کتاب چرا ملت ها شکست می خورند؟

کتاب چرا ملت ها شکست می خورند با عنوان فرعی ریشه‌های قدرت، شکوفایی و فقر نوشته‌ی اقتصاددان آمریکایی-ترک دارون عجم اوغلو و جیمز رابینسون استاد دانشگاه هاروارد است که نخستین بار در مارس سال ۲۰۱۲ در ایالات متحده‌ی آمریکا منتشر شد. در این کتاب نویسندگان با به‌کارگیری آموخته‌های خود در اقتصاد و سیاست و همچنین تاریخ ملل به بررسی و واکاوی دلایل اختلاف سطح درآمد و سطح زندگی کشور‌های مختلف پرداخته‌اند.

این کتاب با ترجمه‌ی محمدحسین نعیمی‌پور و محسن میردامادی توسط انتشارات روزنه منتشر و برای خرید و دانلود در طاقچه ارائه شده است.

درباره‌ کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند و معرفی کوتاهی از فصل‌های آن

کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ شامل پانزده فصل است که در هر فصل نویسندگان با بررسی مثال‌هایی از کشورهای مختلف و وضعیت زندگی و اقتصادی آن‌ها عوامل موثر بر پیشرفت و یا پسرفت ملل مختلف را بررسی کرده‌اند.

در فصل اول کتاب، «خیلی نزدیک، خیلی متفاوت»، نویسندگان با مثالی از شهر نوگالس که نیمی از آن جزء خاک آمریکا و نیم دیگر آن در مکزیک است فصل را شروع می‌کنند و به بیان این نکته می‌پردازند که تفاوت وضعیت معیشتی و اقتصادی ملل به هیچ‌وجه به موقعیت جغرافیایی محل سکونت آن‌ها بستگی ندارد. بلکه حکومت‌های مختلف ملل مختلف یکی از دلایل تفاوت وضعیت ملت‌هاست.

در فصل دوم کتاب، «نظریه‌هایی که جواب نمی‌دهد»، و در ادامه‌ی بحث فصل اول نویسندگان به بررسی عواملی مانند جغرافیا، فرهنگ ملل، و فرضیه‌ی غفلت پرداخته‌اند و با دلایل مختلفی اثرگذاری این عوامل را رد کرده‌اند.

در فصل سوم که «تولید فقر و غنا» نام دارد با مثالی از تفاوت کره‌ی شمالی و کره‌ی جنوبی عجم‌اوغلو و رابینسون به معرفی و توضیح نهادهای اقتصادی استثماری و نهادهای اقتصادی فراگیر و اثرگذاری این نهادها پرداخته‌اند.

در فصل بعدی کتاب، «تفاوت‌های کوچک و برهه‌های سرنوشت‌ساز: وزن تاریخ»، با آوردن مثال شیوع طاعون به عنوان یک برهه سرنوشت‌ساز و بررسی وضعیت برخی ملل پس از شیوع طاعون نویسندگان به این مساله اشاره می‌کنند که چنین نقاط سرنوشت‌ساز تاریخی می‌تواند در برخی ملل مانند آنچه در زمان شیوع طاعون در انگستان رخ داد فرصت شکوفایی به نهادهای فراگیر دهد، و یا برعکس، می‌تواند به تکوین نظام‌های استثماری شدت بخشد. پس از این توضیحات نویسندگان کتاب چرا ملت ها شکست می خورند برای روشن شدن این که چنین برهه‌هایی چگونه اثرگذارند، به بیان چگونگی به وجود آمدن نهادهای فراگیر پرداخته‌اند.

در فصل پنجم کتاب با نام «من آینده را دیده‌ام، و نتیجه‌بخش است: رشد تحت سلطه نهادهای استثماری» نویسندگان مهم‌ترین تفاوت جوامعی با نهادهای استثماری و جوامع با نهادهای فراگیر را نه در نبود هیچگونه رشد در جوامع با نهادهای استثماری بلکه در تفاوت ماهیت رشدی که در چنین جوامعی حاصل می‌شود می‌دانند. رشد حاصل در جوامع با نهادهای استثماری رشدی پایدار و متکی بر تغییرات فناورانه نیست، و مبتنی بر فناوری‌های موجود است. علاوه بر این، رشد جوامع با نهادهای استثماری محدود است زیرا به درگیری‌های درونی میان گروه‌های رقیبی که می‌خواهند حکومت را در دست بگیرند دامن می‌زند.

در فصل ششم کتاب، «جدایی»، نویسندگان کتاب به بررسی تحولات تاریخی مختلف در نقاط مختلف جهان و توضیح چگونگی تکامل متفاوت هرکدام پرداخته‌اند.

