سیدمحمد بهشتی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های سیدمحمد بهشتی
آیت‌الله سید محمد حسینی بهشتی از روحانیون، حقوق‌دانان و شخصیت‌های سیاسی برجسته‌ی ایرانی بود که نقشی حیاتی در شکل‌گیری ایران پس از انقلاب داشت. بهشتی یکی از چهره‌های کلیدی در تأسیس جمهوری اسلامی بود که سهم به‌سزایی در تدوین قانون اساسی آن، بهویژه در زمینه‌ی اصول اقتصادی و چارچوب‌های اصلی آن داشت. از جمله آثار او می‌توان به کتاب‌های «مبارزه پیروز»، «نظام اقتصادی در اسلام» و «موقعیت زن از نظر اسلام» اشاره کرد.
بیوگرافی آیت الله بهشتی
آیت‌الله سید محمد حسین بهشتی (۱۳۰۷–۱۳۶۰) از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار جمهوری اسلامی ایران بود که نقش مهمی در تدوین قانون اساسی و نهادسازی در سال‌های اولیه‌ی پس از انقلاب اسلامی ایفا کرد. وی در ۲ آبان ۱۳۰۷ در اصفهان به دنیا آمد و از چهارسالگی در مکتب شروع به تحصیل کرد و سپس به دبستان رفت. بهشتی تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند و به دبیرستان سعدی رفت اما در ۱۴سالگی دبیرستان را رها کرد و برای تحصیل علوم حوزوی به مدرسه‌ی صدر رفت.
تحصیلات حوزوی و دینی
محمد بهشتی در سال ۱۳۲۱ برای یادگیری زبان و ادبیات عربی به مدرسه‌ی صدر وارد شد. او پس از یادگیری زبان عربی، منطق، کلام و فقه در سال ۱۳۲۵ وارد مدرسه‌ی حجتیه‌ی قم شد و در محضر اساتیدی همچون آیت‌الله بروجردی و امام خمینی به تحصیل فقه و اصول پرداخت. علاوه‌بر علوم دینی، بهشتی در سال ۱۳۲۷ وارد دانشکده‌ی علوم معقول و منقول شد، مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۳۳۰ از این دانشکده دریافت کرد و در رشته‌ی فلسفه از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. محمد بهشتی علاوه‌بر علوم دینی، به زبان‌های عربی، انگلیسی و آلمانی تسلط داشت.
محمد بهشتی در سال ۱۳۳۵ دوره‌ی دکترایش را در رشته‌ی فلسفه آغاز کرد ولی با توجه به سفری که کمی بعد برای وی پیش آمد، دفاع از رساله‌ی دکترای خود را به سال ۱۳۵۳ موکول کرد. در سال ۱۳۴۳ محمد بهشتی به‌عنوان روحانی مسجد هامبورگ به هامبورگ آلمان رفت و مرکز اسلامی این شهر را تأسیس کرد. این مرکز به یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های ارتباطی بین ایرانیان مهاجر و مبارزان داخل کشور تبدیل شد.
بهشتی در صحنه‌ی سیاست
بهشتی از جمله روحانیون فعال در جریان مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی بود. او همچنین با جنبش‌های دانشجویی اسلامی در اروپا همکاری نزدیکی داشت. با بازگشت به ایران، بهشتی در حین فعالیت در آموزش و پرورش به سازمان‌دهی فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی مشغول شد. او در ایجاد تشکل‌های اسلامی نظیر «جامعه روحانیت مبارز» و برنامه‌ریزی برای مقابله با رژیم شاه نقش مؤثری داشت. در جریان انقلاب اسلامی، بهشتی به‌عنوان یکی از معتمدان آیت‌الله خمینی، به تدوین و پیشبرد برنامه‌های انقلاب کمک کرد.
بهشتی در سال‌های پس از انقلاب
پس از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷، بهشتی به‌عنوان یکی از معماران اصلی جمهوری اسلامی مطرح شد. او در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی نقشی کلیدی ایفا کرد و تلاش نمود تا اصول اسلامی و عدالت اجتماعی در ساختار قانونی کشور جای گیرد. وی بهویژه در طراحی اصل «ولایت فقیه» و مسائل مربوط به اقتصاد اسلامی سهم مهمی داشت.
