کتاب عمل قابیل

کتاب عمل قابیل با عنوان اصلی Cain's act نوشتهٔ «ماسیمو رکالکاتی» و ترجمهٔ «شهاب‌الدین عباسی»، اثری در حوزهٔ روانکاوی و فلسفه است که نشر بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه آن را منتشر کرده است. نویسندهٔ این کتاب که ایتالیایی و یک روانکاو است، با تکیه بر داستان هابیل و قابیل در کتاب مقدس، به واکاوی ریشه‌های نفرت و خشونت در انسان پرداخته و با بهره‌گیری از اندیشه‌های «لاکان» و «لویناس»، مفهوم «دیگری» (Other) و مسئولیت اخلاقی را بازخوانی کرده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عمل قابیل اثر ماسیمو رکالکاتی

کتاب «عمل قابیل» (سرچشمه‌های نفرت) ناداستانی است که در قالبی فلسفی و روانکاوانه، داستان هابیل و قابیل را به‌عنوان نقطهٔ عزیمت برای بررسی ریشه‌های نفرت، خشونت و انکار دیگری در نهاد بشر انتخاب کرده است. این کتاب به قلم «ماسیمو رکالکاتی»، با ارجاع به متون مقدس و سنت‌های یهودی، مسیحی و اسلامی و نیز با بهره‌گیری از نظریات روانکاوی «لاکان» و فلسفهٔ اخلاق «لویناس»، به بررسی عمیق ساختارهای روانی و اجتماعی نفرت پرداخته است. ساختار کتاب مبتنی بر تحلیل روایت کتاب مقدس و پیوند آن با مفاهیم روانکاوی و فلسفی است و نویسنده تلاش کرده است با رویکردی تطبیقی، مفاهیم بنیادین اخلاق، قانون، حسادت و مسئولیت را در بستر داستان برادرکشی قابیل واکاوی کند.

این اثر نه‌تنها به جنبه‌های فردی و روانی نفرت می‌پردازد، بلکه پیامدهای اجتماعی و تاریخی آن را نیز بررسی می‌کند و با ارجاع به متفکرانی همچون «زیگموند فروید»، «ژان پل سارتر» و «توماس هابز»، تصویری چندلایه از خشونت انسانی ارائه می‌دهد. کتاب «عمل قابیل» که با یک پیشگفتار و یک مقدمه آغاز شده، چندین بخش را در بر گرفته است. عنوان برخی از این بخش‌ها عبارت است از «در آغاز قابیل بود»، «خداشدن: وعدهٔ مار حسود»، «تخطی دوم: خشونت و حسادت»، «متجاوز: قابیل و نارسیس» و «برادری، سوگواری و مسئولیت». «ماسیمو رکالکاتی» مقدمهٔ این اثر را در سال ۲۰۲۰ میلادی در شهر میلان به رشتهٔ تحریر درآورده است.

خلاصه کتاب عمل قابیل

کتاب با تحلیل داستان هابیل و قابیل، به ریشه‌های روانی و فلسفی نفرت و خشونت در انسان می‌پردازد. «ماسیمو رکالکاتی» با تکیه بر روایت کتاب مقدس نشان می‌دهد که خشونت و نفرت، اموری سطحی یا اتفاقی در وجود انسان نیستند؛ بلکه ریشه‌هایی عمیق و ساختاری دارند. این نویسنده با ارجاع به نظریات «لاکان»، مفهوم «دیگری» را به‌عنوان عنصری اساسی در شکل‌گیری هویت انسانی مطرح می‌کند و توضیح می‌دهد که نپذیرفتن دیگری، زمینه‌ساز خشونت و برادرکشی می‌شود. در این کتاب، حسادت و خودشیفتگی به‌عنوان نیروهای محرک نفرت و طرد دیگری بررسی شده‌اند. نویسنده با تحلیل روانکاوانه نشان می‌دهد که میل به یگانه‌بودن و نپذیرفتن محدودیت‌های وجودی، انسان را به‌سوی حذف دیگری و خشونت سوق می‌دهد. او با مقایسهٔ داستان قابیل با اسطورهٔ «نارسیس» و نظریهٔ «مرحلهٔ آینه» از لاکان، پیوند میان خودشیفتگی و میل به حذف دیگری را برجسته می‌کند؛ همچنین به نقش قانون و شریعت در مهار یا تشدید خشونت می‌پردازد و نشان می‌دهد که قانون، هم می‌تواند محدودکننده و هم راهگشا باشد. نویسنده تأکید می‌کند که مسئولیت اخلاقی نسبت به دیگری، تنها راه عبور از چرخهٔ نفرت و خشونت است و برادری، نه‌تنها پیوندی خونی بلکه مسئولیتی اخلاقی و انتخابی است. این کتاب با دعوت به بازاندیشی در روابط انسانی و پذیرش دیگری، راهی برای کاهش خشونت و تقویت همدلی پیشنهاد می‌دهد.

