کتاب علی حقیقتی بر گونه اساطیر

علی شریعتی(۱۳۵۶-۱۳۱۲)، نو اندیش دینی است. این کتاب، حاصل سخنرانی دکتر علی شریعتی است که در دو شب متوالی در ۱۵ و ۱۶ اسفند ۱۳۴۷ در حسینیه ارشاد ایراد شده است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «علی، رب‌النوع انواع گوناگون عظمت‌ها، قداست‌ها و زیبایی‌هایی است از آن‌گونه که بشر همواره دغدغه داشتن و پرستیدنش را داشته و هرگز ندیده و معتقد شده‌بوده که ممکن نیست بر روی خاک ببیند و ممکن نیست در کالبد یک انسان در این حد تحقق پیدا کند و ناچار، می‌ساخته. اما علی، همان نیازی که پرومته در اساطیر، روح انسان را از فداکاری اشباع می‌کرده و دموستنس از عظمت و قدرت و پاکی و صداقت سخن، و ونوس یا فوتوشی‌شی از عظمت و از زیبایی روح یا خدایان و مظاهر رب‌النوع‌های دیگر از شکست‌ناپذیری، از بی‌باکی و از فداکاری یا خدایان دیگر از تحمل سختی و رنج برای دیگران به خاطر پاکی، و خدایان دیگر از نهایت رقت و عظمت محبت و برکت روح برای دیگران، همه را در یک رب‌النوع جمع کرده. علی نیازهایی که در طول تاریخ انسان‌ها را به خلق نمونه‌های خیالی، به خلق الهه‌ها و رب‌النوع‌های فرضی می‌کشانده، در تاریخ عینی اشباع می‌کند. این رب‌النوع‌ها به انسان نشان می‌دادند که هر احساسی و هر استعداد انسانی تا این حد می‌تواند رشد کند و انسان‌هایی که تا آن حد هیچ‌کدام‌شان نمی‌توانستند رشد کنند، این را به عنوان یک سرمشق، یک چیزی که باید به آن برسیم، یک عظمت و درجه‌ای که نمونه زندگی ما و وجهه نظر ما و مسیر حیات و تکامل ما باید باشد به ما نشان می‌دادند.»