بهشتی در سال ۱۳۵۸ دبیرکل حزب جمهوری اسلامی شد. این حزب که با هدف حمایت از حکومت اسلامی تأسیس شده بود، یکی از تأثیرگذارترین نهادهای سیاسی آن دوران به شمار می‌رفت. بهشتی در مقام رئیس دیوان عالی کشور نیز نقشی کلیدی در سازمان‌دهی ساختار قضایی جمهوری اسلامی ایفا کرد. در دوم تیر ماه سال ۱۳۶۰، پس از برکناری رئیس‌جمهور وقت، بنی‌صدر، آیت‌الله سید محمد بهشتی به‌همراه محمدعلی رجایی و آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی به‌عنوان اعضای شورای موقت ریاست جمهوری انتخاب شدند.
شهادت سید محمد بهشتی
در ۷ تیر ۱۳۶۰، سید محمد بهشتی در حادثه‌ی بمب‌گذاری دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید. این حمله که به دست سازمان مجاهدین خلق صورت گرفته بود، جان بیش از ۷۰ نفر از مسئولان بلندپایه‌ی کشور را گرفت. شهادت بهشتی ضربه‌ای بزرگ به نظام جمهوری اسلامی بود، چراکه وی به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی حکومت شناخته می‌شد.
مروری بر عقاید محمد بهشتی
محمد بهشتی باور داشت که اسلام پاسخگوی نیازهای جامعه‌ی مدرن است و تلاش می‌کرد اصول اسلامی را با عدالت اجتماعی و پیشرفت اقتصادی تلفیق کند. اندیشه‌های بهشتی بیشتر بر اخلاق‌مداری، استقلال فردی و اجتماعی و عدالت اجتماعی متمرکز. او اعتقاد داشت که جامعه‌ی اسلامی باید براساس اخلاق و معنویت شکل گیرد و از وابستگی به قدرت‌های خارجی پرهیز کند.
مروری بر آثار و آیت الله محمد حسینی بهشتی
محمد بهشتی از متفکران برجسته‌ی اسلامی بود که در زمینه‌ی فلسفه، اقتصاد اسلامی و مسائل اجتماعی آثار متعددی از خود به‌جا گذاشت. برخی از این آثار را در ادامه معرفی می‌کنیم.
کتاب «مبارزه‌ی پیروز»
این کتاب (۱۳۹۱) شامل مقاله‌ی «مبارزه‌ی پیروز» از سید محمد بهشتی و بخش‌هایی از سخنرانی‌هایی است که وی در دوران حضور خود در هامبورگ آلمان مطرح کرده بود. در این مجموعه، چگونگی مبارزه و اثرات آن بر روی انسان بیان شده است. خواندن چهار سخنرانی آیت‌الله بهشتی در این کتاب، دیدی کلی و جامع از بینش ایشان به مخاطبان ارائه می‌کند.
کتاب «موقعیت زن از نظر اسلام»
این کتاب (۱۳۹۸) نیز شامل سخنرانی‌های آیت‌الله بهشتی با محوریت زن و جایگاه زن در اسلام است. این سخنرانی‌ها در مرکز اسلامی هامبورگ انجام شده بود. بخشی از کتاب حاضر به تفسیر آیات مرتبط با زنان اختصاص پیدا کرده است. همچنین آیت‌الله بهشتی کوشیده است تا در این اثر، امور مربوط به زنان را از منظر قرآن تشریح کند.
کتاب «نظام اقتصادی در اسلام (مباحث کاربردی)»
این کتاب (۱۳۹۷) از میزگردهایی که شهید بهشتی در اجرا و پخش آن در تلویزیون همکاری کرده بود، تهیه شده است. موضوع اصلی آن نیز اصول اقتصادی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. آیت‌الله بهشتی در این اثر کوشیده است تا مسائل روز اقتصاد، مانند مالیات را از دیدگاه اسلام بررسی کند و جنبه‌های مشروع آن را برای سایرین تحلیل کند.
کتاب «تقیه، خودپایی یا هدف پایی»
در این کتاب (۱۴۰۲)، شهید بهشتی به موضوع تقیه که از ابتدای ظهور اسلام موضوع مهمی بوده، پرداخته است. این عالم دینی تقیه را از دوران پیامبر و پس از رحلت وی تا به امروز، بهویژه در دوران صلح امام حسن (ع) با معاویه بررسی کرده است. این کتاب به همت جواد اژه‌ای و مجید رضایی دوانی جمع‌آوری و ویرایش شده است.