فصل هفتم کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند با نام «نقطه‌ی عطف» به بررسی بیشتر این نکته که برای رشد اقتصادی پایدار ملت‌ها به فناوری‌های جدید و شیوه‌های نوین انجام کارها نیاز دارند می‌پردازد. در این فصل نویسندگان با بررسی چگونگی شکل‌گیری نهادهای فراگیر در انگستان به بررسی میزان اثرگذاری تغییرات فناوری به ویژه انقلاب صنعتی پرداخته‌اند.

در فصل هشتم کتاب، «در سرزمین ما نه: موانع توسعه»، دو نویسنده‌ی کتاب به بررسی اثرات انقلاب صنعتی بر روی ملل مختلف و چگونگی بهره‌گیری ملت‌های مختلف از چنین فرصتی در راستای گسترش صنعت پرداخته‌اند. در این بررسی کشورهایی که چنین فرصتی را از دست دادند یا نهادهای سیاسی مطلقه و نهادهای اقتصادی استثماری داشته‌اند و یا فاقد نظام متمرکز سیاسی بوده‌اند.

در فصل نهم کتاب با نام «توسعه‌ی معکوس» عجم‌اوغلو و رابینسون به این نکته اشاره می‌کنند که یکی دیگر از مسائلی که به برخی ملل اجازه‌ی رشد در پی انقلاب صنعتی را نداد توسعه‌ی تجارت و استعمار اروپاییان بوده است.

در فصل دهم کتاب با نام «پراکندگی رفاه» نویسندگان کتاب انقلاب فرانسه را به عنوان یک عامل اثرگذار دیگر که در اصلاح ساختار نهادهای برخی کشورهای دیگر موثر بوده است معرفی و بررسی کرده‌اند. همچنان در این فصل ریشه‌ی نابرابری‌های امروزه را در تفاوت تحرکات نهادی که در نهایت مشخص ساخت کدام کشورها از فرصت‌های به‌وجودآمده در قرن نوزدهم برای رشد استفاده کرده‌اند و کدام کشورها موفق به بهره‌وری از آن نشده‌اند دانسته‌اند.

فصل یازدهم کتاب، «چرخه‌ی تکاملی»، به بیان چرخه‌ای که از طریق آن تمایلی در نهادهای فراگیر ایجاد می‌شود که پا برجا بمانند می‌پردازد.

پس از این فصل در فصل دوازدهم کتاب، «چرخه‌ی شوم»، فرآیند هم‌نظیر چرخه‌ی تکاملی در نهادهای استثماری که این نهادها در جهت حفظ خویش به کار می‌برند معرفی و بررسی می‌شود.

در فصل سیزدهم کتاب، سوال اصلی کتاب پرسیده شده است؛ «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟» و با بررسی ملل مختلف همچنان بر این نکته تاکید شده است که رایج‌ترین علت شکست ملت‌ها داشتن نهادهای اقتصادی و سیاسی استثماری است و هرچند جزئیات این نهادها در شرایط مختلف متفاوت است ولی این نهادها همواره علت اصلی ناکامی ملت‌ها هستند.

در فصل چهاردهم کتاب، «در هم شکستن قالب‌ها»، نویسندگان کتاب با بیان مثال‌هایی از کشورهایی که در آن‌ها نهادهای استثماری جای خود را به نهادهای فراگیر داده‌اند توضیح می‌دهند که به‌رغم چرخه‌ی شوم نهادهای استثماری می‌توانند جای خود را به نهادهای فراگیر دهند اما این کار نیازمند تلاش فراوان است. زیرا نه خود به خود رخ می‌دهد و نه آسان است.

در فصل پایانی کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند با نام «فهم فقر و غنا» دارون عجم اوغلو و رابینسون به جمع‌بندی توضیحات خود در فصول گذشته و بیان کلی نظریه خود درباره‌ی اثرگذاری نهادهای فراگیر و استثماری در موفقیت و شکست ملت‌ها پرداخته‌اند.

خرید و دانلود کتاب چرا ملت ها شکست می خورند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به کسانی که علاقمند به بررسی نهادهای اقتصادی ملل مختلف هستند و یا علاقمند به تاثیرات حکومت‌ها و وقایع مختلف بر روی سطح اقتصاد و زندگی ملت‌های مختلف هستند پیشنهاد می‌کنیم.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

در کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند دارون عجم‌اوغلو و جیمز رابینسون،‌ اساتید مطرح دانشگاه‌های ام‌آی‌تی و هاروارد با بهره‌گیری از دانش اقتصادی و سیاسی خود و همچنین بررسی وقایع تاریخی در نقاط مختلف جهان و با بیانی ساده و مناسب افراد غیرمتخصص، چگونگی شکل‌گیری اقتصادهای مختلف را توضیح داده‌اند که خواندن آن می‌تواند کمک شایانی به درک چرایی نابرابری‌های امروزه‌ در جهان شود. علاوه بر این، کتاب حاوی داستان‌های تاریخی فراوانی است که حتی بدون توجه به نظریه اقتصادی-سیاسی مطرح‌شده در کتاب نیز به خودی خود می‌توانند بسیار جالب و آموزنده باشند. 