چرا باید کتاب عمل قابیل را بخوانیم؟

کتاب حاضر با رویکردی تلفیقی از روانکاوی و فلسفه و الهیات، به یکی از کهن‌ترین و بنیادی‌ترین مسائل انسانی، یعنی سرچشمه‌های نفرت و خشونت می‌پردازد. «عمل قابیل» با تحلیل داستانی آشنا اما از زاویه‌ای نو، امکان فهم عمیق‌تری از ریشه‌های ناسازگاری، حسادت و طرد دیگری در انسان را فراهم می‌کند. خواندن این اثر فرصتی است برای تأمل دربارهٔ مسئولیت اخلاقی، نقش قانون و اهمیت پذیرش دیگری در زندگی فردی و جمعی؛ همچنین این کتاب با ارجاع به متون مقدس و نظریات متفکران بزرگ، پلی میان سنت و مدرنیته می‌سازد و مخاطب را به بازاندیشی در باب ماهیت خشونت و امکان همزیستی انسانی دعوت می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای علاقه‌مندان به روانکاوی، فلسفهٔ اخلاق، مطالعات دینی و الهیات و همچنین کسانی که دغدغهٔ فهم ریشه‌های خشونت، نفرت و روابط انسانی را دارند، مفید است. پژوهشگران علوم انسانی، دانشجویان رشته‌های روان‌شناسی، فلسفه و مطالعات اجتماعی می‌توانند از مباحث تحلیلی و تطبیقی کتاب بهره ببرند.

درباره ماسیمو رکالکاتی

«ماسیمو رکالکاتی» (Massimo Recalcati) زادهٔ سال ۱۹۵۹ میلادی، روان‌شناس، نویسنده‌ای ایتالیایی و استاد دانشگاه پاویا (Pavia) و ورونا (Verona) بوده است. «عمل قابیل» کتابی به قلم او است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

Publishers Weekly معتقد است این کتاب مطالعه‌ای کوتاه اما ژرف و اندیشه‌برانگیز را فراهم می‌کند و مفاهیمی همچون اخلاق، رابطه با دیگری، خشونت و نیروهای بنیادین حیات انسانی را با دقت و ظرافت بررسی می‌کند. Library Journal این اثر را تحلیلی جامع و تحریک‌کننده دربارهٔ منشأ خشونت و سازوکارهای رفتاری انسان دانسته و تأکید کرده که خوانندهٔ این کتاب وادار به بازنگری در نگاهش به هویت و دیگران می‌شود. Europa Editions (ناشر انگلیسی‌زبان کتاب) اثر حاضر را تأملی فلسفی و روان‌کاوانه بر داستان قابیل و هابیل معرفی کرده که با نگاهی تازه، پرسش‌هایی بنیادی دربارهٔ حسادت، نفرت و مسئولیت انسانی را مطرح می‌کند.

بخشی از کتاب عمل قابیل

«قابیل انتخاب خدا را برنمی‌تابد. تحمل نمی‌کند که خدا از پذیرفتن پیشکش‌های وی خودداری کند و هدایای هابیل را ترجیح دهد. او زندگی برادرش را که به نظر او پرجنب‌وجوش‌تر و پذیرفته‌تر از زندگی خودش است، تحمل نمی‌کند. دیگر تحمل نمی‌کند که یگانه پسر نباشد. این‌چنین است که کتاب مقدس موضوع مهم برادری و نقش پدر و مادر را با اولین شکست دردناک قابیل مطرح می‌کند.

سرچشمهٔ خشونت و سرچشمهٔ جهد و تلاش آدمی برای ایجاد ارتباط برادرانه یکی است. عمل قابیل کوششی است برای قطع این ارتباط و دفاع او از «یکه و ممتاز بودن خودش» در مقابل «دیگری». بنابراین اگر بخواهیم مسئلهٔ برادری را با جدّیت بکاویم، هرگز نباید نوع ارتباط نادرست سرنوشت قابیل و سرنوشتِ منتهی به خودکشی نارسیس را فراموش کنیم. درنهایت، سرچشمهٔ نفرتِ حسادت‌آلودْ خودپرستی، شیفتگی فرد به هویت خود و عشق او به «منِ» خود است.

کتاب مقدس از داستان قابیل برای کندوکاو دربارهٔ ریشه‌های اجتماعی خشونت استفاده نمی‌کند. به جای این کار تلاش می‌کند به درونی‌ترین آثار و پیامدهای ریشه‌های روانی خشونت نفوذ کند. عمل قابیل واکنشی است نه به ظلم و ستم بلکه به شیفتگی. این همان نکته‌ای است که لاکان را وا می‌دارد این پیشنهاد را مطرح کند که رفتار قابیل را با نظر به داستان نارسیس بررسی کنیم. قابیل مانند نارسیس، درواقع قادر نیست با دیگربودگی روبه‌رو شود و با واقعیتِ «دو بودن» کنار بیاید. او هم مثل نارسیس نمی‌تواند وجود خود را یکه و یگانه نبیند و به «دو» وجود انسانی قائل شود. او قادر نیست واقعیتِ «خاردار» و پُرزحمت رابطه را بپذیرد.»