کتاب زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه

کتاب زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه نوشتهٔ بهزاد کریمی است. گروه انتشاراتی ققنوس این ناداستان را منتشر کرده است. این اثر پنج جستار تاریخی در باب زمان و کیهان را در بر دارد.

درباره کتاب زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه

بهزاد کریمی در کتاب زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه پنج جستار تاریخی در باب زمان و کیهان ارائه داده است. جستار یکی از گونه‌های ناداستان است. در یک تقسیم‌بندی می‌توان ادبیات را به دو گونهٔ داستانی و غیرداستانی تقسیم کرد. ناداستان (nonfiction) معمولاً به مجموعه نوشته‌هایی که باید جزو ادبیات غیرداستانی قرار بگیرد، اطلاق می‌شود. در این گونه، نویسنده با نیت خیر، برای توسعهٔ حقیقت، تشریح وقایع، معرفی اشخاص یا ارائهٔ اطلاعات و به‌دلایلی دیگر شروع به نوشتن می‌کند. در مقابل، در نوشته‌های غیرواقعیت‌محور (داستان)، خالق اثر صریحاً یا تلویحاً از واقعیت سر باز می‌زند و این گونه به‌عنوان ادبیات داستانی (غیرواقعیت‌محور) طبقه‌بندی می‌شود. هدف ادبیات غیرداستانی تعلیم هم‌نوعان است (البته نه به‌معنای آموزش کلاسیک و کاملاً علمی و تخصصی که عاری از ملاحظات زیباشناختی است)؛ همچنین تغییر و اصلاح نگرش، رشد افکار، ترغیب یا بیان تجارب و واقعیات از طریق مکاشفهٔ مبتنی بر واقعیت، از هدف‌های دیگر ناداستان‌نویسی است. ژانر ادبیات غیرداستانی به مضمون‌های بی‌شماری می‌پردازد و فرم‌های گوناگونی دارد. انواع ادبی غیرداستانی می‌تواند شامل این‌ها باشند: جستارها، زندگی‌نامه‌ها، کتاب‌های تاریخی، کتاب‌های علمی - آموزشی، گزارش‌های ویژه، یادداشت‌ها، گفت‌وگوها، یادداشت‌های روزانه، سفرنامه‌ها، نامه‌ها، سندها، خاطره‌ها و نقدهای ادبی.

خواندن کتاب زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعهٔ جستارهای تاریخی و علاقه‌مندان به حوزه‌های زمان و کیهان پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه

«سروده‌های اسماعیل همچنین به روحیه جمعیِ شهادت‌طلبی و خصلت مساوات‌طلبی و جمع‌مداری توجه کرده است؛ او پیروانش را برای رفتن به میادین نبرد بسیج کرد و آن‌ها را برانگیخت تا برای از میان برداشتن معضلات اقتصادی و اخلاقی جامعه بجنگند و آرمان‌شهری اخلاقی و اجتماعی برپا دارند. انقلاب او به ثمر نرسید مگر با یاری قبایل ترکمان. اینان فداییان ترکی بودند که شیخ جنید، جد اسماعیل، آن‌ها را از قلمرو عثمانی در آسیای صغیر جذب طریقت صفوی کرده بود. پیش از آغاز فتوح اسماعیل، شیخ جنید ماهیت طریقت صفوی را از یک طریقت اخوت صوفیانه به جنبشی جهادی با بلندپروازی‌های سیاسی بدل کرده بود. جنید به دلیل کشمکش با عموی خود، جعفر، بر سر رهبری طریقت، در ۸۵۲ ه.ق/ ۱۴۴۸ م از اردبیل به آناتولی و سوریه تبعید شد و تغییر مشی در طریقت نیز احتمالاً مقارن با همین تبعید رخ داد. او حدود ده سال را از ۸۵۲ تا ۸۶۳ ه.ق /۱۴۴۸‌-‌۱۴۵۹ م در تبعید گذراند و در این مدت به فعالیت‌های تبلیغی و جذب ترکمانان نخبه مشغول بود. این ترکمانان که به خاطر رنگ سرخ کلاهشان «قزلباش» نامیده می‌شدند، قدرت نظامی فوق‌العاده‌ای به جنید بخشیدند و بعدها نواده او، اسماعیل، را در ایجاد امپراتوری صفویه یاری کردند. می‌گویند قزلباشان جنید را «الله» می‌خواندند و پسرش حیدر را «ابن‌الله».۱۹۰ قزلباشان با این باور که جنید «هوالحی لا اله الا هو» است به رهبری او در غزوات با کفار بیزانسی طرابوزان در آناتولی جنگیدند، تا آن‌که جنید در یکی از همین نبردها در قفقاز به سال ۸۶۴ ه.ق/۱۴۶۰ م کشته شد. احترام و سرسپردگی قزلباشان به شیوخ صفوی با مرگ جنید متزلزل نشد. در حقیقت، قتل جنید روابط بلاتکلیفِ اربابان عثمانی را با رعایای قزلباشِ باشنده در آناتولی تیره ساخت. عثمانیان به نحو قابل فهمی اندیشناکِ تعهد رعایای خویش به آرمان صفویه بودند. با تأسیس حکومت صفویه در نخستین دهه‌های سده دهم ه.ق/شانزدهم‌م، مقابله با قزلباشان آناتولی به سیاست ناگزیر عثمانیان بدل شد. شبکه ارتباطی قزلباشان و خداوندگاران صفوی اما از طریق خلفا و نیز دده‌ها که در واقع رهبران محلی طوایف قزلباش آناتولی بودند حفظ شد. در گریز از ستم عثمانی، گروهی از فداییان آناتولی در لباس زایر و مهاجر به ایران صفوی کوچیدند (اردبیل، تبریز، قزوین و مشهد). اتخاذ سیاست نظارت بر مرزهای با صفویه در سده دهم ه.ق/ شانزدهم‌م نمودارِ دغدغه حاکمان عثمانی از کنترل نامطمئنِ قلمرو آناتولی است.۱۹۲ قزلباشان تا سده یازدهم ه.ق/ هفدهم‌م همچنان نقش مهمی در سیاست‌های عثمانی ایفا کردند؛ بر همین اساس است که می‌توان گفت توجه عثمانیان به نمادپردازیِ علویِ مندرج در فالنامه‌های مصور به منظور استحاله شعر و شعور زیباشناختیِ قزلباشان صورت پذیرفت. »