کتاب کویر

کتاب کویر نوشتهٔ علی شریعتی است که در انتشارات سپیده باوران منتشر شده است. 

درباره کتاب کویر

کویر اثر جاودان دکتر علی شریعتی کتابی است که بارها و بارها منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان به اندیشه‌های این متفکر بزرگ قرارگرفته است. مبنای نسخه حاضر، بخش «کویر» از کتاب «هبوط در کویر» دکتر علی شریعتی است که زیر نظر «دفتر تدوین و تنظیم مجموعۀ آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی» با عنوان فرعی «مجموعه آثار ۱۳» منتشر شده و نسخۀ معتبر این اثر است.

کویر به برخی از خاطرات شریعتی و برخی از عقاید و بینش‌های نوگرایانه او که با زبان شاعرانه توضیح داده شده است اشاره می‌کند. شریعتی گاهی در کتاب کویر به نقل‌قول‌های دیگر عرفا و روحانیون در ادیان مختلف اشاره می‌کند.

خواندن کتاب کویر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به آثار علی شریعتی پیشنهاد می‌کنیم

درباره علی شریعتی

دکتر علی شریعتی در ۲ آذر ۱۳۱۲ در روستای کاهک در سبزوار به دنیا آمد. او یک روشنفکر دینی معاصر بود که در سال ۱۳۳۴ به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد وارد شد و رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی را برگزید. او در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۳۷ با «پوران شریعت‌رضوی» همکلاسی‌اش ازدواج کرد.

شریعتی تحصیلات دانشگاهی خود را در مشهد گذراند و پس از دریافت لیسانس در رشتهٔ ادبیات فارسی، برای ادامهٔ تحصیل به فرانسه رفت تا تحصیلات عالی خود را در مقطع دکتری در دانشگاه سوربن فرانسه و در رشتهٔ ادبیات ادامه دهد. او در سال ۱۹۶۳ تز دکترایش را به زبان فرانسه و با عنوان «فضائل بلخ» ارائه کرد.

شریعتی در سال ۱۳۴۳ به ایران بازگشت. او در مرز دستگیر شد. حکم دستگیری وی از سوی ساواک و متعلق به ۳ سال پیش یعنی در هنگام خروج از ایران بود. پس از بازداشت به زندان قزل‌قلعه در تهران منتقل شد. اوایل شهریور همان سال، پس از آزادی، به مشهد بازگشت.

در سال ۱۳۴۴ مدتی پس از بیکاری، ادارهٔ فرهنگ مشهد، او را به‌عنوان دبیر انشای کلاس چهارم دبستان در یکی از روستاهای مشهد استخدام می‌کند و سپس در دبیرستان به تدریس می‌پردازد و بالاخره به‌عنوان استادیار تاریخ وارد دانشگاه مشهد می‌شود. او در سال ۱۳۴۸ به «حسینیهٔ ارشاد» در تهران دعوت می‌شود. در سال ۱۳۵۲ رژیم پهلوی حسینیهٔ ارشاد را تعطیل و شریعتی را به‌مدت ۱۸ ماه روانهٔ زندان کمیتهٔ شهربانی می‌کند. اسارت درازمدت در سلول، او را از نظر روحی بسیار افسرده کرد؛ همچنین پس از آزادی ساواک او را شدیداً تحت‌نظر داشت و روز‌به‌روز حلقهٔ این محدودیت‌ها تنگ‌تر هم می‌شد.

دکتر علی شریعتی پس از ۲ سال، خسته از وضعیتش تصمیم به هجرت می‌گیرد. ممنوع‌الخروج‌بودن مانع بزرگی برای مهاجرت او به خارج از کشور بود، اما او با گرفتن گذرنامه با اسم فامیلی «مزینانی» توانست از کشور خارج شده و تهران را به مقصد بروکسل ترک کند. شریعتی پس از چند روز اقامت در بروکسل آنجا را به مقصد ساوت‌همپتون انگلیس ترک کرد. او طی مهاجرتش در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ درحالی‌که ۳ هفته از سفرش به انگلستان می‌گذشت، در ساوت‌همپتون به شکل مشکوکی درگذشت.

از این روشنفکر معاصر ایرانی کتاب‌های مشهوری باقی مانده است که از میان آنها می‌توان به فهرست زیر اشاره کرد:

زن (فاطمه فاطمه است)، هبوط، دوست‌داشتن از عشق برتر است، علی (ع)، درباره روحانیت، مذهب علیه مذهب، تحلیلی از مناسک حج، حسین وارث آدم، بازشناسی هویت ایرانی اسلامی و کتاب اسلام‌شناسی (درس‌های دانشگاه مشهد).

بخشی از کتاب کویر

«تاریخی که در صورت جغرافیا نمایان شده است بر کرانۀ کویر، به تعبیر حدودالعالم، «شهرکی» است که شاید با همۀ روستاهای ایران فرق دارد. چشمۀ آبی سرد که در تموز سوزان کویر، گویی از دل یخچالی بزرگ بیرون می‌آید. از دامنۀ کوههای شمالی ایران به سینۀ کویر سرازیر می‌شود و از دل ارگ مزینان سر برمی‌دارد، از دل این دیواره‌های عبوس و مرموزی که قرنهای گمشده‌ای را که اسلام به اساطیر کشاند، در آغوش خویش نگاه داشته‌اند و خود علی‌رغم تاریخ همچنان استوار ایستاده‌اند. از اینجا درختان کهنی که سالیانی دراز سر بر شانۀ هم داده‌اند، آب را تا باغستان و مزرعه مشایعت می‌کنند و بدین‌گونه صفی را در وسط خیابان مستقیمی که ستون فقرات این روستای بزرگ را تشکیل می‌دهد، پدید می‌آورند؛ و از دو سو کوچه‌هایی هم‌اندازه و روی هم و راسته و همگی در انتها، پیوسته به خیابانی کمربندی که محتوای ده را از باروی پیرامون آن جدا می‌سازد.

درست گویی عشق‌آباد کوچکی است و چنان که می‌گویند، هم بر انگارۀ عشق‌آبادش ساخته‌اند، صد سال پیش که مزینان کهنه را سیل از بنیاد بر می‌کند و می‌برد و ناچار همه چیز از نو ساخته می‌شود. حدودالعالم از «مرد» و «انگور» مزینان نام می‌برد و از هزار و صد سالِ پیش، هنوز بر همان مُهر و نشان است که بود. مردانش نیرومند و مغرور که سبزواری‌ها را دهاتی می‌دانند و مشهدی‌ها را گدایان گوش‌بر و مردان تهرانی را زنانی ریش‌دار! و در شگفت‌اند که چرا غالباً این تنها برگۀ معتبر را هم از میان می‌برند!

و باغهای انگورش که هنوز ـ علی‌رغم مادیتی که بر روستاها تاخته و باغها را همه غارت کرده است ـ برجا و آبادند و خوشه‌های عسکر و لعل و شست عروسش همچون چراغ می‌درخشند.»