زندگی سقراط و محاکمه‌ی او می‌پردازد، بلکه تلاش می‌کند روش اندیشیدن سقراطی را به‌عنوان ابزاری برای تفکر انتقادی و رشد فردی معرفی کند. در کنار روایت تاریخی، پیوندهای فلسفه‌ی سقراطی با روان‌درمانی مدرن و رفتاردرمانی شناختی نیز بررسی شده است. این اثر برای کسانی که به فلسفه‌ی عملی و کاربردی علاقه دارند، فرصتی فراهم می‌کند تا با یکی از بنیادی‌ترین روش‌های تفکر انتقادی آشنا شوند و آن را در زندگی روزمره به کار بگیرند.

خلاصه کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم

کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم با طرح مسئله‌ی «سقراطی» آغاز می‌شود؛ یعنی همان چالش تشخیص واقعیت از روایت‌های ادبی درباره‌ی سقراط. نویسنده توضیح داده است که بیشتر آنچه از سقراط می‌دانیم، از دل گفت‌وگوهای افلاطون و گزنفون بیرون آمده و این متون، ترکیبی از واقعیت و تخیل هستند. با این حال، هدف کتاب نه بازسازی دقیق زندگی سقراط، بلکه استخراج روش اندیشیدن او و کاربرد آن در زندگی امروز است. در ادامه، کتاب به فضای آتن باستان و تأثیر سقراط بر شاگردانش می‌پردازد. نویسنده با روایت‌هایی از محاکمه‌ی سقراط، نشان داده است که او چگونه با طرح پرسش‌های بنیادین، باورهای رایج را به چالش می‌کشید و افراد را به تفکر انتقادی وادار می‌کرد. سقراط به جای ارائه‌ی پاسخ‌های آماده، با پرسشگری مداوم، دیگران را به بازاندیشی در ارزش‌ها و باورهایشان سوق می‌داد. این روش بعدها به «روش سقراطی» مشهور شد و امروزه در روان‌درمانی شناختی نیز کاربرد دارد. کتاب همچنین به شباهت‌های جامعه‌ی آتن با دنیای معاصر اشاره کرده و نشان داده است که چگونه عوام‌فریبان و «اینفلوئنسرها» در هر دو دوره با وعده‌های سطحی، مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. سقراط در برابر این موج، بر استقلال فکری و جست‌وجوی حقیقت تأکید می‌کرد. نویسنده با مثال‌هایی از زندگی سقراط، از جمله گفت‌وگو با پسرش درباره‌ی خشم و آزردگی، نشان داده است که چگونه می‌توان با پرسشگری و بازنگری در مفروضات ذهنی، به آرامش و رشد فردی دست یافت. در بخش‌هایی از کتاب، پیوند فلسفه‌ی سقراطی با رفتاردرمانی شناختی و روان‌درمانی مدرن بررسی شده است. نویسنده توضیح داده است که بسیاری از تکنیک‌های پرسشگری و بازنگری باورها که امروزه در درمان اضطراب و افسردگی به کار می‌روند، ریشه در روش سقراطی دارند. در نهایت، کتاب با دعوت به تمرین تفکر انتقادی و پرسشگری، مخاطب را به سوی نوعی خودشناسی و آزادی ذهنی سوق می‌دهد.

چرا باید کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی متفاوت به فلسفه، سقراط را نه‌فقط به‌عنوان یک شخصیت تاریخی، بلکه به‌عنوان الگویی برای شیوه‌ی اندیشیدن و زیستن معرفی کرده است. ویژگی شاخص کتاب، پیوند دادن اندیشه‌های باستانی با مسائل و دغدغه‌های امروزی است؛ از بحران‌های فردی و اجتماعی گرفته تا چالش‌های روانی و اخلاقی. نویسنده با بازنویسی گفت‌وگوهای سقراطی و تحلیل آن‌ها، نشان داده است که روش پرسشگری سقراطی می‌تواند ابزاری مؤثر برای رشد فردی، تفکر انتقادی و مقابله با تأثیرپذیری منفعلانه از دیگران باشد. همچنین کتاب به بررسی ارتباط فلسفه با روان‌درمانی مدرن پرداخته و نشان داده است که چگونه می‌توان از آموزه‌های سقراط برای بهبود سلامت روان و افزایش انعطاف‌پذیری شناختی بهره برد. این اثر فرصتی فراهم می‌کند تا فلسفه را نه به‌عنوان دانشی انتزاعی، بلکه به‌عنوان راهنمایی عملی برای زندگی تجربه کنیم.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان فلسفه‌ی عملی، دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی، روان‌شناسان، درمانگران و کسانی که به دنبال تقویت تفکر انتقادی و خودشناسی هستند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای افرادی که دغدغه‌ی رشد فردی، سلامت روان یا مواجهه با بحران‌های اخلاقی و اجتماعی دارند، این کتاب می‌تواند الهام‌بخش باشد.

بخشی از کتاب چگونه مثل سقراط فکر کنیم

«سقراط روشی را مدون کرد تا بتوانیم بین امر ظاهری و حقیقی تمایز قائل شویم و تظاهر به خردمندی را در خودمان و دیگران آشکار کنیم. آن‌هایی که خود را خردمندترین مردمان تلقی می‌کردند در عمل کسانی بودند که حس احمق بودن را در مخاطب‌شان بر می‌انگیختند. برخی‌ها باور دارند فلسفه را می‌توان با خواندن کتاب‌ها، به خاطر سپردن بخش‌های برگزیدهٔ آن‌ها و تکرار آموخته‌های‌شان فراگرفت. سقراط باور داشت نتیجهٔ چنین کاری نه حکمت حقیقی، بلکه این پندار ظاهری خواهد بود که به حکمت دست یافته‌اید. (به بیان دیگر، عقاید به جای دانش.) فلسفه برای سقراط شیوهٔ عملی زیستن بود. روش سقراطی با یک افشاگری منفی آغاز می‌شود: این بینش که نمی‌توان به همان شیوه که پیاز را از سبزی‌فروش تهیه می‌کنیم حکمت را از کتاب‌ها به دست آوریم. حکمت را نمی‌توان در ازای هیچ قیمتی و در قالب دسترنج دیگران خریداری کرد. حکمت فقط و فقط با عرق ریختن شخص ما به دست می‌آید. روش سقراطی را می‌توان نوعی فرایند تفکر فعالانه نامید. ترجیع‌بند همیشگی این روش «آری، اما...» است، چون سرخوشانه می‌خواهد برای تعاریف، مفروضات و دیگر دستورات کلامی بشری موارد استثنا بیابد. این روش وادارمان می‌کند مهم‌ترین مفروضات و ارزش‌های‌مان، از جمله اهداف‌مان در راستای خودشکوفایی را پیوسته به چالش کشیم و از این طریق مستقل از دیگران بیندیشیم."