درباره‌ی دارون عجم اوغلو و جیمز رابینسون؛ نویسندگان کتاب

دارون عجم اوغلو اقتصاددان آمریکایی-ترک متولد ترکیه است. وی در ۳ سپتامبر ۱۹۶۷ در استانبول چشم به جهان گشود. عجم‌اوغلو تحصیلات آکادمیک خود را در رشته اقتصاد به پایان رساند و پس از پایان دوره‌ی دکترا در مدرسه‌ی اقتصاد لندن شروع به تدریس کرد و یک سال بعد عضو هیئت علمی موسسه فناوری ماساچوست شد. او هم‌اکنون استاد دانشگاه ام‌آی‌تی است و در زمره‌ی ده اقتصاددان پراستناد قرار دارد. عجم‌اوغلو جوایز متعددی در حوزه‌ی اقتصاد دریافت کرده است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به مدال جان بیتز کلارک اشاره کرد.

جیمز آلن رابینسون نویسنده‌ی دیگر کتاب، اقتصاددان و دانشمند سیاسی بریتانیایی است که در سال ۱۹۶۰ متولد شده است. رابینسون نیز مانند عجم‌اوغلو تحصیلات آکادمیک خود را در رشته‌ی اقتصاد به پایان رسانده است. حوزه‌ی تحقیقات او توسعه‌ی اقتصادی و سیاسی تطبیقی با تمرکز بر آمریکای لاتین و جنوب آفریقا بوده است. آشنایی رابینسون و عجم‌اوغلو از زمان حضورشان در مدرسه‌ی اقتصاد لندن شکل گرفته و منجر به نگارش کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ شده است. رابینسون در حال حاضر در مدرسه سیاست عمومی هریس در دانشگاه شیکاگو استاد است. 

نظرات افراد و مجلات مشهور درباره کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند

بیل گیتس، میلیارد معروف آمریکایی در یادداشتی در نقد این کتاب به بیان برخی نقص‌های نظریه‌ی مطرح‌شده در کتاب پرداخته است. او در بخشی از این یادداشت می‌نویسد:‌ «من معمولاً در مورد کتاب‌هایی که بررسی می‌کنم، تقریباً خوش‌بین هستم. اما واقعاً با این کتاب مشکل دارم!» و با این جمله به بررسی برخی مسائلی که در کتاب به آن توجه نشده است می‌پردازد.

علاوه بر بیل گیتس منتقدین زیادی درباره‌ی کتاب به بیان نظرات خود پرداخته‌اند. آرویند سوبرامانیان، اقتصاددان هندی، به مشکل بالقوه علیت معکوس در نظریه‌ی مطرح‌شده اشاره می‌کند. او همچنین عقیده دارد که این کتاب در بررسی وضعیت امروزه‌ی چین و هند دچار محدودیت‌هایی است.

جفری ساکس، اقتصاددان آمریکایی، نیز مشکل اصلی کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند را در این می‌بیند که به شدت بر نهادهای سیاسی داخلی تمرکز می‌کند و عوامل دیگر، مانند پیشرفت فناوری و ژئوپلیتیک را نادیده می‌گیرد.

علاوه بر این نقدها، در واشینگتن‌پست، گاردین و نیویورک‌تایمز مقالاتی حاوی انتقادهای مثبت‌تری نسبت به این کتاب منتشر شده است که در آن‌ها علاوه بر شرح کتاب به بیان نقاط قوت کتاب پرداخته‌اند. برای مثال در گاردین، پاول کالیر اشاره می‌کند که «یک تز را می‌توان، هرچند خام، در یک بررسی کوتاه خلاصه کرد. با این حال، نقطه قوت اصلی این کتاب فراتر از قدرت خلاصه‌نویسی است: از ابتدا تا انتها مملو از داستان‌های تاریخی است که هم عالمانه و هم جذاب هستند.».

نقد کوتاه کتاب

دارون عجم‌اوغلو و جیمز رابینسون در کتاب چرا ملتها شکست میخورند با بررسی مثال‌های زیادی از وضعیت ملت‌های مختلف در برهه‌های مختلف تاریخی به توضیح نظریه خود درباره‌ی دلایل تفاوت سطح اقتصادی و معیشتی مردم کشورهای مختلف پرداخته‌اند. وجود این مثال‌ها از کشورهایی که بعضا با ساختار حکومتی و اقتصادی آن‌ها آشنا هستیم به بهتر فهمیده شدن نظریه مطرح‌شده کمک بسیاری کرده است. اما در کنار این ویژگی مثبت، برخی منتقدان معتقدند که بررسی‌های این دو نویسنده سطحی و بدون پشتوانه‌ی دقیق بوده است و این ممکن است منجر به اشتباه گرفتن علت و معلول شده باشد.

کدام ترجمه چرا ملت ها شکست می‌خورند بهتر است؟

کتاب «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند: ریشه‌های قدرت، شکوفایی و فقر» برای نخستین بار در سال ۱۳۹۳ با ترجمه‌ی محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی‌پور در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شد. این ترجمه علاوه بر اولین ترجمه‌ی کتاب، بهترین ترجمه‌ی این اثر نیز بوده است. علاوه بر این ترجمه، افراد دیگری نیز کتاب را به فارسی برگردانده‌اند. از جمله این برگردان‌ها می‌توان به ترجمه‌ی مراد فرهادپور، ترجمه‌ی حمیدرضا خطیبی و برگردان پویا جبل‌عاملی، با همراهی محمود صدری و محمدرضا فرهادی‌پور اشاره کرد.

جملاتی از متن کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند

مردم نوگالس آریزونا می‌توانند بدون هراس از در خطر افتادن امنیت‌شان و یا دلهرۀ دائمی در مورد دزدی، مصادرۀ اموال و تهدیدهای مشابه آن به زندگی روزمرۀ خود بپردازند. آنها هم‌چنین دولت را با وجود تمام ناکارآمدی‌ها و برخی موارد فساد، نمایندۀ بدیهی خود می‌دانند که این موضوع، به اندازۀ زندگیِ بدون هراس، از اهمیت برخوردار است. آنها می‌توانند با رأی خود شهردار، فرماندار، نمایندگان کنگره و سناتورها را تغییر دهند. آنان همچنین در انتخابات ریاست جمهوری که تعیین می‌کند چه کسی هدایت کشورشان را به‌دست می‌گیرد دارای حق رأی‌اند. دموکراسی برای آنها جزء بدیهیات زندگی اجتماعی تلقی می‌شود.

درجنوب این حصار، یعنی تنها چند قدم آن طرف‌تر شرایط کاملاً متفاوت است. با وجود آن‌که اهالی «نوگالس سونورا» در بخش نسبتاً مرفه مکزیک زندگی می‌کنند، با این حال درآمد متوسط خانوار در آن‌جا حدود یک سوم نوگالس آریزوناست. در آن‌جا بیشتر بزرگسالان تحصیلات مقطع متوسطه را به پایان نرسانده‌اند و بسیاری از نوجوانان به مدرسه نمی‌روند. مادران نگران نرخ بالای مرگ‌ومیر نوزادان هستند و با توجه به کیفیت پایین بهداشت و سلامت عمومی، طول عمر کم‌تر مردم تعجب برانگیز نیست. آنها هم‌چنان به طیف وسیعی از خدمات عمومی دسترسی ندارند. جاده‌های جنوبِ حصار در وضع بدی به سر می‌برند. نظم و قانون در شرایط بدتری است. میزان جرم و جنایت بالاست و راه‌اندازی کسب و کار اقدامی مخاطره‌آمیز به حساب می‌آید. در مورد اخیر، اهالی نه‌تنها با خطر سرقت مواجه هستند، که راه‌اندازی یک بنگاه جدید و اخذ تمامی مجوزهای مورد نیاز مستلزم پرداخت رشوه به همۀ دست‌اندرکاران و تلاشی طاقت‌فرساست. ساکنان نوگالس سونورا به‌طور روزمره با فساد و بی‌لیاقتی سیاستمداران سروکار دارند.

برخلاف همسایگان شمالی، دموکراسی برای آنها تجربه‌ای بسیار تازه محسوب می‌شود. تا زمان اصلاحات سیاسی در سال دو هزار میلادی، نوگالس سونورا دقیقاً به‌مانند سایر بخش‌های مکزیک، تحت کنترل فسادآمیز «حزب انقلابی نهادی ۷» قرار داشت.

چگونه ممکن است دو نیمۀ یک شهر تا این حد با هم متفاوت باشند؟ میان آنها هیچ اختلافی در جغرافیا، آب و هوا یا نوع بیماری‌های شایع در منطقه وجود ندارد، زیرا میکروب‌ها برای تردد میان دو بخش آمریکایی و مکزیکی این شهر با محدودیتی روبه‌رو نیستند. در این دو شهر وضعیت سلامت بسیار متفاوت است، اما این موضوع هیچ ربطی به امراض محیطی ندارد؛ بلکه به خاطر عدم برخورداری اهالی جنوب حصار از بهداشت مناسب و مراقبت‌های مطلوب پزشکی است.